غزل ۳۶ حافظ (تا سر زلف تو در دست نسیم افتادست) به همراه شرح
شرح غزل ۳۶ حافظ / تا سر زلف تو در دست نسیم افتادست
تا سر زلف تو در دست نسیم افتادست
دل سودازده از غصه دو نیم افتادست
چشم جادوی تو خود عین سواد سحر است
لیکن این هست که این نسخه سقیم افتادست
در خم زلف تو آن خال سیه دانی چیست
نقطه دوده که در حلقه جیم افتادست
زلف مشکین تو در گلشن فردوس عذار
چیست طاووس که در باغ نعیم افتادست
دل من در هوس روی تو ای مونس جان
خاک راهیست که در دست نسیم افتادست
همچو گرد این تن خاکی نتواند برخاست
از سر کوی تو زان رو که عظیم افتادست
سایه قد تو بر قالبم ای عیسی دم
عکس روحیست که بر عظم رمیم افتادست
آن که جز کعبه مقامش نبد از یاد لبت
بر در میکده دیدم که مقیم افتادست
حافظ گمشده را با غمت ای یار عزیز
اتحادیست که در عهد قدیم افتادست
شرح غزل ۳۶ حافظ (شرح غزل تا سر زلف تو در دست نسیم افتادست)
تا سر زلف تو در دست نسیم افتادست
دل سودازده از غصه دو نیم افتادست
از آن زمانی که وزش نسیم، زلف سیاه مارگونه تو را پریشان کرده، دل عاشق و دیوانه من که در پیچ و خم گیسوی تو اسیر بود، بی تاب و بی قرار گشت.
سودا: ایهام دارد: ۱.یکی از اخلاط اربعه که غلبه آن موجب عشق و هوس و خیال می شود. ۲.مار سیاه
سودازده: عاشق، مار زده
چشم جادوی تو خود عین سواد سحر است
لیکن این هست که این نسخه سقیم افتادست
چشم خمار پر فریبت خود عین دفتر سحر و جادو است ولی آنچه که پیداست این است که نسخه ای که از آن برداشته اند همگی ناقص و ناتمام است و عین اصل نیست. به عبارت دیگر چشم تو در جادوگری و فریبندگی نظیر ندارد.
چشم جادو: چشم دلفریب و افسونگر
عین: ایهام دارد: ۱.برای تاکید است، عینا ۲.چشم
سواد: نوشته و در معنای سیاهی با چشم ایهام تناسب دارد.
سقیم: ایهام دارد: ۱.نادرست ۲.بیمار
شرح غزل ۳۶ حافظ (شرح غزل تا سر زلف تو در دست نسیم افتادست)
در خم زلف تو آن خال سیه دانی چیست
نقطه دوده که در حلقه جیم افتادست
می دانی آن خال سیاه در انحنای گیسوی پر پیچ و تابت چیست؟ گویی نقطه سیاهی است که گردی حرف جیم جای گرفته باشد. یعنی خال چهره زیبای معشوق در مناسب ترین مکان ممکن قرار گرفته است.
زلف مشکین تو در گلشن فردوس عذار
چیست طاووس که در باغ نعیم افتادست
گیسوی مشکین یار که بر گلستان زیبای چهره اش افتاده است، مانند طاووسی است که در باغ بهشت در حال خرامیدن است.
مشکین: سیاه و خوشبو
عذار: چهره، صورت
طاووس: در ادبیات فارسی مظهر زیبایی است.
دل من در هوس روی تو ای مونس جان
خاک راهیست که در دست نسیم افتادست
ای مونس جان دلم در اشتیاق دیدن چهره زیبای تو مانند خاکی است که اسیر نسیم شده و به هر سو کشیده می شود.
همچو گرد این تن خاکی نتواند برخاست
از سر کوی تو زان رو که عظیم افتادست
آن چنان خاک نشین درگاهت شدم که این تن خاکی من نمی تواند مثل گرد از سر کوی تو به خوا برود.
عظیم افتادن: افتادنی که امکان بلند شدن نباشد.
سایه قد تو بر قالبم ای عیسی دم
عکس روحیست که بر عظم رمیم افتادست
ای معشوق سرو قد اگر کنار من که مانند کالبدی بی جان هستم، بگذری و سایه ای از قد وقامت زیبایت بر تن بی جانم بیفکنی، استخوان های پوسیده ام دوباره زنده می شوند.
قالب: جسم، بدن
عیس دم: جان بخش، صفتی است برای معشوق
عکس: تصویر
عظم رمیم: استخوان پوسیده
شرح غزل ۳۶ حافظ (شرح غزل تا سر زلف تو در دست نسیم افتادست)
آن که جز کعبه مقامش نبد از یاد لبت
بر در میکده دیدم که مقیم افتادست
آن زاهدی که پیوسته در کعبه اقامت داشت، دیدم که به یاد لب می گون تو مقیم میکده شده است و به یاد آن بر لب جام بوسه می زند.
مقام: جای اقامت
مقیم: ساکن، ثابت
بیت یادآور داستان شیخ صنعان است که به عشق دختر ترسا از مکه به سوی روم رفت و زنار بست و خمر نوشید.
حافظ گمشده را با غمت ای یار عزیز
اتحادیست که در عهد قدیم افتادست
ای یار عزیز حافظ سرگشته از روز ازل و از آن روزی که سرنوشتش رقم خورد با غم عشق تو پیوندی دیرینه دارد.
فایل صوتی غزل ۳۶ حافظ / تا سر زلف تو در دست نسیم افتادست
دانلود فایل صوتی غزل تا سر زلف تو در دست نسیم افتادست
در این شرح غزل حافظ از کتاب های حافظ نامه، شاخ نبات حافظ و حافظ معنوی نیز استفاده شده است.
حافظ نامه؛ که به مفاهیم کلیدی ابیات دشوار حافظ توسط بهاء الدین خرمشاهی پرداخته شده است.
شاخ نبات حافظ؛ شرح غزل حافظ است که توسط دکتر محمدرضا برزگر خالقی نوشته شده است.
حافظ معنوی؛ غزلیات حافظ شیرازی به روایت دکتر دینانی است.
مجله اینترنتی تحلیلک
