حضور و مراقبت استاد صمدی آملی / مجلس دهم (تلطیف سرّ در مقام حضور)
استاد صمدی آملی
در عبارت آقایان، بزرگان و اعاظم نیز این کلمه همیشه به چشم می‌خورد که فهمیدن فلان مطلب، تلطیف سرّ می‌خواهد و انسان باید سرّ و باطن و حقیقت خود را لطیف کند و نازک‌بین و باریک‌بین شود تا بتواند به سرّ این مطلب برسد.
در مسئله حضور در بخش علمی باید دقیق شد.
مراعات خیلی از چیزها برای انسان شرعاً واجب نیست و شاید حتی مستحب هم نباشد، اما وقتی با دقت نگاه می‌کنید، می‌بینید از ناحیه همان اعمال ضربه می‌خورد زیرا قلب خیلی لطیف و رقیق است. این مثال که صراط مستقیم از شمشیر تیزتر و از مو باریک‌تر است مربوط به توحید علمی و عملی در مقام قلب هم هست؛ لذا همت بلند و استقامت قوی می‌خواهد تا انسان بتواند از این گردنه در برود و آن را حل کند.
برای همین است که شب در خلوت خانه سر و نهان‌خانه غیبت باید خودش را به حساب بکشد و اعمالش را محاسبه کند و یکی از لطایف محاسبه هر شب برای شخص در ابتدای راه، همین مسئله در خویشتن دقت کردن است. انسان باید هر شب با خود بگوید از اذان صبح که برخاستم تا کنون که وقت خواب من است چه کارهایی کردم، به چه چیزهایی فکر کردم و چه چیزهایی به ذهن من آمده است. باید در بخش فکری، عملی و بینش، آن‌قدر دقیق شود که مثل مو باریک شود و مثلاً به خود بگوید چرا فلان خیال و فلان مطلب از ذهنم گذشت. باید تک‌تک را غربال کند باید دقیق شود و ببیند که آیا فلان فکر خوب بود یا بد بود؟! و…
و نیز در بخش عملی انسان باید تیزبین باشد و با خود بگوید چرا آن کار را کردم، آن‌جا نشستم، آن‌جا برخاستم، آن‌جا حرف زدم، آن‌جا خندیدم، آن‌جا گریه کردم، آن‌جا داد کشیدم، آن‌جا داد نکشیدم، و بعد می‌بینید که اگرچه اوایل راه مقداری مردد هستید و نمی‌دانید کدامیک از این‌ها صحیح بوده و کدام یک نادرست بوده اما کم‌کم میزان و معیار دستتان می آید. انسان تا مدتی باید به همین شکل خود را کنترل کند تا قلبش بپذیرد و آرام گیرد و جناب عقل، فکر، عمل و قوای عملیه و نظریه همه تحت ترازوی جناب دل قرار گیرد.
گاهی انسان وقتی خودش را به حساب می کشد با دلیل خود را قانع می‌کند، اما دل می گوید همه استدلال‌هایی را که عقل آورده مورد قبول است، اما به دل من نمی‌نشیند و آرام نیستم. البته تجسم‌های اولیه دل خیلی معیار نیست، زیرا دل هنوز به مقام فرقان نرسیده است. ولی وقتی با تقوا به مقام فرقان برسد، بین حق و باطل، درست و نادرست فرق می‌گذارد و توان تشخیص آن‌ها را دارد و برای همین است که قرآن می‌فرماید “اِن تَتَّقوا الله یَجعَل لَکُم فرقاناً”.
اگر تقوا پیشه کنید خداوند به شما فرقان عطا می‌کند و ترازویی در درونتان می‌گذرد که بتوانید اعمال و افکارتان را خودتان بسنجید که البته این فرقان مطابق با حال شماست و مهم نیست که دیگران فلان عمل انسان را بپسندند یا نپسندند، عمده این است که انسان براساس فرقان تقوایش بپسندد و عمل خویش را امضا کند که درحقیقت همان امضای الهی است که در قلب او القا می شود.
ادامه دارد…
کتاب حضور و مراقبت استاد صمدی آملی مجموعه سخنرانی های ایشان در مشهد مقدس و در محضر امام رضا علیه السلام در سال ۱۳۷۸ است.
