غزل ۳۹۵ حافظ (گلبرگ را ز سنبل مشکین نقاب کن) به همراه شرح

شرح غزل ۳۹۵ حافظ / گلبرگ را ز سنبل مشکین نقاب کن

گلبرگ را ز سنبل مشکین نقاب کن
یعنی که رخ بپوش و جهانی خراب کن

بفشان عرق ز چهره و اطراف باغ را
چون شیشه‌ های دیده ما پرگلاب کن

ایام گل چو عمر به رفتن شتاب کرد
ساقی به دور باده گلگون شتاب کن

بگشا به شیوه نرگس پرخواب مست را
و از رشک چشم نرگس رعنا به خواب کن

بوی بنفشه بشنو و زلف نگار گیر
بنگر به رنگ لاله و عزم شراب کن

زان جا که رسم و عادت عاشق‌ کشی توست
با دشمنان قدح کش و با ما عتاب کن

همچون حباب دیده به روی قدح گشای
وین خانه را قیاس اساس از حباب کن

حافظ وصال می‌ طلبد از ره دعا
یا رب دعای خسته دلان مستجاب کن

بیشتر بخوانید: زندگینامه حافظ شیرازی شاعر و حکیم قرن هشتم

شرح غزل ۳۹۵ حافظ (شرح غزل گلبرگ را ز سنبل مشکین نقاب کن)

گلبرگ را ز سنبل مشکین نقاب کن
یعنی که رخ بپوش و جهانی خراب کن

از سنبل گیسوی خوشبویت نقابی بر چهره زیبا و لطیف چون برگ گلت بیفکن، یعنی صورت خود را بپوشان و با پنهان کردن آن عالمی را از محرومیت دیدارت بی قرار و غمگین ساز.

گلبرگ: استعاره از صورت زیبا و لطیف

مشکین: سیاه و خوشبو

بفشان عرق ز چهره و اطراف باغ را
چون شیشه‌ های دیده ما پرگلاب کن

ای معشوق عرق معطر چهره گلگونت را بیفشان و اطراف باغ را مانند شیشه های چشم ما پر از گلاب کن.

فشاندن: ریختن، نثار کردن

بیشتر بخوانید: حافظ شیرازی شاعری بی همتا

ایام گل چو عمر به رفتن شتاب کرد
ساقی به دور باده گلگون شتاب کن

وقتی فصل بهار و دوران گل مانند عمر به سرعت در حال سپری شدن است پس ای ساقی تو نیز برای به گردش درآوردن جام شراب شتاب کن.

ایام گل: فصل بهار

بگشا به شیوه نرگس پرخواب مست را
و از رشک چشم نرگس رعنا به خواب کن

ای معشوق چشم مست و پر خمارت را با کرشمه و ناز باز کن تا چشم گل نرگس از حسادت بسته شود و به خواب رود.

شیوه: کرشمه و ناز

پر خواب: خمار و نیم باز

رشک: حسد

رعنا: زیبا

بوی بنفشه بشنو و زلف نگار گیر
بنگر به رنگ لاله و عزم شراب کن

بنفشه را بو کن و گیسوی زیبا و خوشبوی معشوق را در دست بگیر و رنگ سرخ لاله را ببین و قصد نوشیدن شراب کن.

بیشتر بخوانید: حافظ انسان شناس بزرگ؛ نوشته ای از دکتر دینانی

زان جا که رسم و عادت عاشق‌ کشی توست
با دشمنان قدح کش و با ما عتاب کن

از آنجا که شیوه عاشق کشی تو این گونه است، با دشمنان و رقیبان ما شراب بنوش و خوش باش و ما را عتاب و سرزنش کن.

عتاب: سرزنش

قدح: جام و پیاله شراب

همچون حباب دیده به روی قدح گشای
وین خانه را قیاس اساس از حباب کن

مانند حباب شراب چشم خود را به روی جام باده باز کن و اساس این دنیای زودگذر را از حباب بدان. یعنی در این دنیای ناپایدار و زودگذر چون حباب به مستی و عیش بپرداز.

خانه: استعاره از دنیا

قیاس: مقایسه کردن، سنجیدن

بیشتر بخوانید: بررسی رزق و روزی در اشعار حافظ شیرازی

حافظ وصال می‌ طلبد از ره دعا
یا رب دعای خسته دلان مستجاب کن

حافظ از روی نیاز وصال یار را طلب می کند. خدایا دعای عاشقان آزرده خاطر و غمگین را اجابت کن.

در این شرح غزل حافظ از کتاب های حافظ نامه و شاخ نبات حافظ نیز استفاده شده است.

حافظ نامه؛ که به مفاهیم کلیدی ابیات دشوار حافظ توسط بهاء الدین خرمشاهی پرداخته شده است.

شاخ نبات حافظ؛ شرح غزل حافظ است که توسط دکتر محمدرضا برزگر خالقی نوشته شده است.

مجله اینترنتی تحلیلک