همراهان عزیز مجله اینترنتی تحلیلک؛ در این مطلب با چهل حدیث از امام صادق علیه السلام آشنا می شویم.
چهل حدیث از امام صادق علیه السلام
۱.
مَنْ حَفِظَ مِنْ شیعَتِنا أرْبَعینَ حَدیثاً بَعَثَهُ اللهُ یَوْمَ الْقیامَهِ عالِماً فَقیهاً وَلَمْ یُعَذِّبْهُ.
امام صادق علیه السلام فرمود: هر کس از شیعیان ما چهل حدیث را حفظ کند ـ و به آن ها عمل نماید ـ خداوند او را دانشمندى فقیه در قیامت محشور مى گرداند و عذاب نمى شود. (أمالى الصدوق: ص ۲۵۳)
۲.
عَنْ أَبِی عَبْدِ اللَّهِ علیه‌السلام قَالَ: مَنْ أَنْصَفَ النَّاسَ مِنْ نَفْسِهِ رُضِیَ بِهِ حَکَماً لِغَیْرِهِ.
امام صادق علیه‌السلام فرمود: هر کس که در مورد خود، رعایت انصاف نماید، به داورى دیگران پذیرفته شود. (کافی، ج۲، ص۱۴۶)
۳.
قَالَ علیه‌السلام: إِذَا کَانَ الزَّمَانُ زَمَانَ جَوْرٍ وَ أَهْلُهُ أَهْلَ غَدَرٍ فَالطُّمَأْنِینَهُ إِلَى کُلِّ أَحَدٍ عَجْزٌ.
امام صادق علیه‌السلام فرمود: آنگاه که روزگار، زمانۀ ستم باشد و مردمش اهل نیرنگ باشند، اعتماد به هرکسى درماندگى است. (تحف‌العقول، ص۳۵۷)
۴.
قَالَ علیه‌السلام: إِذَا أُضِیفَ الْبَلَاءُ إِلَى الْبَلَاءِ کَانَ مِنَ الْبَلَاءِ عَافِیَهٌ.
امام صادق علیه‌السلام فرمود: چون بلا بر بلا فزاید، (نشانۀ) رهایى از بلا باشد. (تحف‌العقول، ص۳۵۷)
۵.
قَالَ علیه‌السلام: إِذَا أَرَدْتَ أَنْ تَعْلَمَ صِحَّهَ مَا عِنْدَ أَخِیکَ فَأَغْضِبْهُ فَإِنْ ثَبَتَ لَکَ عَلَى الْمَوَدَّهِ فَهُوَ أَخُوکَ وَ إِلَّا فَلَا.
امام صادق علیه‌السلام فرمود: چون خواستى سلامت نفس برادرت را دریابى، او را به خشم آور. اگر در رفاقت با تو استوار ماند، او برادر تو است، وگرنه برادرت نیست. (تحف‌العقول، ص۳۵۷)
چهل حدیث از امام صادق علیه السلام
۶.
قَالَ علیه‌السلام: لَا تَعْتَدَّ بِمَوَدَّهِ أَحَدٍ حَتَّى تُغْضِبَهُ ثَلَاثَ مَرَّاتٍ.
امام صادق علیه‌السلام فرمود: به رفاقت کسى اعتماد مکن، تا او را [از روی امتحان،] سه بار به خشم آورى. (تحف‌العقول، ص۳۵۷)
۷.
قَالَ علیه‌السلام: لَا تَثِقَنَّ بِأَخِیکَ کُلَّ الثِّقَهِ، فَإِنَّ صَرْعَهَ الِاسْتِرْسَالِ لَا تُسْتَقَالُ.
امام صادق علیه‌السلام فرمود: به دوستت اعتماد مطلق مکن، زیرا زمین‌خوردن و از پاى درآمدن بر اثر دلباختگى و اعتماد همه جانبه، درمان و جبرانى ندارد. (تحف‌العقول، ص۳۵۷)
۸.
