دروس هیئت و دیگر رشته‌های ریاضی / درس بیست و سوم (بخش اول) – وتد السماء و وتد الأرض (علامه حسن‌زاده آملی)
درس ۲۳ (بخش اول)
وتد السماء و وتد الأرض
چنانکه دائره نصف النهار هر یک از دائره معدل و دائره افق را به تناصف تقاطع می کند، دائره منطقه البروج را نیز به دو نقطه متقابل تنصیف می کند یکی را که فوق الارض است عاشر و وتدالسماء، و دیگری را رابع و وتدالارض گویند.الف
رابع و عاشر بدین سبب گویند که هرگاه برج را از طالع به توالی شماره نمایند این برج چهارم و آن برج دهم است. و وتد به معنی میخ است که فلک را یعنی مجموع کره عالم جسمانی را تشبیه به خیمه نموده اند که به چهار میخ طالع و سابع و عاشر و رابع قائم باشد.ب
اوتاد اربعه را در تسویه البیوت یعنی استخراج خانه های دوازده گانه که آنرا زایجه و زایرجه نیز گویند و برای طالع سنه و موالید و مانند آنها در احکام نجومی بکار دارند، اهمیّتی به سزاست. و به تعبیر ملّاعبدالعلی بیرجندی در شرح زیج الغ بیک: این چهار خانه را اوتاد بجهت آن گویند که مدار احکام بر این چهار خانه است.
از ارباب لوح و قلم به نظم و نثر تعبیر فلک به خیمه، و خیمه افلاک، و خیمه معلق، و خیمه نیلگون، و خیمه پیروزه گون، و خیمه فیروزه و نظائر آنها بسیار آمده است:
عارف سنائی غزنوی گوید:
ببین باری که هر ساعت ازین پیروزه گون خیمه چه بازیها برون آرد همی زین پیر خوش سیما
و ناصر خسرو علوی گوید:
وین خیمه کبود نبینند و این دو مرغ کایشان هماره از پس دیگر همی پرند
و راقم گفته است:
اوتاد خیمه فلک نیلگون مگر برکنده شد که بر سرم اینک خراب شد
درس ۲۳ ادامه دارد …
بیان (بخش اول درس بیست و سوم دروس هیئت – وتد السماء و وتد الأرض)
الف)
بیان:
وتد السماء: میخ آسمان
وتدالأرض: میخ زمین
ب)
بیان:
شماره به توالی مطابق با حرکت ثانیه است. همانند برج ها به صورت مغرب به مشرق شماره می شوند..
طالع: نقطه تقاطع منطقه با افق در مشرق است.
سابع (۷): همان غارب که نقطه تقاطع منطقه با افق در مغرب است.
عاشر (۱۰): تقاطع منطقه با نصف النهار در بالای افق است.
رابع (۴): تقاطع منطقه با نصف النهار در زیر افق است.
یادداشت
لازم به ذکر است که مطالب قید شده فوق تحت عنوان بیان، نکات و … در حد فهم این نگارنده حقیر است، بنابراین اکیداً توصیه می‌گردد علاوه بر مطالعه اصل کتاب، پیگیری مستمر جلسات تدریس استاد صمدی آملی در خصوص شرح کتاب دروس هیئت و دیگر رشته‌های ریاضی جناب علامه حسن‌زاده آملی، به مباحثه نیز بپردازید.
کتاب دروس هیئت و دیگر رشته‌های ریاضی علامه حسن‌زاده آملی که توسط استاد صمدی آملی تدریس شده است.
