همراهان همیشگی مجله اینترنتی تحلیلک؛ در این مطلب با زندگینامه پروین اعتصامی با شما همراه هستیم تا کمی با این شاعر بزرگ کشورمان آشنا شویم. با ما همراه باشید.
زندگینامه پروین اعتصامی
نام اصلی پروین اعتصامی رخشنده بوده و در سال ۱۲۸۵ در تبریز به دنیا آمد. در همان دوران کودکی همراه با خانواده به تهران مهاجرت می کند. یوسف اعتصامی معروف به اعتصام الملک از نویسندگان و دانشمندان معروف ایران بود. وی اولین «چاپخانه» را در تبریز بنا کرد. اعتصام الملک مدیر مجله بهار بود که اولین اشعار پروین اعتصامی در همین مجله منتشر شد.
مادر پروین اعتصامی اختر اعتصامی نام داشت. وی در پرورش احساسات لطیف و شاعرانه دخترش نقش مهمی داشت و به دیوان اشعار پروین اعتصامی علاقه فراوانی نشان می داد.
پروین اعتصامی از کودکی اهل مطالعه بود و در ۱۱ سالگی با دیوان اشعار فردوسی، نظامی، مولوی، انوری، فرخی و… آشنا بود و از همان کودکی پدرش در زمینه وزن اشعار و شیوه های یادگیری آن با او تمرین می کرد.
این بود که پروین با فنون شعر هم آشنا شد و برخی از زیباترین شعرهایش را در سنین کم سرود. شعر ای مرغک او در ۱۲ سالگی سروده شده است:
ای مُرغک خُرد، ز آشیانه
پرواز کن و پریدن آموز
تا کی حرکات کودکانه؟
در باغ و چمن چمیدن آموز
رام تو نمی شود زمانه
رام از چه شدی؟ رمیدن آموز
مندیش که دام هست یا نه
بر مردم چشم، دیدن آموز
شو روز به فکر آب و دانه
هنگام شب آرمیدن آموز
زندگینامه پروین اعتصامی
پروین اعتصامی در تیر ماه ۱۳۰۳ شمسی در سن ۱۸ سالگی از مدرسه دخترانه آمریکایی که به سرپرستی خانم میس شولر در ایران اداره می شد، فارغ التحصیل شد. در دوران تحصیل در زمره شاگردان ممتاز به حساب می آمد و به زبان انگلیسی هم مسلط شد. مهارت او در این زبان به حدی رسید که ۲ سال در مدرسه قبلی خودش ادبیات فارسی و انگلیسی تدریس کرد.
پروین اعتصامی در جشن فارغ التحصیلی خود (خرداد ۱۳۰۳) از وضع نامناسب اجتماعی، بی سوادی و بی خبری زنان ایران حرف زد. این سخنرانی، به عنوان اعلامیه ای در زمینه حقوق زنان، در تاریخ معاصر ایران اهمیت زیاد دارد.
پروین اعتصامی در نوزده تیر ماه ۱۳۱۳ با پسر عموی خود ازدواج کرد و چهار ماه بعد به کرمانشاه رفت. شوهر پروین اعتصامی از افسران شهربانی و هنگام وصلت با او رئیس شهربانی در کرمانشاه بود. اخلاق نظامی او با روح لطیف و آزاده پروین مغایرت داشت. او که در خانه ای سرشار از مظاهر معنوی و ادبی و به دور از هر گونه آلودگی پرورش یافته بود، پس از ازدواج ناگهان به خانه ای وارد شد که یک دم از بساط عیش و نوش خالی نبود و طبیعی است این دو طبع مخالف سرانجامی با هم ندارند. سرانجام این ازدواج به جدایی کشید و پروین اعتصامی پس از دو ماه و نیم اقامت در خانه شوهر با گذشتن از کابین طلاق گرفت.
