معرفی کتاب دایی جان ناپلئون
درباره نویسنده
ایرج پزشکزاد متولد ۱۳۰۶ در تهران از نویسندگان و طنزپردازان ایرانی معاصر است. او بیشتر به خاطر آفرینش کتاب دایی جان ناپلئون و شخصیتی به همین نام شناخته می‌شود. در سال ۱۳۵۵ مجموعه تلویزیونی دایی جان ناپلئون توسط ناصر تقوایی برگرفته از این رمان ساخته شد. کتاب دایی جان ناپلئون در سال ۱۹۹۶ میلادی توسط دیک دیویس به زبان انگلیسی برگردان شده است.
درباره کتاب دایی جان ناپلئون
«دایی جان ناپلئون» به قلم ایرج پزشکزاد منحصر به فردترین داستان معاصر فارسی است که با زبانی طنز مردم و آداب و رسوم عامیانه جامعه دهه چهل ایران را نقد کرده است.
کتاب «دایی جان ناپلئون» رمانی در قالب طنز است که در سال ۱۳۴۹ چاپ شده است. این کتاب به هشت زبان دنیا ترجمه شده است و ژانر کتاب تلفیقی از ژانر اجتماعی و طنز است. «دایی جان ناپلئون» به اکثر زبان‌های زنده دنیا ترجمه شده و در کشورهایی چون فرانسه، انگلستان و روسیه جزو کتابهای پرطرفدار است.
یکی از آشناترین عبارت‌های تاریخ ادبیات معاصر همین جملات آغازین «دایی جان ناپلئون» اثر ایرج پزشکزاد است. این رمان نخستین بار در اواخر دهه ۱۳۴۰، به صورت پاورقی در مجله «فردوسی» با نام مستعار الف.پ آشنا منتشر می‌شد. سپس به صورت کتاب درآمد و تا امروز بارها تجدید چاپ شده است.
این کتاب دارای قصه ای زیبا، خواندنی، محبوب و با درون‌مایه طنزآمیز و انتقادی است که از زبان سعید، خواهرزاده‌ی دایی جان روایت می‌شود. دایی جان ناپلئون بزرگ خانواده است و به دلیل علاقه شدید او به ناپلئون او را دایی جان ناپلئون می نامند. او یکی از ارتشی های پایین رتبه است اما آن قدر از نبردهای خود با انگلیسی ها و کشتن قشون آن ها سخن گفته که باورش شده انگلیس به دنبال اوست.
قصه رمان حول محور عشق راوی به دختردایی خود، لیلاست. دایی جان با شوهر خواهر خود روابط خوبی ندارد و می خواهد لیلی را به پوری، پسر برادرش بدهد.
راوی به کمک یکی از افراد فامیل به نام اسد سعی در بهبود اوضاع دارد اما دایی جان و شوهر خواهرش دائم سر قضیه اشرافیت خانواده و انگلیس و ناپلئون دعوا دارند و…
این کتاب آن‌قدر محبوب شد که زمان انتشارش در سال ۱۳۵۲ بلافاصله به چاپ سوم رسید.
پروفسور دیک دیویس در مورد کتاب دایی جان ناپلئون چنین می‌گوید:
«وجود چنین رمانی در ادبیات ایران، به حد اعلی کمیک و مبتکرانه، مملو از شخصیت‌های به یادماندنی در کشاکش زد و خوردهای مضحک ممکن است خواننده‌ی غربی را، که عادت کرده با شنیدن نام ایران به یاد صحنه‌های جدی بیفتد، دچار شگفتی کند. حال آنکه در خود ایران این رمان شاید شناخته‌ترین و محبوب‌ترین داستانی باشد که پس از جنگ جهانیِ دوم در این کشور نوشته شده است.»
همچنین میخائیل گورگانتسف در این زمینه می گوید:
«تسلسل موقعیت‌های مضحک و دیالوگ‌های خنده‌آور، که نویسنده به وفور از آن‌ها بهره برده است، خواننده را به یاد گوگول و “خنده در میان اشک‌های نامرئی” او می‌اندازد.»
در سال ۱۳۵۵ ناصر تقوایی سریال «دایی جان ناپلئون» را بر اساس این کتاب ساخت که تبدیل به یکی از پربیننده‌ترین سریال‌های قبل انقلاب شد.
بیشتر بخوانید: معرفی کتاب قصه های مجید نوشته هوشنگ مرادی کرمانی
برشی از کتاب
سعی کردم کلیه اطلاعاتم را درباره‌ی عشق بررسی کنم. متاسفانه این اطلاعات وسیع نبود. با اینکه بیش از سیزده سال از عمرم می‌گذشت تا آن موقع یک عاشق ندیده بودم. کتابهای عاشقانه و شرح حال عشاق هم آن موقع خیلی کم چاپ شده بود. تازه نمی‌گذاشتند همه‌ی آن‌ها را ما بخوانیم. پدر و مادر و بستگان، مخصوصا دایی جان که سایه وجودش و افکار و عقایدش روی سر همه افراد خانواده بود، هر نوع خروج بدون محافظ از خانه را برای ما بچه‌ها منع می‌کردند و جرأت نزدیک شدن به بچه‌های کوچه را نداشتیم. رادیو هم که خیلی وقت نبود افتتاح شده بود، در دو سه ساعت برنامه روزانه‌ی خود مطلب مهمی نداشت که به روشن شدن ذهن ما کمک کند.
در مرور اطلاعاتم راجع به عشق در وهله‌ی اول به لیلی و مجنون برخوردم که قصه‌اش را بارها شنیده بودم. ولی هرچه زوایای مغزم را کاوش کردم دیدم چیزی راجع به طرز عاشق شدن مجنون به لیلی نشنیده‌ام. فقط می‌گفتند مجنون عاشق لیلی شد.
اصلا شاید بهتر بود در این بررسی پای لیلی و مجنون را به میان نمی‌کشیدم. زیرا هم اسم بودن لیلی و دختر دایی جان احتمالا بدون اینکه خودم بدانم در استنتاج‌های بعدیم موثر بود. اما چاره‌ای نداشتم مهم ترین عشاق آشنایم همین لیلی و مجنون بودند. غیر از آن‌ها از شیرین و فرهاد هم مخصوصا از طرز عاشق شدن آن‌ها چیز زیادی نمی‌دانستم. یک داستان عاشقانه هم که در پاورقی یک روزنامه چاپ شده بود خوانده بودم ولی چند شماره اولش را نخوانده بودم و یکی از همکلاسی هایم برایم تعریف کرده بود. در نتیجه شروع ماجرا را نمی‌دانستم…
امیدواریم از خواندن کتاب «دایی جان ناپلئون» نوشته ایرج پزشکزاد لذت ببرید و برای خواندن معرفی کتاب های دیگر به بخش معرفی کتاب مراجعه کنید.
مجله اینترنتی تحلیلک
