معرفی اولین دانشگاه ایران

دانشگاه جندی شاپور به عنوان اولین دانشگاه تاریخ ایران و از نخستین دانشگاه‌های عملی جهان در شمال خوزستان قرار دارد.

دبیر کل کمیسیون ملی یونسکو از ثبت جندی شاپور در نوامبر ۲۰۱۷ خبر داد. دانشگاه جندی شاپور که اکنون تنها بقایایی از آن در اطراف شهر دزفول برجای مانده و ۱۷۵۰ سال پیش در عصر ساسانیان بنا شده بود طبق تایید یونسکو در سوم نوامبر ۲۰۱۷ قدیمی ترین دانشگاه جهان اعلام شد.

روی در ورودی دانشگاه جندی شاپور باستان جمله «علم و فضیلت برتر از زور بازو و شمشیر است» حک شده بود که این نشان دهنده تمدن ایران از دیرباز است.

تاریخچه دانشگاه جندی شاپور

اکثر محققین، دوره تاریخی ساسانیان را مبتکر اصول شهرسازی و معماری می‌دانند چرا که شهرهای زیادی در این دوران ساخته شد. دانشگاه جندی شاپور که در نوع خود از مهمترین مراکز علمی دنیای کهن بود در این دوران ساخته شد. این مدرسه گر چه از زمان شاهپور اول پایه ریزی شده بود اما توسط این پادشاه تعمیر و گسترش یافت.

شاپور اول پادشاه ساسانی فرزند اردشیر بابکان در سال ۲۶۰ میلادی با شکست امپراطور بزرگ والریانس بر کشور روم فاتح و فرمانروا می‌شود. شاهنشاه فاتح ایران دستور می دهد برای عده کثیری از رومیان صاحب فنون و صنعت و دانشمندان علوم از قبیل فلسفه و طب و پیشوایان مذهبی که بنا به روایات تاریخی به ایران پناهنده شده اند، در هجده کیلومتری جنوب شرقی دزفول و پنجاه کیلومتری شمال غربی شوشتر شهری بنا شود که این شهر به نام گندی شاپور یا جندی شاپور نامگذاری شد.

در واقع مقدمات تأسیس دانشگاه جندی شاپور را اردشیر بابکان نخستین شاهنشاه ساسانی فراهم آورده و پس از او فرزند برومندش شاپور رسماً آن را افتتاح نموده است. شاپور پس از تأسیس و افتتاح دانشگاه جندی شاپور کتابهای علمی نجوم، پزشکی، ریاضیات، فلسفه و حکمت موجود در هند و یونان و دیگر نقاط را گردآوری نمود.

در سال ۵۳۱ میلادی خسرو انوشیروان که علاقه وافری به علوم و دانشمندان داشت به سلطنت رسید و اهتمام وافری در توسعه مدرسه پزشکی و بیمارستان جندی شاپور به خرج داد. او پزشکان یونانی و رومی را برای آموزش و پژوهش در جندی شاپور دعوت کرد و بروزیه را جهت آموختن طب سنتی هند به آن دیار فرستاد و هنگامی که دانشگاه آتن در زمان ژوستیتین (امپراتور روم) تعطیل شد، دانشمندان آن را با آغوش باز پذیرفت.

مدرسه جندی شاپور در علم کیمیا (شیمی)، زیست شناسی و علوم پزشکی نقش مهمی داشته است. انوشیروان گذشته از تاسیس دانشکده طب جندی شاپور به تاسیس مدرسه دیگری که در آن ریاضیات، فلسفه و نجوم تدریس می‌شد در جندی شاپور اقدام کرد.

در سال ۱۷ هجری و به روایتی دیگر سال ۱۹ هجری این شهر توسط مسلمانان فتح می‌شود، تصرف این شهر بدون جنگ و خونریزی صورت گرفته، بدین معنی که دروازه‌های شهر باز بوده و مردم به مانند زمان صلح بدون اسلحه به شهر وارد و یا از آن خارج می‌شده‌اند.

در اوایل اسلام هم شهرت این شهر علاوه بر دانشگاه معتبر پزشکی، به صنایع دستی، زراعت، نیشکر و برنج‌کاری فراوان آن بوده که محصول آنها به نقاط دور دست هم صادر می‌شده است. شهر جندی‌شاپور تا ۳۷۲ هجری قمری آباد بوده و در قرن ششم هجری به گفته مقدسی (مورخ) به واسطه حمله برخی عشایر به ویرانه‌ای تبدیل می‌شود.

پس از ۱۲ قرن دانشگاه جندی شاپور در سال ۱۳۳۴ شمسی در شهر اهواز مرکز استان خوزستان با تاسیس دانشکده کشاورزی و سپس دانشکده پزشکی تجدید حیات نمود.

در سال ۱۳۴۸ شمسی بیمارستان آموزشی جندی شاپور آموزش بالینی خود را آغاز نمود و از سال ۱۳۶۵ شمسی این دانشگاه به دانشگاه علوم پزشکی اهواز (دارای ۸ دانشکده) و دانشگاه شهید چمران اهواز (دارای ۱۳ دانشکده) تقسیم شد.

در سال ۱۳۸۳ شمسی نیز اسم دانشگاه علوم پزشکی اهواز به (دانشگاه علوم پزشکی جندی شاپور اهواز) تغییر یافت.

مجله اینترنتی تحلیلک