غزل ۱۷۶ حافظ (سحرم دولت بیدار به بالین آمد) به همراه شرح
شرح غزل ۱۷۶ حافظ / سحرم دولت بیدار به بالین آمد
سحرم دولت بیدار به بالین آمد
گفت برخیز که آن خسرو شیرین آمد
قدحی درکش و سرخوش به تماشا بخرام
تا ببینی که نگارت به چه آیین آمد
مژدگانی بده ای خلوتی نافه گشای
که ز صحرای ختن آهوی مشکین آمد
گریه آبی به رخ سوختگان بازآورد
ناله فریادرس عاشق مسکین آمد
مرغ دل باز هوادار کمان ابرویست
ای کبوتر نگران باش که شاهین آمد
ساقیا می بده و غم مخور از دشمن و دوست
که به کام دل ما آن بشد و این آمد
رسم بد عهدی ایام چو دید ابر بهار
گریه اش بر سمن و سنبل و نسرین آمد
چون صبا گفته حافظ بشنید از بلبل
عنبرافشان به تماشای ریاحین آمد
شرح غزل ۱۷۶ حافظ (شرح غزل سحرم دولت بیدار به بالین آمد)
سحرم دولت بیدار به بالین آمد
گفت برخیز که آن خسرو شیرین آمد
سحرگاه بخت و اقبال بیدار به بالین من آمد و گفت از خواب بیدار شو که آن شاه شیرین رفتار دوست داشتنی به دیدار تو آمد.
خسرو شیرین: ایهام دارد: ۱.شاه خوب و دوست داشتنی ۲.خسرو که عاشق شیرین است.
قدحی درکش و سرخوش به تماشا بخرام
تا ببینی که نگارت به چه آیین آمد
جام شرابی بنوش و شادان و مست برای تماشا قدم بیرون بگذار و بخرام تا ببینی که معشوق محبوب تو با چه فرو و شکوهی آمده است.
مژدگانی بده ای خلوتی نافه گشای
که ز صحرای ختن آهوی مشکین آمد
ای حافظ خلوت نشین نافه گشا که با سخنان خود همه جا را معطر می کنی، مژده بده که آهوی مشکین از بیابان ختن آمد و همه جا را معطر کرد.
ختن: شهری در ترکستان چین که به داشتن آهوی مشک معروف است.
گریه آبی به رخ سوختگان بازآورد
ناله فریادرس عاشق مسکین آمد
اشک دل سوختگان عاشق به آنان طراوت و اعتبار دوباره داد و ناله فریادرس عاشق بینوا گردید. یعنی عاشقان دلسوخته که در غیاب آن خسرو شیرین اعتبار خود را از دست داده بودند با گریه و زاری به درگاه خدا بازگشت آن شاه را طلب می کردند که سرانجام با آمدنش به آرزوی خود رسیده و اعتبار پیشین به را به دست آوردند.
مرغ دل باز هوادار کمان ابرویست
ای کبوتر نگران باش که شاهین آمد
مرغ دلم دوباره عاشق معشوق زیبارویی شده است و به سوی او پر می کشد. ای کبوتر دل مراقب و پریشان باش که بار دیگر معشوق چون شاهین شکاری برای صید دل تو آمد.
ساقیا می بده و غم مخور از دشمن و دوست
که به کام دل ما آن بشد و این آمد
ای ساقی غم نخور جام باده را به حرکت درآور زیرا مطابق میل ما دشمن رفت و دوست آمد.
رسم بد عهدی ایام چو دید ابر بهار
گریه اش بر سمن و سنبل و نسرین آمد
ابر بهار چون بد عهدی روزگار را دید بر عمر کوتاه سمن و سنبل و نسرین گریه کرد.
چون صبا گفته حافظ بشنید از بلبل
عنبرافشان به تماشای ریاحین آمد
چون باد بهاری شعر عطرآگین حافظ را از زبان بلبل شنید، عطرافشان شد و به تماشای گل ها و گیاهان آمد.
در این شرح غزل حافظ از کتاب های حافظ نامه و شاخ نبات حافظ نیز استفاده شده است.
حافظ نامه؛ که به مفاهیم کلیدی ابیات دشوار حافظ توسط بهاء الدین خرمشاهی پرداخته شده است.
شاخ نبات حافظ؛ شرح غزل حافظ است که توسط دکتر محمدرضا برزگر خالقی نوشته شده است.
