غزل ۲۳۰ حافظ (اگر به باده مشکین دلم کشد شاید) به همراه شرح
شرح غزل ۲۳۰ حافظ / اگر به باده مشکین دلم کشد شاید
اگر به باده مشکین دلم کشد شاید
که بوی خیر ز زهد ریا نمی آید
جهانیان همه گر منع من کنند از عشق
من آن کنم که خداوندگار فرماید
طمع ز فیض کرامت مبر که خلق کریم
گنه ببخشد و بر عاشقان ببخشاید
مقیم حلقه ذکر است دل بدان امید
که حلقه ای ز سر زلف یار بگشاید
تو را که حسن خداداده هست و حجله بخت
چه حاجت است که مشاطه ات بیاراید
چمن خوش است و هوا دلکش است و می بی غش
کنون بجز دل خوش هیچ در نمی باید
جمیله ایست عروس جهان ولی هش دار
که این مخدره در عقد کس نمی آید
به لابه گفتمش ای ماه رخ چه باشد اگر
به یک شکر ز تو دلخسته ای بیاساید
به خنده گفت که حافظ خدای را مپسند
که بوسه تو رخ ماه را بیالاید
بیشتر بخوانید: زندگینامه حافظ شیرازی شاعر و حکیم قرن هشتم
شرح غزل ۲۳۰ حافظ (شرح غزل اگر به باده مشکین دلم کشد شاید)
اگر به باده مشکین دلم کشد شاید
که بوی خیر ز زهد ریا نمی آید
اگر دلم به نوشیدن باده خوشبو و معطر تمایل دارد، شایسته است. زیرا از زهد ریاکارانه بوی خیر و نیکی نمی آید.
شاید: شایسته است
جهانیان همه گر منع من کنند از عشق
من آن کنم که خداوندگار فرماید
اگر همه مردم عالم من را از عشق ورزیدن منع کنند به آن توجهی نمی کنم و کاری را انجام می دهم که خداوند و یا معشوق می فرماید.
بیشتر بخوانید: حافظ شیرازی شاعری بی همتا
طمع ز فیض کرامت مبر که خلق کریم
گنه ببخشد و بر عاشقان ببخشاید
از فیض بخشندگی و کرامت دوست ناامید نباش زیرا خلق و خوی بخشنده و کریمانه او گناهان را می بخشد و بر عاشقان رحم می کند.
مقیم حلقه ذکر است دل بدان امید
که حلقه ای ز سر زلف یار بگشاید
دل به امید آنکه حلقه ای از گیسوی گره گیر معشوق را باز کند و به وصال او برسد، در حلقه ذکر و دعا نشسته است.
تو را که حسن خداداده هست و حجله بخت
چه حاجت است که مشاطه ات بیاراید
ای معشوق تو که از جمال و زیبایی ذاتی و خدادادی بهره مند هستی دیگر چه نیازی به آرایشگر داری تا تو را بیاراید و زیبا کند؟
حجله: اتاق و حجره ای آراسته و زینت شده برای عروس و داماد
مشاطه: آرایشگر
بیشتر بخوانید: حافظ انسان شناس بزرگ؛ نوشته ای از دکتر دینانی
چمن خوش است و هوا دلکش است و می بی غش
کنون بجز دل خوش هیچ در نمی باید
حال که باغ سبز و پر گل است و هوا دلپذیر و می صاف و بی غش مهیاست، به غیر از یک دل آسوده و آرام چیز دیگری لازم و ضروری نیست.
بی غش: صاف و پاک
دربایستن: شایسته بودن
جمیله ایست عروس جهان ولی هش دار
که این مخدره در عقد کس نمی آید
دنیا مانند عروس زیبایی است که اگرچه دلفریب و دلرباست ولی آگاه باش که این دوشیزه به عقد هیچ کس در نمی آید و او را کامیاب نمی کند.
جمیله: زن زیبا
مخدره: زن در پرده نشانیده، مستور و پوشیده
بیشتر بخوانید: بررسی رزق و روزی در اشعار حافظ شیرازی
به لابه گفتمش ای ماه رخ چه باشد اگر
به یک شکر ز تو دلخسته ای بیاساید
با ناله و زاری به معشوق گفتم که ای ماه رو چه می شود اگر با بوسه ای شیرین، دل عاشق دل خسته ای آرام شود؟
لابه: التماس و زاری
شکر: استعاره از بوسه شیرین
به خنده گفت که حافظ خدای را مپسند
که بوسه تو رخ ماه را بیالاید
با خنده گفت ای حافظ به خاطر خدا راضی نشو که بوسه تو چهره زیبای چون ماه معشوق را آلوده کند.
آلاییدن: آلوده کردن
در این شرح غزل حافظ از کتاب های حافظ نامه و شاخ نبات حافظ نیز استفاده شده است.
حافظ نامه؛ که به مفاهیم کلیدی ابیات دشوار حافظ توسط بهاء الدین خرمشاهی پرداخته شده است.
شاخ نبات حافظ؛ شرح غزل حافظ است که توسط دکتر محمدرضا برزگر خالقی نوشته شده است.
مجله اینترنتی تحلیلک