قَالَ علیه‌السلام: الْإِسْلَامُ دَرَجَهٌ وَ الْإِیمَانُ عَلَى الْإِسْلَامِ دَرَجَهٌ وَ الْیَقِینُ عَلَى الْإِیمَانِ دَرَجَهٌ وَ مَا أُوتِیَ النَّاسُ أَقَلَّ مِنَ الْیَقِینِ.
امام صادق علیه‌السلام فرمود: اسلام یک درجه است و ایمان درجهای است روى اسلام و یقین درجهای است روى ایمان، آنچه مردم به آن رسند کمتر از یقین است. (تحف‌العقول، ص۳۵۸)
۹.
قَالَ علیه‌السلام: إِزَالَهُ الْجِبَالِ أَهْوَنُ مِنْ إِزَالَهِ قَلْبٍ عَنْ مَوْضِعِهِ.
امام صادق علیه‌السلام فرمود: برکندن کوه‌ها آسان‌تر از برکندن دل‌ها از جاى خویش است. (تحف‌العقول، ص۳۵۸)
چهل حدیث از امام صادق علیه السلام
۱۰.
قَالَ علیه‌السلام: الْإِیمَانُ فِی الْقَلْبِ وَ الْیَقِینُ خَطَرَاتٌ.
امام صادق علیه‌السلام فرمود: ایمان در قلب است و یقین خطورها و الهاماتى است. (محاسن برقی، ج۱، ص۲۴۹)
۱۱.
قَالَ علیه‌السلام: الرَّغْبَهُ فِی الدُّنْیَا تُورِثُ الْغَمَّ وَ الْحَزَنَ وَ الزُّهْدُ فِی الدُّنْیَا رَاحَهُ الْقَلْبِ وَ الْبَدَنِ. (تحف‌العقول، ص۳۵۸)
امام صادق علیه‌السلام فرمود: میل به دنیا مایۀ غم و اندوه است و بىمیلى و زهد به دنیا مایۀ آسایش دل و پیکر است.
۱۲.
قَالَ علیه‌السلام: مِنَ الْعَیْشِ دَارٌ یُکْرَى وَ خُبْزٌ یُشْرَى.
امام صادق علیه‌السلام فرمود: از عیش در زندگی، داشتن خانهاى اجارهاى و نانى خریدنى است. (تحف‌العقول، ص۳۵۸)
۱۳.
قَالَ علیه‌السلام لِرَجُلَیْنِ تَخَاصَمَا بِحَضْرَتِهِ: أَمَا إِنَّهُ لَمْ یَظْفَرْ بِخَیْرٍ مَنْ ظَفِرَ بِالظُّلْمِ وَ مَنْ یَفْعَلِ السُّوءَ بِالنَّاسِ فَلَا یُنْکِرِ السُّوءَ إِذَا فُعِلَ بِهِ.
امام صادق علیه‌السلام به دو مرد که در حضورش نزاع مىکردند، فرمود: هان! هر که با زورگویى پیروزى یابد، پیروزىاش نیکو نباشد و آن کس که با مردم بدى کند، نبایستى از بدى مردم، ناراحت گردد. (تحف‌العقول، ص۳۵۸)
۱۴.
عَنْ أَبِی عَبْدِ اللَّهِ علیه‌السلام قَالَ: التَّوَاصُلُ بَیْنَ الْإِخْوَانِ فِی الْحَضَرِ التَّزَاوُرُ وَ فِی السَّفَرِ التَّکَاتُبُ.
امام صادق علیه‌السلام فرمودند: برقرارى ارتباط بین برادران در وطن دیدار یکدیگر است و هنگام سفر نامه‌نگارى است. (کافی، ج۲، ص۶۷۰)
چهل حدیث از امام صادق علیه السلام
۱۵.
قَالَ علیه‌السلام: لَا یَصْلُحُ الْمُؤْمِنُ إِلَّا عَلَى ثَلَاثِ خِصَالٍ التَّفَقُّهِ فِی الدِّینِ وَ حُسْنِ التَّقْدِیرِ فِی الْمَعِیشَهِ وَ الصَّبْرِ عَلَى النَّائِبَهِ.
امام صادق علیه‌السلام فرمود: مؤمن جز به سه خصلت نیک نشود: فهم عمیق در دین، اندازه‌دارى نیکو در زندگانى و بردبارى بر ناگوارى. (تحف‌العقول، ص۳۵۸)
چهل حدیث از امام صادق علیه السلام
۱۶.
