غزل ۴۱۲ حافظ (مرا چشمی است خون افشان ز دست آن کمان ابرو) به همراه شرح
شرح غزل ۴۱۲ حافظ / مرا چشمی است خون افشان ز دست آن کمان ابرو
مرا چشمی است خون افشان ز دست آن کمان ابرو
جهان بس فتنه خواهد دید از آن چشم و از آن ابرو
غلام چشم آن ترکم که در خواب خوش مستی
نگارین گلشنش روی است و مشکین سایبان ابرو
هلالی شد تنم زین غم که با طغرای ابرویش
که باشد مه که بنماید ز طاق آسمان ابرو
رقیبان غافل و ما را از آن چشم و جبین هر دم
هزاران گونه پیغام است و حاجب در میان ابرو
روان گوشه گیران را جبینش طرفه گلزاریست
که بر طرف سمن زارش همی گردد چمان ابرو
دگر حور و پری را کس نگوید با چنین حسنی
که این را این چنین چشم است و آن را آن چنان ابرو
تو کافر دل نمی بندی نقاب زلف و می ترسم
که محرابم بگرداند خم آن دلستان ابرو
اگر چه مرغ زیرک بود حافظ در هواداری
به تیر غمزه صیدش کرد چشم آن کمان ابرو
بیشتر بخوانید: زندگینامه حافظ شیرازی شاعر و حکیم قرن هشتم
شرح غزل ۴۱۲ حافظ (شرح غزل مرا چشمی است خون افشان ز دست آن کمان ابرو)
مرا چشمی است خون افشان ز دست آن کمان ابرو
جهان بس فتنه خواهد دید از آن چشم و از آن ابرو
از دست آن معشوق ابرو کمان زیبا بسیار اشک خونین می فشانم و سخت در رنج هستم. مردم جهان از آن چشم و از آن ابرو چه بسیار آشوب و بلا خواهند دید.
غلام چشم آن ترکم که در خواب خوش مستی
نگارین گلشنش روی است و مشکین سایبان ابرو
بنده چشم آن معشوق زیبارویی هستم که در خواب ناز مستی، چهره اش چون باغ پر نقش و نگار است و ابرویش مانند سایبانی سیاه بر روی آن گلشن قرار دارد.
هلالی شد تنم زین غم که با طغرای ابرویش
که باشد مه که بنماید ز طاق آسمان ابرو
از این غصه تنم مانند هلال ماه لاغر و خمیده شد که با وجود ابروی هلالی یار من، ماه کیست که از طاق آسمان ابرو نشان می دهد و جلوه گری می کند؟
هلالی: باریک و خمیده
طغرا: چند خط قوسی تو در تو متوازی و شامل نام و القاب سلطان
رقیبان غافل و ما را از آن چشم و جبین هر دم
هزاران گونه پیغام است و حاجب در میان ابرو
رقیبان و نگهبانان یار غافل و بی خبرند که هر لحظه از آن چشم و پیشانی برای ما هزاران نوع پیغام می آید و در این میان، پرده دار و پیام رسان ابروی زیبای اوست.
جبین: پیشانی
حاجب: پرده دار
روان گوشه گیران را جبینش طرفه گلزاریست
که بر طرف سمن زارش همی گردد چمان ابرو
پیشانی معشوق برای روح و جان گوشه نشینان مانند گلزار شگفت انگیز و زیبایی است که بر کنار سمن زار رخسارش، ابروان کمانی زیبای او در حال خرامیدن و حرکت است.
طرفه: شگفت انگیز
چمان: خرامان و با ناز راه رفتن
بیشتر بخوانید: حافظ انسان شناس بزرگ؛ نوشته ای از دکتر دینانی
دگر حور و پری را کس نگوید با چنین حسنی
که این را این چنین چشم است و آن را آن چنان ابرو
با چنین زیبایی و جمالی که در توست دیگر کسی از حور و پری به خاطر چشمان سیاه زیبا و ابروان کمانی سخن نمی گوید. به عبارت دیگر ای معشوق زیبایی و دلربایی تو بازار حور و پری را از رونق و اعتبار انداخته است.
تو کافر دل نمی بندی نقاب زلف و می ترسم
که محرابم بگرداند خم آن دلستان ابرو
تو معشوق سنگ دل و بی رحم، نقاب گیسوی زیبای خود را بر چهره ات نمی اندازی و من می ترسم که ابروی دلربای کمانی تو محراب من را تغییر دهد.
بیشتر بخوانید: بررسی رزق و روزی در اشعار حافظ شیرازی
اگر چه مرغ زیرک بود حافظ در هواداری
به تیر غمزه صیدش کرد چشم آن کمان ابرو
اگرچه حافظ در عاشقی و طرفداری از یار مرغ هوشیاری بود ولی عاقبت چشم دلفریب آن معشوق ابرو کمان با تیر ناز و عشوه او را شکار کرد.
در این شرح غزل حافظ از کتاب های حافظ نامه و شاخ نبات حافظ نیز استفاده شده است.
حافظ نامه؛ که به مفاهیم کلیدی ابیات دشوار حافظ توسط بهاء الدین خرمشاهی پرداخته شده است.
شاخ نبات حافظ؛ شرح غزل حافظ است که توسط دکتر محمدرضا برزگر خالقی نوشته شده است.
مجله اینترنتی تحلیلک