پدر پروین اعتصامی تا قبل از ازدواج او با چاپ مجموعه اشعارش مخالف بود. اما پس از ازدواج پروین و جدایی او از شوهرش، به این کار رضایت داد. نخستین مجموعه شعر پروین حاوی اشعاری بود که او تا پیش از ۳۰ سالگی سروده بود و بیش از صد و پنجاه قصیده، قطعه، غزل و مثنوی را شامل می شد.
مردم استقبال فراوانی از اشعار او کردند، به گونه ای که دیوان او در مدتی کوتاه پس از چاپ، دست به دست میان مردم می چرخید و بسیاری باور نمی کردند که آن ها را یک زن سروده است. استادان معروف آن زمان، مانند دهخدا و علامه قزوینی، هر کدام مقاله هایی درباره اشعار او نوشتند و شعر و هنرش را ستودند. وزارت فرهنگ در سال ۱۳۱۵ مدال درجه سه لیاقت را به پروین اعتصامی اهدا کرد ولی او این مدال را قبول نکرد.
پروین اعتصامی همچنین مدتی کتابدار کتابخانه دانشسرای عالی تهران (دانشگاه تربیت معلم کنونی) بود.
بیشتر بخوانید: تک بیتی عاشقانه نظامی گنجوی
زندگینامه پروین اعتصامی
پروین اعتصامی ناگهان در روز سوم فروردین ۱۳۲۰ بستری شد. پزشک معالج او، بیماری اش را حصبه تشخیص داده بود، اما در مداوای او کوتاهی کرد و متأسفانه زمان درمان او گذشت و شبی حال او بسیار بد شد و در بستر مرگ افتاد.
نیمه شب شانزدهم فروردین ۱۳۲۰ پزشک خانوادگی اش را چندین بار به بالین او خواندند و حتی کالسکه آماده ای به در خانه اش فرستادند، ولی او نیامد و پروین در آغوش مادرش در سن ۳۵ سالگی چشم از جهان فرو بست. پیکر پاک او را در آرامگاه خانوادگی اش در شهر قم و کنار مزار پدرش در جوار خانم حضرت معصومه (سلام الله علیها) به خاک سپردند. پس از مرگش قطعه شعری از او یافتند که معلوم نیست در چه زمانی برای سنگ مزار خود سروده بود. این قطعه را بر سنگ مزارش نقش کردند، آن چنان که یاد و خاطره اش در دل مردم نقش بسته است.
اینکه خاک سیَهَش بالین است اختر چرخ ادب پروین است
گر چه جز تلخی از ایام ندید هر چه خواهی سخنش شیرین است
صاحب آنهمه گفتار امروز سائل فاتحه و یاسین است
دوستان به که ز وی یاد کنند دل بی دوست دلی غمگین است
خاک در دیده بسی جان فرساست سنگ بر سینه بسی سنگین است
بیند این بستر و عبرت گیرد هر که را چشم حقیقت بین است
هر که باشی و زهر جا برسی آخرین منزل هستی این است
آدمی هر چه توانگر باشد چو بدین نقطه رسد مسکین است
اندر آنجا که قضا حمله کند چاره تسلیم و ادب تمکین است
زادن و کشتن و پنهان کردن دهر را رسم و ره دیرین است
خرم آن کس که در این محنت‌گاه خاطری را سبب تسکین است
سخن استاد ملک الشعرای بهار درباره اشعار پروین اعتصامی
شعر پروین شیوا، ساده و دلنشین است. مضمون های متنوع پروین مانند باغ پر گیاهی است که به راستی روح را نوازش می دهد. اخلاق و همه تعابیر و مفاهیم زیبا و عادلانه آن چون ستاره ای تابناک بر دیوان پروین می درخشد چنانکه استاد بهار در مورد اشعار وی می فرمایند پروین در قصاید خود پس از بیانات حکیمانه و عارفانه روح انسان را به سوی سعی و عمل امید، حیات، اغتنام وقت، کسب کمال، همت، اقدام نیکبختی و فضیلت سوق می دهد، سرانجام آنکه او دیوان خوبی و پاکی است.
مجله اینترنتی تحلیلک