قَالَ علیه‌السلام: الْمُؤْمِنُ لَا یَغْلِبُهُ فَرْجُهُ وَ لَا یَفْضَحُهُ بَطْنُهُ.
امام صادق علیه‌السلام فرمود: بر مؤمن عورتش چیره نگردد و شکمش او را رسوا نسازد. (تحف‌العقول، ص۳۵۸)
۱۷.
عَنْ أَبِی عَبْدِ اللَّهِ علیه‌السلام قَالَ: صُحْبَهُ عِشْرِینَ سَنَهً قَرَابَهٌ.
امام صادق علیه‌السلام فرمودند: هم‌نشینى بیست‌ساله، [به‌منزلۀ] خویشاوندى است. (کافی، ج۶، ص۱۹۹)
۱۸.
قَالَ علیه‌السلام: لَا تَصْلُحُ الصَّنِیعَهُ إِلَّا عِنْدَ ذِی حَسَبٍ أَوْ دِینٍ وَ مَا أَقَلَّ مَنْ یَشْکُرُ الْمَعْرُوفَ.
امام صادق علیه‌السلام فرمود: احسان جز به خانواده‌دار و دیندار شایسته نیست و چه کمیابند آنها که احسان و محبت را حق شناسند. (تحف‌العقول، ص۳۵۸)
۱۹.
قَالَ أَبُو عَبْدِ اللَّهِ علیه‌السلام: إِنَّمَا یُؤْمَرُ بِالْمَعْرُوفِ وَ یُنْهَى عَنِ الْمُنْکَرِ مُؤْمِنٌ فَیَتَّعِظُ أَوْ جَاهِلٌ فَیَتَعَلَّمُ وَ أَمَّا صَاحِبُ سَوْطٍ أَوْ سَیْفٍ فَلَا.
امام صادق علیه‌السلام فرمود: به راستى مؤمن [چون] امر به معروف شود یا نهى از منکر گردد، پند پذیرد؛ یا نادان یاد گیرد، ولى آنکه که تازیانه و شمشیر دارد [پند یا آموزش را] قبول نکند. (کافی، ج۵، ص۶۰)
۲۰.
قَالَ علیه‌السلام: إِنَّمَا یَأْمُرُ بِالْمَعْرُوفِ وَ یَنْهَى عَنِ الْمُنْکَرِ مَنْ کَانَتْ فِیهِ ثَلَاثُ خِصَالٍ عَالِمٌ بِمَا یَأْمُرُ عَالِمٌ بِمَا یَنْهَى عَادِلٌ فِیمَا یَأْمُرُ عَادِلٌ فِیمَا یَنْهَى رَفِیقٌ بِمَا یَأْمُرُ رَفِیقٌ بِمَا یَنْهَى.
امام صادق علیه‌السلام فرمود: تنها کسى مىتواند امر به معروف کند یا نهى از منکر نماید که داراى سه صفت باشد: به آنچه امر مىکند و از آنچه نهى مىنماید آگاه باشد، عادلانه امر کند و نهى نماید، با مهربانى و نرمی امر و نهى کند. (تحف‌العقول، ص۳۵۸)
چهل حدیث از امام صادق علیه السلام
۲۱.
قَالَ علیه‌السلام: إِنَّ اللَّهَ أَنْعَمَ عَلَى قَوْمٍ بِالْمَوَاهِبِ فَلَمْ یَشْکُرُوهُ فَصَارَتْ عَلَیْهِمْ وَبَالًا وَ ابْتَلَى قَوْماً بِالْمَصَائِبِ فَصَبَرُوا فَکَانَتْ عَلَیْهِمْ نِعْمَهً.
امام صادق علیه‌السلام فرمود: خداوند بخشش‌هایی به مردمى داد و شکرش نکردند و آن نعمت‌ها وبال آنها شد؛ و مردمى را به مصیبت‌ها گرفتار کرد و صبر کردند و بلاها براى آنها نعمت شد. (تحف‌العقول، ص۳۵۹)
۲۲.
