اجزای تشکیل‌دهنده قرارداد سوآپ

دارایی پایه سوآپ می تواند یکی از موارد زیر باشد:

سوآپ نرخ بهره:

در سوآپ نرخ بهره (interest rate swap) مبالغ نرخ بهره بر حسب ارزهای مشابه توسط طرفین قرارداد، تعویض می شود.

در این نوع از قراردادهای سوآپ مبلغ اسمی برای دو طرف قرارداد یکسان و تسویه آن به صورت خالص انجام می شود.

در این نوع دو حالت ممکن است، حالت اول این است که دو طرف قرارداد مبلغ بهره را بر اساس بهره متغیر پرداخت کنند.

حالت دوم این است که یکی از طرفین قرارداد طبق بهره ثابت و طرف دیگر بر خلاف آن بر اساس نرخ بهره متغیر نسبت به پرداخت اقدام کند.

سوآپ سهام:

در سوآپ سهام (equity swaps) دو طرف قرارداد مبالغی را که بر حسب بازده سهام یا شاخص سهام مشخص شده اند، تعویض می کنند.

این نوع سوآپ به شکلی طراحی شده است که علاوه بر بازده حاصل از سود نقدی، بازده ناشی از منفعت سرمایه ای (capital gain) را هم شامل می شود.

سوآپ ارزی:

در سوآپ ارزی (currency swaps) دو طرف قرارداد مبالغ بهره را به نسبت ارزهای مختلف مورد تعویض قرار می دهند.

این روش باعث مقاوم شدن معامله گران در مقابل نوسان های نرخ ارز می شود.

سوآپ ارز ثابت – ثابت:

از سال ۱۹۹۰ م، معمول ترین شکل سوآپ، سوآپ ارز ثابت- ثابت (fixed-for-fixed) است که به صورت سوآپ Plain Vanilla (رایج ترین نوع سوآپ) شناخته شده است.

بر اساس این نوع سوآپ، گردش نقدینگی سوآپ طبق گردش نقدینگی آتی ارزها متفاوت است.

سوآپ ارزی ثابت – شناور:

سوآپ ارزی ثابت – شناور (fixed-for-flow) نوعی از سوآپ است که تحت این قرارداد،‌ یکی از جریان های پرداخت در نرخ ثابت‌ یک ارز قرار می گیرد، در حالی که جریان پرداخت دیگر، بر اساس نرخ شناور ارز دیگر قرار می گیرد.

سوآپ نرخ بازده کل:

سوآپ نرخ بازده کل، سوآپی است که در آن، دو طرف معامله، یک دارایی را به صورت دارایی پایه یا معیار انتخاب می کنند و توافق می کنند که یکی از آنها بهره متعلقه به آن دارایی پایه و هر نوع افزایش یا کاهش ارزش آن دارایی را صاحب شود.

در برابر طرف مقابل معامله وجوه ثابت یا شناوری را از طرف مقابل دریافت می کند که به طور معمول هیچ گونه ارتباطی با دریافتی های طرف اول نخواهد داشت.

سوآپ بازده کل باعث کاهش ریسک اعتباری دارایی پایه از راه انتقال بازده کل به خریداران سوآپ می شود.

یکی دیگر از کارکردهای این نوع قرارداد این است که باعث کاهش ریسک بازار دارایی پایه فروشنده سوآپ از طریق جبران زیان کاهش ارزش دارایی پایه به وسیله خریدار سوآپ می شود.

سوآپ نکول اعتباری:

موسسات مالی زمانی که در معرض ریسک عدم بازپرداخت قسط وام های مشتریان خود قرار می گیرند برای نگهداری از دارایی های خود و کاهش ریسک عدم باز پرداخت قسط های وام توسط مشتریان از سوآپ نکول اعتباری استفاده می کنند.

بر این اساس، موسسات مذکور طی قراردادی در جایگاه خریدار سوآپ قرار می گیرند و با فروشنده سوآپ که معمولا یک موسسه بیمه ای است توافق می کنند تا در سررسیدهای معینی، مبلغ مشخصی را به فروشنده پرداخت کنند.

بعد فروشنده نیز تعهد می کند که در صورت عدم باز پرداخت اقساط مشتریان به موسسه مالی، در راستای اجرای قرارداد نکول اعتباری در سقف تعهدی که به موجب این قرارداد پذیرفته، معادل آن چه که مشتری موسسه نپرداخته است، جبران کند.

این نوع قرارداد مانند بیمه ای عمل می کند که در طی آن صاحبان دارایی ها آنها را در ازای مبلغی به صورت دوره ای بیمه می کنند.

تفاوت بین سوآپ نکول اعتباری و سوآپ نرخ بازده کل:

سوآپ نکول اعتباری از دارایی در برابر بروز یک اتفاق خاص محافظت می کند، در حالی که سوآپ نرخ بازده کل از دارایی در برابر کاهش ارزش احتمالی آن در آینده محافظت می کند.

بیشتر بخوانید: قرارداد آتی چیست و چه ویژگی هایی دارد؟