باب دوم گلستان سعدی / در اخلاق درویشان (قسمت نهم)

در اخلاق درویشان – قسمت نهم

یکی از متعبّدانبسیار عبادت کننده(۱) شام چند سال در بیشه ای زندگانی کردی و برگ درختان خوردی.

یکی از پادشاهان آن طرف بحکم زیارت به نزدیک او رفت و گفت: اگر مصلحت بینی در شهر از بهر تو مقامی سازم که فراغ عبادت به از این دست دهد و دیگران هم به برکات انفاس شما مُستفیدبهره مند(۲) شوند و به صلاح اعمال شما اقتدا کنند.

زاهد قبول نکرد.

وزرا گفتند: پاس خاطر ملک رابرای رعایت خاطر پادشاه(۳) روا باشد اگر چند روزی به شهر اندر آیی و کیفیت مکان معلوم کنی. پس اگر صفای وقت عزیزان را از صحبت خلق کدورتی باشد، اختیار باقی است.(۴اگر اوقات پاک و روشن آن وجود عزیز را همنشینی با مردم تیرگی دست دهد فرصت انتخاب باقی خواهد بود که به بیشه بازگردی)

عابد به شهر درآمد و سرا بُستانخانه و عمارتی در میان باغ(۵) خاص ملک بدو پرداختندبه او واگذار کردند(۶): مقامی دلگشای، روان آسای.

گل سرخش چو عارض خوبان

سنبلش همچو زلف محبوبان

همچنان از نهیب برد عجوز

شیر ناخورده طفل دایه هنوز

وَ اَفانینِ عَلیها جُلَّنار

عُلِّقَتْ بِالشَّجَرِ الاَخْضَرِنار(۷و شاخه هایی که بر آن ها گل انار بود مثل این که بر درخت سبز آتش آویخته باشند)

ملک در حال کنیزکی خوبروی پیشش فرستاد:

از این مه پاره ای، عابد فریبی

ملایک صورتی، طاوس زیبی

که بعد از دیدنش صورت نبندد

وجود پارسایان را شکیبی

همچنین در عقب او غلامی بدیع الجمالدارای زیبایی شگفت انگیز(۸)، لطیف الاعتدالخوش اندام(۹) که زور بازوی جمالش پنجه تقوی شکسته بود و دست قوت صاحبدلان بر کتف بسته:(۱۰زیبایی او عارفان را اسیر می کرد)

هَلکَ الناسُ حَولَهُ عطشاً

وَ هْوَ ساق یَری وَ لا یَسقی(۱۱مردم در پیرامون او از تشنگی هلاک می شدند در حالی که او ساقی است می بیند و تشنگان را آب نمی نوشاند)

دیده از دیدنش نگشتی سیر

همچنان کز فرات مستسقی

عابد طعام‌های لطیفگوارا(۱۲) خوردن گرفت و کسوت‌های نظیفجامه های نرم ونازک(۱۳) پوشیدن و از فواکهمیوه ها(۱۴) و مشمومبوییدنی(۱۵) و حلاواتشیرینی ها(۱۶) تمتّع یافتنبهره بردن(۱۷) و در جمال غلام و کنیزک نگرستن و حکما گفته اند: زلف خوبان زنجیر پای عقل است و دام مرغ زیرک.

در سر کار تو کردم دل و دین با همه دانش

مرغ زیرک بحقیقت منم امروز و تو دامی

فی الجمله دولت وقت مجموع (۱۸جمعیت خاطر و یکسر و مدام به خدا پرداختن) بزوال آمد چنان که گفته اند:

هر که هست از فقیه و پیر و مُرید

وز زبان آوران پاک نفس

چون به دنیای دون فرود آمد

به عسل در، بماند پای مگس

باری ملک به دیدن او رغبت کرد. عابد را دید از هیأت نخستین بگردیده و سرخ و سپید بر آمده و فربه شده و لِبسِ ثمینجامه گرانبها (۱۹) پوشیده و بر بالش دیباپارچه ای ابریشمی(۲۰) تکیه زده و غلامی پری پیکر به مِروَحه طاوسیبادبزنی از پر طاووس(۲۱) بالای سرش ایستاده.

ملک بر سلامت حالش شادمانی کرد و از هر دری سخن گفتند تا به انجام سخن ملک گفت: من این دو طایفه دوست می دارم از عالمیان: یکی علما و دیگر زهاد.

وزیری فیلسوف جهاندیده حاضر بود گفت: ای پادشاه، شرط دوستی آن است که با هر دو طایفه احسان کنی: علما را زر بده تا دیگر بخوانند و زهاد را چیزی مده تا زاهد بمانند.

خاتون خوب صورت پاکیزه روی را

نقش و نگار و خاتم پیروزه گو مباش

درویش نیک سیرت فرخنده رای را

نان رباط و لقمه دریوزه گو مباش

***

تا مرا هست و دیگرم باید

گر نخوانند زاهدم، شاید

۱- بسیار عبادت کننده

۲-بهره مند

۳- برای رعایت خاطر پادشاه

۴- اگر اوقات پاک و روشن آن وجود عزیز را همنشینی با مردم تیرگی دست دهد فرصت انتخاب باقی خواهد بود که به بیشه بازگردی

۵- خانه و عمارتی در میان باغ

۶- به او واگذار کردند

۷- و شاخه هایی که بر آن ها گل انار بود مثل این که بر درخت سبز آتش آویخته باشند

۸- دارای زیبایی شگفت انگیز

۹- خوش اندام

۱۰- زیبایی او عارفان را اسیر می کرد

۱۱- مردم در پیرامون او از تشنگی هلاک می شدند در حالی که او ساقی است می بیند و تشنگان را آب نمی نوشاند

۱۲- گوارا

۱۳- جامه های نرم ونازک

۱۴- میوه ها

۱۵- بوییدنی

۱۶- شیرینی ها

۱۷- بهره بردن

۱۸- جمعیت خاطر و یکسر و مدام به خدا پرداختن

۱۹- جامه گرانبها

۲۰- پارچه ای ابریشمی

۲۱- بادبزنی از پر طاووس

مجله اینترنتی تحلیلک