قَالَ علیه‌السلام: صَلَاحُ حَالِ التَّعَایُشِ وَ التَّعَاشُرِ مِلْءُ مِکْیَالٍ ثُلُثَاهُ فِطْنَهٌ وَ ثُلُثُهُ تَغَافُلٌ.
امام صادق علیه‌السلام فرمود: مصلحت زندگى و معاشرت اجتماعى، به پیمانهاى پر می‌ماند که دو سوم آن هوش و زیرکى و یک‌سومش نادیده گرفتن و تجاهل است. (تحف‌العقول، ص۳۵۹)
۲۳.
قَالَ علیه‌السلام: مَا أَقْبَحَ الِانْتِقَامَ بِأَهْلِ الْأَقْدَارِ.
امام صادق علیه‌السلام فرمود: انتقام‌جویى قدرتمندان چه زشت است. (تحف‌العقول، ص۳۵۹)
چهل حدیث از امام صادق علیه السلام
۲۴.
قِیلَ لَهُ مَا الْمُرُوَّهُ؟ فَقَالَ علیه‌السلام: لَا یَرَاکَ اللَّهُ حَیْثُ نَهَاکَ وَ لَا یَفْقِدُکَ مِنْ حَیْثُ أَمَرَکَ.
از امام صادق علیه‌السلام پرسیده شد: مردانگى چیست؟ فرمود: خدا تو را آنجا که منع کرده، نبیند و آنجا که امر کرده، گم نکند. (تحف‌العقول، ص۳۵۹)
۲۵.
عَنْ أَبِی عَبْدِ اللَّهِ علیه‌السلام قَالَ: مَکْتُوبٌ فِی التَّوْرَاهِ اشْکُرْ مَنْ أَنْعَمَ عَلَیْکَ وَ أَنْعِمْ عَلَى مَنْ شَکَرَکَ فَإِنَّهُ لَا زَوَالَ لِلنَّعْمَاءِ إِذَا شُکِرَتْ وَ لَا بَقَاءَ لَهَا إِذَا کُفِرَتْ. الشُّکْرُ زِیَادَهٌ فِی النِّعَمِ وَ أَمَانٌ مِنَ الْغِیَرِ.
امام صادق علیه‌السلام فرمود: در تورات نوشته شده: سپاس آن‌کس که نعمتت داده، بگذار؛ و بر کسى که شکرت گفت، نعمت بخش که نعمت‌ها با شکرگزارى زوال نپذیرند، و با کفران و ناسپاسى بقا نیابد. سپاس‌گزارى نعمت را افزون کند و ایمنى و پناه از دگرگونی [نعمت] باشد. (کافی، ج۲، ص۹۴)
۲۶.
قَالَ علیه‌السلام: فَوْتُ الْحَاجَهِ خَیْرٌ مِنْ طَلَبِهَا مِنْ غَیْرِ أَهْلِهَا وَ أَشَدُّ مِنَ الْمُصِیبَهِ سُوءُ الْخُلُقِ مِنْهَا.
امام صادق علیه‌السلام فرمود: از دست دادن حاجت و نیاز بهتر از تقاضاى به نااهل است و دشوارتر از گرفتارى، بدخویی ناشى از آن گرفتارى است. (تحف‌العقول، ص۳۵۹)
۲۷.
سَأَلَهُ علیه‌السلام رَجُلٌ أَنْ یُعَلِّمَهُ مَا یَنَالُ بِهِ خَیْرَ الدُّنْیَا وَ الْآخِرَهِ وَ لَا یُطَوِّلَ عَلَیْهِ، فَقَالَ علیه‌السلام: لَا تَکْذِبْ.
مردى از امام صادق علیه‌السلام درخواست کلامى کوتاه نمود که حاوى خیر دنیا و آخرت باشد، ایشان فرمود: دروغ مگو. (تحف‌العقول، ص۳۵۹)
۲۸.
قَالَ علیه‌السلام: الدَّیْنُ غَمٌّ بِاللَّیْلِ وَ ذُلٌّ بِالنَّهَارِ.
