همراهان همیشگی مجله اینترنتی تحلیلک، در این بخش قصد داریم با معرفی اماکن گردشگری ایران در خدمت شما باشیم. امیدواریم که شما عزیزان بتوانید به این اماکن زیبا سر بزنید و خوشحال می شویم که تجربه های خودتان را با ما به اشتراک بگذارید. این مطلب به معرفی تخت جمشید شیراز اختصاص دارد.

تخت جمشید

از مشهورترین جاذبه های گردشگری ایران می توان به تخت جمشید شیراز اشاره کرد. این بنا جزو بناهای برتر تاریخی در سازمان یونسکو ثبت شده است. بنای موزه هخامنشی در تخت جمشید کهن ترین بنای ایران است که مرمت شد و به موزه اختصاص یافته است.

در ابتدا نام تخت جمشید به پارسه به معنای «شهر پارسیان» معروف بود. یونانیان آن را «پرسپولیس» (به یونانی یعنی پارسه شهر) می نامیدند. در زمان ساسانیان به تخت جمشید سدستون (صدستون) می گفتند. در فارسی معاصر این بنا را «تخت جمشید» یا قصر شاهی جمشید پادشاه بزرگ ایران می نامند.

صدها سال پس از حمله اسکندر و اعراب و در زمانی که یاد و خاطره پادشاهان هخامنشی فراموش شده بود، مردمی که از نزدیکی خرابه های پارسه عبور می کردند، تصاویر حکاکی شده تخت شاهی را می دیدند و از آن جا که نمی توانستند خط میخی کتیبه های حک شده روی سنگ ها را بخوانند، می پنداشتند که این همان اورنگ جمشید است که فردوسی در شاهنامه خود از آن یاد کرده است. به همین خاطر نام این مکان را تخت جمشید نهادند.

بیشتر بخوانید: معرفی روستای «ماخونیک» شهر لی لی پوت ها

بعدها که باستان شناسان توانستند خط میخی کتیبه را ترجمه کنند، پی بردند که نام اصلی آن پارسه بوده است. در دوره اسلامی این مکان را محترم شمرده و آن را هزار ستون و چهل منار می نامیدند و مرتبط با شخصیت هایی چون سلیمان نبی و جمشید می دادند.

شواهدی در دست است که نشان می دهد این محل در زمان کورش و کمبوجیه نیز یک مرکز حکومتی بوده ولی از آن دوران بنایی موجود نیست و بناهای تخت جمشید همگی از زمان داریوش به بعد ساخته شده اند.

ساختمان تخت جمشید در زمان داریوش اول در حدود ۵۰۰ سال قبل از میلاد، در دامنه غربی کوه رحمت یا میترا یا مهر آغاز شد. نخست صفه یا تختگاه بلندی را آماده کردند و روی آن تالار آپادانا و پله های اصلی و کاخ تچرا را ساختند.

پس از داریوش، پسرش خشایار شاه تالار دیگری به نام تالار هدیش را بنا نمود و طرح بنای تالار صد ستون را ریخت.

بیشتر بخوانید: معرفی بازار وکیل شیراز

اردشیر اول تالار صد ستون را تمام کرد. اردشیر سوم ساختمان دیگری را آغاز کرد که ناتمام ماند. این ساختمان ها بر روی پایه هایی ساخته شده که قسمتـی از آن ها صخره های عظیم و یکپارچه بوده و یا آن ها را در کوه تراشیده اند .

اولین کاوش های علمی در تخت جمشید توسط ارنست امیل هرتزفلد آلمانی در ۱۹۳۱ تحت نظر رضاشاه صورت گرفت. وی توسط مؤسسه خاورشناسی دانشگاه شیکاگو فرستاده شده بود. یافته های وی هنوز در این مؤسسه نگهداری می شوند.

تا کنون بیش از ۳۰ هزار خشت نوشته از کاوش های تخت جمشید پیدا شده است. بر اساس این خشت نوشته ها که اکثر آن ها در آمریکا نگهداری می شوند، متنی با مضمون پرداخت حقوق به کارگران، برابری حقوق زن و مرد، برابر بودن حق ارث زنان و مردان، برخورداری مادران از حقوق زایمان و حمایت های اجتماعی از کودکان وجود دارد.

دلیل ساخت تخت جمشید وجود مکانی برای مراسم های خاص و ویژه بود که در زمان حضور پادشاهان و یا امپراطورهای دیگر ملت ها در آن جا برگزار گردد. این مکان به هیچ عنوان برای کارهای سیاسی و غیره بنا نگردید.

به گفته محققان ساخت بنای عظیم تخت جمشید بیش از ۱۲۰ سال به طول انجامید و برخی نیز بر این باورند که بیش از ۱۸۸ سال طول کشید.

بیشتر بخوانید: معرفی کاخ چهلستون اصفهان

یکی از هنرهای معماری در تخت جمشید این است که نسبت ارتفاع سر درها به عرض آن ها و همین طور نسبت ارتفاع ستون ها به فاصله بین دو ستون نسبت طلایی است. نسبت طلایی نسبت مهمی در هندسه است که در طبیعت وجود دارد. این نشانگر هنر ایرانیان باستان در معماری است.

