غزل ۴۸۳ حافظ (سحرگه رهروی در سرزمینی) به همراه شرح
شرح غزل ۴۸۳ حافظ / سحرگه رهروی در سرزمینی
سحرگه رهروی در سرزمینی
همی گفت این معما با قرینی
که ای صوفی شراب آن گه شود صاف
که در شیشه برآرد اربعینی
خدا زان خرقه بیزار است صد بار
که صد بت باشدش در آستینی
مروت گر چه نامی بی نشان است
نیازی عرضه کن بر نازنینی
ثوابت باشد ای دارای خرمن
اگر رحمی کنی بر خوشه چینی
نمی بینم نشاط عیش در کس
نه درمان دلی نه درد دینی
درون ها تیره شد باشد که از غیب
چراغی برکند خلوت نشینی
گر انگشت سلیمانی نباشد
چه خاصیت دهد نقش نگینی
اگر چه رسم خوبان تندخوییست
چه باشد گر بسازد با غمینی
ره میخانه بنما تا بپرسم
مآل خویش را از پیش بینی
نه حافظ را حضور درس خلوت
نه دانشمند را علم الیقینی
بیشتر بخوانید: زندگینامه حافظ شیرازی شاعر و حکیم قرن هشتم
شرح غزل ۴۸۳ حافظ (شرح غزل سحرگه رهروی در سرزمینی)
سحرگه رهروی در سرزمینی
همی گفت این معما با قرینی
سحرگاه سالکی در سرزمینی این نکته سربسته را با دوستی گفت.
رهرو: سالک
معما: سخن سربسته، راز
قرین: همنشین و دوست
که ای صوفی شراب آن گه شود صاف
که در شیشه برآرد اربعینی
که ای صوفی شراب آنگاه صاف و روشن می شود که در شیشه چهل روز بماند. یعنی اگر کسی می خواهد مانند شراب، صاف و پاک و روشن شود، باید چهل روز ریاضت نفس بکشد و خود را از آلودگی ها به دور دارد.
اربعین: چهل و اشاره به چله نشینی دارد.
خدا زان خرقه بیزار است صد بار
که صد بت باشدش در آستینی
خدا از آن خرقه ای که در هر آستینش صد بت پنهان است، صد بار بیزار و متنفر است.
بیشتر بخوانید: حافظ شیرازی شاعری بی همتا
مروت گر چه نامی بی نشان است
نیازی عرضه کن بر نازنینی
اگرچه جوانمردی بی نام و نشان است و یافت نمی شود ولی تو نیز وقت را غنیمت بدان و حاجت و تمنای خود را به دلبر زیبا و نازنینی بازگو کن.
مروت: جوانمردی
نیاز: خواهش و تمنا
ثوابت باشد ای دارای خرمن
اگر رحمی کنی بر خوشه چینی
ای صاحب خرمن اگر بر خوشه چین و گدای سر خرمن رحمی کنی، پاداش خواهی یافت.
نمی بینم نشاط عیش در کس
نه درمان دلی نه درد دینی
نه در کسی نشان و اثری از شادی و شوق می بینم و نه درمانی برای دل عاشق و نه عشق وعلاقه ای به دین مذهبی.
بیشتر بخوانید: حافظ انسان شناس بزرگ؛ نوشته ای از دکتر دینانی
درون ها تیره شد باشد که از غیب
چراغی برکند خلوت نشینی
دل ها تیره و تار شد. امید است که از عالم غیب، عارف خلوت نشینی چراغی را روشن کند.
گر انگشت سلیمانی نباشد
چه خاصیت دهد نقش نگینی
نقش نگین بدون انگشت سلیمان چه ارزش و اعتباری می تواند داشته باشد؟
نقش نگین: مجازا اسم اعظم که بر نگین انگشتری سلیمان نوشته شده بود.
بیشتر بخوانید: بررسی رزق و روزی در اشعار حافظ شیرازی
اگر چه رسم خوبان تندخوییست
چه باشد گر بسازد با غمینی
اگرچه شیوه زیبارویان پرخاشگری است ولی چه می شد اگر با عاشق و دل افسرده ای سر سازش داشته باشند.
ره میخانه بنما تا بپرسم
مآل خویش را از پیش بینی
راه میکده و خرابات را به من نشان بده تا عاقبت کار خود را از پیشگوی میخانه که همان پیر مغان است، بپرسم.
نمودن: نشان دادن
مآل: عاقبت و سرانجام
نه حافظ را حضور درس خلوت
نه دانشمند را علم الیقینی
نه برای حافظ حضور قلبی است تا در کنج خلوت درس عشق و معرفت یباموزد و نه برای دانشمند مجلس علم الیقینی باقی مانده است.
علم الیقین: علم و ایمانی که در آن شک نباشد و سبب یقین گردد.
در این شرح غزل حافظ از کتاب های حافظ نامه و شاخ نبات حافظ نیز استفاده شده است.
حافظ نامه؛ که به مفاهیم کلیدی ابیات دشوار حافظ توسط بهاء الدین خرمشاهی پرداخته شده است.
شاخ نبات حافظ؛ شرح غزل حافظ است که توسط دکتر محمدرضا برزگر خالقی نوشته شده است.
مجله اینترنتی تحلیلک
حتی بدون تعبیر متن شعر منم و تمام