امام صادق علیه‌السلام فرمود: بدهکارى اندوه شب است و خوارى روز. (تحف‌العقول، ص۳۵۹)
۲۹.
قَالَ علیه‌السلام: إِذَا صَلَحَ أَمْرُ دُنْیَاکَ فَاتَّهِمْ دِینَکَ.
امام صادق علیه‌السلام فرمود: چون کار دنیایت سامان یافت، به دین و آیین خود بدگمان شو. (تحف‌العقول، ص۳۵۹)
۳۰.
قَالَ أَبُو عَبْدِ اللَّهِ علیه‌السلام: بَرُّوا آبَاءَکُمْ یَبَرَّکُمْ أَبْنَاؤُکُمْ وَ عِفُّوا عَنْ نِسَاءِ النَّاسِ تَعِفَّ نِسَاؤُکُمْ.
امام صادق علیه‌السلام فرمود: با پدران خود خوش‌رفتارى کنید تا مشمول خوش‌رفتارى فرزند خود گردید؛ و نسبت به زنان مردم رعایت عفّت و پاکدامنى بنمایید تا زنانتان عفیف و پاکدامن گردند. (کافی، ج۵، ص۵۵۴)
چهل حدیث از امام صادق علیه السلام
چهل حدیث از امام صادق علیه السلام
۳۱.
قَالَ علیه‌السلام: مَنِ ائْتَمَنَ خَائِناً عَلَى أَمَانَهٍ لَمْ یَکُنْ لَهُ عَلَى اللَّهِ ضَمَانٌ.
امام صادق علیه‌السلام فرمود: هر که خائنى را امانت‌دارِ امانتى کند، او را نزد خدا ضمانتى نباشد. (تحف‌العقول، ص۳۶۰)
۳۲.
قَالَ علیه‌السلام: الْحَیَاءُ عَلَى وَجْهَیْنِ فَمِنْهُ ضَعْفٌ وَ مِنْهُ قُوَّهٌ وَ إِسْلَامٌ وَ إِیمَانٌ.
امام صادق علیه‌السلام فرمود: حیا دو گونه است: یکى ضعف و ناتوانى است و دیگرى نیرومندى و اسلام و ایمان. (تحف‌العقول، ص۳۶۰)
۳۳.
قَالَ علیه‌السلام: تَرْکُ الْحُقُوقِ مَذَلَّهٌ وَ إِنَّ الرَّجُلَ یَحْتَاجُ إِلَى أَنْ یَتَعَرَّضَ فِیهَا لِلْکَذِبِ.
امام صادق علیه‌السلام فرمود: رعایت نکردن حقوق، زبونى است، و مرد را براى پوزش‌خواهى به دروغ وامىدارد. (تحف‌العقول، ص۳۶۰)
۳۴.
قَالَ علیه‌السلام: إِذَا سَلَّمَ الرَّجُلُ مِنَ الْجَمَاعَهِ أَجْزَأَ عَنْهُمْ وَ إِذَا رَدَّ وَاحِدٌ مِنَ الْقَوْمِ أَجْزَأَ عَنْهُمْ.
امام صادق علیه‌السلام فرمود: یک نفر که از میان جمعى سلام کند، از همه کافى است و یکى هم که از جمعى جواب گوید، کفایت کند. (تحف‌العقول، ص۳۶۰)
۳۵.
قالَ علیه السلام: اِصْحَبْ مَنْ تَتَزَیَّنُ بِهِ، وَ لا تَصْحَبْ مَنْ یَتَزَّیَنُ لَکَ.
امام صادق علیه السلام فرمود: با کسى دوستى و رفت و آمد کن که موجب عزّت و سربلندى تو باشد و با کسى که مى خواهد از تو بهره ببرد و خودنمایى مى کند همدم مباش. ( وسائل الشیعه، ج ۱۱ ،ص )۴۱۲
چهل حدیث از امام صادق علیه السلام
۳۶.
قَالَ علیه‌السلام: عنْ أَبِی عَبْدِ اللَّهِ (ع) قَالَ: کُلُّ دُعَاءٍ یُدْعَى اللَّهُ عَزَّ وَ جَلَّ بِهِ مَحْجُوبٌ عَنِ السَّمَاءِ حَتَّى یُصَلَّى عَلَى مُحَمَّدٍ وَ آلِ مُحَمَّدٍ.
