همراهان همیشگی مجله اینترنتی تحلیلک؛ در این مطلب می خواهیم با زندگینامه ناصر تقوایی کاگردان و نویسنده ایرانی آشنا شویم.
ناصر تقوایی از معدود سینماگران ایرانی است که ادبیات را خوب می‌شناسد و به قول خودش عاشق ادبیات است. او یک مجموعه داستان هم با نام تابستان همان سال منتشر کرده که مشتمل بر هشت داستان به هم پیوسته است. این مجموعه داستان از جمله آثار شاخص ادبیات معاصر است. تقوایی مدتی هم سردبیر مجله ادبی هنر و ادبیات جنوب بود. شاید همین نکته باعث شده تقوایی در آثارش، بیشتر از همه سینماگران ایرانی به اقتباس ادبی توجه نشان دهد.
زندگینامه ناصر تقوایی
ناصر تقوایی در ۱۹ تیر سال ۱۳۲۰ به دنیا آمد. او از دوران نوجوانی به سینما علاقه‌مند شد و یکی از عوامل فنی فیلم سینمایی خشت و آینه ساخته ابراهیم گلستان بوده است.
ناصر تقوایی ابتدا کار خود را با ساخت مستند در اواسط دهه ۴۰ آغاز کرد. تقوایی ساخت مستندهایی با نام‌های نانخورهای بیسواد، آرایشگاه آفتاب، تاکسی متر، باد جن و فروغ فرخزاد را در کارنامه دارد.
ناصر تقوایی اولین فیلم سینمایی خود را در سال ۱۳۴۹ با نام آرامش در حضور دیگران ساخت. وی آرامش در حضور دیگران را براساس داستانی با همین نام از مجموعه داستان واهمه‌های بی‌نام‌ونشان از غلامحسین ساعدی جلوی دوربین برد. این فیلم سینمایی برای ۴ سال توقیف شد و سرانجام در سال ۱۳۵۲ به نمایش درآمد. ناصر تقوایی در این فیلم علاوه بر کارگردانی، وظیفه تهیه‌کنندگی و نویسندگی را نیز برعهده گرفته بود.
ناصر تقوایی یک‌سال بعد فیلم سینمایی صادق کرده را به عنوان کارگردان و نویسنده جلوی دوربین برد. وی در این فیلم سیاه و سفید با سعید راد، عزت‌الله انتظامی و محمدعلی کشاورز همکاری کرد. داستان فیلم درباره تلاش شخصیت صادق برای انتقام‌گیری از قاتل همسرش است. ناصر تقوایی در همان سال فیلم کوتاه رهایی را نیز ساخته است.
ناصر تقوایی فیلم بعدی خود را دو سال بعد با نام نفرین ساخت. وی در این فیلم برای اولین‌بار با جمشید مشایخی و بهروز وثوقی همکاری کرد.
سال ۱۳۵۴ ناصر تقوایی سریال مشهور «دایی جان ناپلئون» را کلید زد. این مجموعه براساس رمانی با همین نام از ایرج پزشکزاد ساخته شد. تقوایی علاوه بر کارگردان، تهیه‌کننده «دایی جان ناپلئون» نیز بود. تقوایی در ابتدا ایفای نقش دایی جان ناپلئون را به علی نصیریان پیشنهاد داد، اما این نقش در انتها توسط غلامحسین نقشینه ایفا شد.
تقوایی در سال ۱۳۶۵ فیلم سینمایی ناخدا خورشید را کارگردانی کرد. فیلمی که به یکی از مشهورترین فیلم‌های این کارگردان تبدیل شد. ناخدا خورشید اقتباسی آزاد از رمان «داشتن و نداشتن» نوشته‌ی ارنست همینگوی بود. از بازیگران ناخدا خورشید می‌توان به داریوش ارجمند، علی نصیریان، سعید پورصمیمی، پروانه معصومی و جعفر والی اشاره کرد.
ناصر تقوایی پس از ناخدا خورشید، در سال ۱۳۶۸ فیلم سینمایی ای ایران را جلوی دوربین برد.
ناصر تقوایی پس از ۹ سال دوری از فیلم‌سازی، کشتی یونانی را به عنوان یکی از قسمت‌های قصه‌های کیش ساخت. این فیلم سینمایی در سال ۱۹۹۹ در جشنواره کن شرکت کرد و در پنج رشته نامزد دریافت جایزه شد.
آخرین فیلمِ کامل ناصر تقوایی کاغذ بی‌خط محصول سال ۱۳۸۰ است. وی این فیلم را با بازی خسرو شکیبایی، هدیه تهرانی و جمشید مشایخی ساخت. مرحوم شکیبایی در مصاحبه‌ای از سخت‌گیری منحصر به فرد تقوایی یاد کرده است. فیلم سینمایی کاغذ بی‌خط در جشن خانه سینما به عنوان بهترین فیلم انتخاب شد.
آثار ناتمام ناصر تقوایی
ناصر تقوایی در کارنامه خود چندین کار سینمایی و تلویزیونی ناتمام دارد. مجموعه تلویزیونی داستان‌سرایان (۱۳۵۷) که به زندگی و آثار نویسندگان نام آور ادبیات معاصر می‌پرداخت.
او پیش از انقلاب قرار بود شوهر آهو خانم نوشته علی‌محمد افغانی را هم بسازد که موفق نشد.
تقوایی پس از انقلاب پروژه عظیم کوچک جنگلی نوشته خودش را در سال۱۳۶۲ نیمه‌کاره گذاشت و دو پروژه مشهور زنگی و رومی(۱۳۸۱) و چای تلخ (۱۳۸۲) نیز هم چنان ناتمام رها شده‌اند.
جایزه‌ها و افتخارات ناصر تقوایی
- نشان فیروزه هفتمین دوره سینما حقیقت به پاس یک عمر فعالیت هنری ۱۳۹۲
- نامزد نخل طلایی جشنواره فیلم کن برای فیلم قصه‌های کیش ۱۹۹۹
- برنده جایزه پلنگ برنزی جشنواره فیلم لوکارنو برای فیلم ناخدا خورشید ۱۹۸۸
- نامزد جایزه پلنگ طلایی جشنواره فیلم لوکارنو برای فیلم ناخدا خورشید ۱۹۸۸
- نامزد سیمرغ بلورین بهترین کارگردانی از پنجمین جشنواره فیلم فجر برای فیلم ناخدا خورشید ۱۳۶۵
- برنده جایزه تندیس طلایی جشنواره بین‌المللی فیلم سانفرانسیسکو برای فیلم کوتاه رهایی ۱۹۷۲
- برنده جایزه بهترین فیلم کوتاه جشنواره بین‌المللی کودک و نوجوان تهران برای فیلم کوتاه رهایی ۱۹۷۲
- برنده جایزه شیر طلایی جشنواره بین‌المللی فیلم ونیز برای فیلم کوتاه رهایی ۱۹۷۲
- برنده جایزه شیر نقره جشنواره بین‌المللی فیلم ونیز برای فیلم سینمایی آرامش در حضور دیگران ۱۹۷۲
- نشان نقره ششمین دوره جشنواره سینمایی سپاس تهران برای فیلم نفرین ۱۳۵۲
- نشان برنز پنجمین دوره جشنواره سینمایی سپاس تهران برای فیلم صادق کرده ۱۳۵۱
امیدواریم از مطالعه زندگینامه ناصر تقوایی لذت برده باشید.
مجله اینترنتی تحلیلک
