عاشورا یعنی چه؟

عاشورا

عاشورا برگرفته شده از «عشر»، به معنای ده است و عاشورا به معنای دهم است.

اطلاق کلمه «عاشورا» بر دهم ماه محرم، پس از شهادت امام حسین و یاران آن حضرت، صورت پذیرفته است و در دوره پیش از اسلام به دهم ماه محرم، عاشورا نمی گفتند.

کاروان اباعبدالله الحسین علیه السلام در روز دوم محرم، در سرزمین مقدس کربلا فرود آمد و تا روز عاشورا در آن سرزمین بودند؛ اما چون حوادث مهم کربلا در روز نهم و دهم ماه محرم الحرام اتفاق افتادند، این دو روز برجسته تر شده تاسوعا و عاشورا نامیده شدند؛ یعنی نهم و دهم محرم الحرام.

ابن اثیر در کتاب «نهایه» می نویسد: «عاشورا، یک اسم اسلامی است» و ابن درید نیز می نویسد: «عاشورا، یک اسم اسلامی است و در دوره جاهلیت به این نام معروف نبود».۱

در «مجمع البحرین» نیز آمده است: «عاشورا، یک اسم اسلامی است». آن چه پیش از به شهادت رسیدن امام حسین علیه السلام بود، این بود که هم پیامبر اسلام صلی الله علیه وآله و هم حضرت علی علیه السلام، شهادت امام حسین علیه السلام را در کربلا پیش گویی کرده بودند و حتی امام حسین علیه السلام نیز شهادت خود را پیش گویی کرده بود و به برخی از پیامبران پیشین نیز شهادت آن حضرت وحی شده بود.۲

پیش از اسلام، دهم محرم را عاشورا نمی گفتند؛ ولی پس از آن که امام حسین علیه السلام در کربلا به شهادت رسید، آن روز در میان مردم به روز عاشورا معروف شد و شیعیان علی علیه السلام آن روز را روز عزا و عزاداری قرار دادند.

در مقابل آنان، بنی امیه و پیروانشان، آن روز را روز جشن و سرور قرار دادند و به تدریج، دشمنان شیعه درباره عاشورا احادیث دروغینی ساختند؛ تا آن روز را با فضیلت نشان دهند.

در حالی که آن روز، روز غم و اندوه است و روز مصیبت و نکبت است و روزی است که بهترین انسان ها را کشتند و زنان و کودکان پیامبر صلی الله علیه و آله را به اسارت در آوردند. آیا چنین روزی می تواند روز مبارکی باشد؟

شیخ عباس قمی در مفاتیح الجنان می نویسد: روز دهم ماه محرم، روز شهادت امام حسین علیه السلام است؛ روز مصیبت و حزن ائمه علیهم السلام و شیعیان آنان است و شایسته است که شیعیان در این روز، مشغول کارهای دنیوی نشوند و مشغول گریه و نوحه باشند و زیارت عاشورا بخوانند.

وی به نقل از نویسنده «شفاء الصدور» می نویسد: بنی امیه روز عاشورا را مبارک می دانستند و در این روز، برای خود خرید می کردند و خرید را در آن روز، سنّت خود کرده بودند.

آنان در این روز، مراسم عید بر پا می کردند و آن روز را روزه می گرفتند و در آن روز، طلب حوائج را مستحب می دانستند و برای همین، درباره روز عاشورا، فضایل و مناقبی جعل کردند.

آنان در سخنرانی های خود می گویند: هر نبی، وسیله و شرفی دارد و در روز عاشورا، این شرف زیاد می شود؛ مانند خاموش کردن آتش نمرود برای ابراهیم، قرار گرفتن کشتی نوح بر کوه جودی، غرق ساختن فرعون در دریا و نجات حضرت موسی از دست فرعون و نجات حضرت عیسی از دست یهودیان.

شیخ عباس قمی در ادامه می نویسد: شیخ صدوق از میثم تمار نقل کرده که میثم تمّار گفت: این امت پیامبر، فرزند پیغمبر صلی الله علیه و آله خود را می کشند و روز عاشورا را که در آن فرزند پیغمبر صلی الله علیه وآله را کشته اند، روزی مبارک قرار می دهند و این کار، خواهد شد.

راوی می گوید: به میثم گفتم: چگونه آن روز را روزی مبارک قرار می دهند؟ گفت: آنان در فضیلت آن روز، حدیث جعل می کنند و می گویند: روز عاشورا، روزی است که خداوند، توبه آدم را پذیرفت؛ با این که توبه آدم، در ذی حجه پذیرفته شد.

آنان می گویند: در عاشورا، یونس از شکم ماهی نجات یافت؛ در حالی که حضرت یونس در ماه ذی قعده از شکم ماهی نجات یافت.

می گویند: روز عاشورا، روزی است که در آن روز، کشتی نوح بر کوه جودی قرار گرفت؛ در حالی که در روز هیجدهم ذی حجه کشتی نوح بر کوه جودی قرار گرفت.

آنان می گویند: در روز عاشورا، دریا برای موسی شکافته شد؛ در حالی که در ربیع الاول، دریا شکافته شد.۳

پی نوشت ها:

۱. الصحیح من سیره النبی، ح ۳، ص ۱۰۶.

۲. مجلسی، بحارالانوار، ج ۴۴، ص ۲۲۳-۲۵۰.

۳. مفاتیح الجنان، ص ۴۷۶، اعمال روز عاشورا.