امام صادق علیه السلام فرمود: هر دعایی که از خدای عزوجل خواسته می‌شود، به آسمان راه ندارد [مستجاب نمی‌شود] تا اینکه بر محمد و آل محمد صلوات فرستاده شود. (کافی، ج ۲، ص ۴۹۳)
۳۷.
قالَ علیه السلام: قَالَ الْمُنْجِیَاتُ ثَلَاثٌ إِطْعَامُ الطَّعَامِ وَ إِفْشَاءُ السَّلَامِ وَ الصَّلَاهُ بِاللَّیْلِ وَ النَّاسُ نِیَام.
امام صادق علیه السلام فرمود: نجات دهندگان سه چیزند:
غذا دادن
بلند سلام کردن
خواندن نماز شب زمانی که مردم در خوابند. (مکارم الاخلاق، شیخ طبرسی، ص۱۳۴)
۳۸.
فَوْتُ اَلْحَاجَهِ خَیْرٌ مِنْ طَلَبِهَا مِنْ غَیْرِ أَهْلِهَا وَ أَشَدُّ مِنَ اَلْمُصِیبَهِ سُوءُ اَلْخُلُقِ مِنْهَا.
برآورده نشدن نیاز نیکوتر از خواهش آن از نااهل است؛ و سخت‌تر از گرفتاری، بدخلقی و صبر نکردن بر آن گرفتاری است.(تحف العقول، جلد ۱، صفحه ۳۵۹)
چهل حدیث از امام صادق علیه السلام
۳۹.
عبدالله الطحان، عن أبی عبدالله علیه السلام قال: سمعته یقول: ما من أحد یوم القیامه إلاّ و هو یتمنّی أنّه زوار الحسین بن علی (علیهما السلام) لما یری لما یصنع بزوار الحسین بن علی من کرامتهم علی الله.
امام صادق علیه السلام فرمود: هیچ کس نیست در روز قیامت مگر اینکه آرزو می‌کند ای کاش «امام حسین علیه السلام» را زیارت کرده بودم آن هنگامی که می‌بیند که با زوار «امام حسین علیه السلام» چه می‌کنند، چقدر نزد خداوند مورد کرامت واقع می‌شوند. (وسائل الشیعه، جلد ۱۴، صفحه ۴۲۴)
۴۰.
قَالَ علیه‌السلام: إِنَّ اللَّهَ یُحِبُّ الْجَمَالَ وَ التَّجَمُّلَ وَ یَکْرَهُ الْبُؤْسَ وَ التَّبَاؤُسَ وَ إِنَّ اللَّهَ عَزَّ وَ جَلَّ إِذَا أَنْعَمَ عَلَی عَبْدِهِ نِعْمَهً یُحِبُّ أَنْ یَرَی أَثَرَ نِعْمَتِهِ عَلَیْهِ قِیلَ وَ کَیْفَ ذَلِکَ قَالَ یُنَظِّفُ ثَوْبَهُ وَ یُطَیِّبُ رِیحَهُ وَ یُحَسِّنُ دَارَهُ وَ یَکْنُسُ أَفْنِیَتَهُ حَتَّی إِنَّ السِّرَاجَ قَبْلَ مَغِیبِ الشَّمْسِ یَنْفِی الْفَقْرَ وَ یَزِیدُ فِی الرِّزْق.
فرمود: خداوند زیبایی و خودآرایی را دوست دارد و از فقر و تظاهر به فقر بیزار است. هرگاه خداوند به بنده‌ای نعمتی بدهد، دوست دارد اثر آن را در او ببیند.
عرض شد: چگونه؟ فرمودند: لباس تمیز بپوشد، خود را خوشبو کند، خانه اش را گچکاری کند، جلوی در حیاط خود را جارو کند، حتی روشن کردن چراغ قبل از غروب خورشید فقر را می‌برد و روزی را زیاد می‌کند. (ارشادالقلوب، جلد۱، صفحه ۱۵۹)
مجله اینترنتی تحلیلک