در گذر زمان تعدادی از ستون های دروازه کاخ صد ستون در تخت جمشید حوادثی مثل زلزله را پشت سر گذاشته و سر پا مانده اند. آن ها در نگاه اول یکپارچه به نظر می رسند، اما در حقیقت تکه تکه هستند و روی هم سوار شده اند. راز پایداری آن ها مقابل زمین لرزه در محل اتصال این تکه هاست، جایی که دو تکه ستون به وسیله سرب مذاب به هم متصل شده اند. این سرب علاوه بر محکم کردن اتصال دو تکه ستون، نقش مهمی برای مقاومت سازه در مقابل زمین لرزه داشته است. سرب فلز چکش خوار و نرمی است که هنگام بروز زمین لرزه از خودش واکنش نشان داده و خرد نمی شود.

برای رو هم گذاشتن سنگ ها ملاتی به کار برده نمی شده، بلکه دو سطح برهم چسبیده را چنان می تراشیده اند که صاف می شده و به خوبی روی یک دیگر سوار می گشته اند، فقط قسمت میانی دو سطح را زبره تراش باقی می گذارده اند تا هر دو سطح خوب به هم بچسبند. عمل پیوستن به چند راه انجام می گرفت، یکی قفل و جفت بود، که قسمتی از یک تخته سنگ را برجسته ساخته و به همان نسبت یک گودی در تخته سنگ دیگر می کندند و دو سنگ را به هم می چسباندند، اما راهی که بیشتر مورد استفاده قرار می گرفت، این بود که در دو سنگ مجاور دو گودی همانند و مرتبط می کندند و آن ها را با میله آهنی به هم بسته و روی آن سرب مذاب ریخته و صیقل می دادند، این بست ها به صورت دم چلچله ای، استوانه، قلمی و سرتبری ساخته می شدند.

معماران و هنرمندانی که در ساخت تخت جمشید نقش داشتند، نقش ها را از طریق چسباندن فلزهای گران به رنگ آمیزی و نگاریدن و نقر کردن تزئینات اصلی لباس می آراستند.

وسعت کامل کاخ های تخت جمشید ۱۲۵ هزار متر مربع است. تخت جمشید دو دروازه یکی به سمت شرق و دیگری به سمت جنوب دارد.

بخش های مختلف تخت جمشید

پلکان شامل ۱۱۱ پله برای رسید به بنای تخت جمشید بر روی صخره

در فرعی این در ورودی دیگر تخت جمشید است.

دروازه همه ملل دروازه باشکوه ملل یا دروازه خشایارشاه. در وسط تالار، ۴ ستون به ارتفاع بیش از ۱۶.۵ متر به چشم می خورد. در بالای پلکان اصلی، کتیبه ای به سه زبان پارسی باستان، عیلامی و بابلی نگاشته شده است. در درگاه غربی، دو گاو بسیار بزرگ و در درگاه شرقی دو گاو عظیم الجثه بالدار با سر انسان وجود دارد.

کاخ آپادانا این کاخ بزرگترین و از قدیمی ترین بناهای موجود در تخت جمشید است و به دستور داریوش بزرگ در تخت جمشید ساخته شده است. این بنا دارای ۷۲ ستون، ۳ ایوان و ۴ برج در ۴ گوشه بیرونی تالار و یک رشته اتاق نگهبانی در جنوب است.

کاخ تچر کاخ اختصاصی داریوش کبیر بوده است. کاخ تچر ۱۲ ستون دارد. هر ستون با نقش برجسته هایی تزیین شده است. کاخ تچر یا تچرا به معنای خانه زمستانی است.

کاخ ملکه به دستور خشایار شاه، در ارتفاعی پایین تر از سایر بناها ساخته شده است.

کاخ صد ستون؛ وسعت این کاخ در حدود ۴۳۰۰ متر مربع است و سقف آن به‌ وسیله صد ستون که هر کدام ۱۴ متر ارتفاع داشته‌اند، بالا نگه داشته می‌شده ‌است.

دیگر بخش های این مجموعه شامل: کاخ ه، کاخ هدیش، کاخ ج و د، موزه تخت جمشید، کاخ سه دری، خزانه، دروازه نیمه تمام، چاه سنگی و آرامگاه های شاهی است.

در سنگ نگاره های تخت جمشید هیچ کس را نمی توان در حالت خضوع یا سرافکنده دید و نمایندگان ملل نه به عنوان شکست خوردگان یا برده بلکه همه به طور یکسان عضو جامعه بزرگ جهانی هستند و همه ملل از مادها تا هندی ها، تونسی ها، آفریقایی ها و یونانیان همه به صورت شخصیت مستقل و متکی به خود نقش شده اند.

در سنگ نگارهای تخت جمشید کتیبه هایی است که مربوط به دوران شاهنشاهی هخامنشیان نمی شود. عضدالدوله دیلمی در آن جا دو کتیبه به خط کوفی به یادگار گذاشته و کتیبه های دیگری هم به عربی و فارسی از سده های بعد و اشخاص تاریخی دیگر در آن جا باقی مانده که آخرین آن ها مربوط به اواخر دوره قاجار است.

مجموعه کاخ های تخت جمشید، در سال (۳۳۰ سال پیش از میلاد) به دست اسکندر مقدونی به آتش کشیده شد و تمام بناهای آن به صورت ویرانه درآمد.

فصل بهار بهترین زمان برای سفر به تخت جمشید است.

 آدرس

تخت جمشید در ۱۰ کیلومتر شهر مرودشت و ۷۵ کیلومتری شهر شیراز واقع است.

مجله اینترنتی تحلیلک