آداب و رسوم شب یلدا
از آیین های رایج و معروف و مرسوم شب یلدا می توان به آتش روشن کردن، قصه گویی ریش سفیدان و بزرگان، خوردن تنقلات و تفآلی بر حافظ اشاره کرد.
آداب و رسوم شب یلدا
آتش روشن کردن در یلدا
از آنجایی که آتش روشن کردن در دیدگاه گذشتگان نماد روشنی و خورشید بود و همچنین بعضی ها آن را برای رفع تاریکی و نحسی اهریمن می شناختند، از این رو برای فراری دادن تاریکی ها و قوای اهریمن آتش روشن می کردند تا محفلی گرم در کنار یکدیگر ایجاد کنند.
قصه خوانی و مثل گویی در شب یلدا
در شب یلدا خانواده ها دور هم جمع می شوند و به شعرخوانی ها و داستان خوانی بزرگترها و پیرترها گوش فرا می دهند.
قصه هایی غیر واقعی و کوچک که قهرمان های آن پریان و دیوها و جانوران هستند و مطمئنا شنیدنش برای هر کودکی خوشایند و جذاب است و بسته به فرهنگ هر شهر یا استانی قصه های مربوط به خودشان نقل می شود. به عنوان مثال قصه حسین کرد شبستری در میان آذربایجانی ها و داستان های شاهنامه در بین خراسانی ها رایج است.
فال حافظ و شاهنامه خوانی در شب یلدا
شاهنامه خوانی و فال حافظ در شب های یلدا یکی دیگر از سرگرمی های ایرانیان است و از دیرباز مرسوم بوده است.
چنانچه برای تفآل زدن به حافظ مخاطب مورد نظر نیت می کند و بزرگ مجلس که قرار است فال بگیرد از او می خواهد این جمله را با خود تکرار کند: ای حافظ شیرازی، تو کاشف هر رازی، من طالب یک فالم، بر من نظر اندازی… و سپس دیوان را باز کرده و غزل بالای سمت راست را می خواند، چرا که جواب تفآل است.
اگر با وسط غزل مواجه شدند فال باید از ابتدای غزل یعنی صفحه پشت خوانده شود. پس از اینکه غزل خوانده شد، آن را تفسیر می کنند. چنانچه فال با محتوای مثبت از آب در آمد یعنی فال خوب است، اما اگر منفی بود یعنی بد است.
همچنین شاهنامه خوانی جزو جدایی ناپذیرترین برنامه های شب یلدا است که از دیرباز رایج بوده است.
شاهنامه ها اگر با شیوه نقالی خوانده شود جذابیتش صد چندان می شود. شانس بزرگی است که در خانواده تان چنین شخصی را داشته باشید.
چیدمان سفره شب یلدا
چیدن سفره شب یلدا با انواع خوراکی ها و تنقلات یکی از آداب و رسوم شب یلدا است که شامل آجیل های مخصوص و میوه هایی همچون انار و هندوانه و دیگر تنقلات است که داخل آن قرار می دهند.
جالب است بدانید در دوران گذشته سفره ای با اسم میَزد پهن می شده است و از میوه های خاص خشک و تر و آجیل و یا به اصطلاح زرتشتیان لُرک در سفره استفاده می شده است که یکی از اجزای اصلی سفره است و در حقیقت ولیمه این جشن به شمار می رود.
از سایر اجزا می توان به عطردان، آتشدان، بخوردارن و بَرسَم اشاره کرد.
بَرسَم ابزاری برای دعا خوانی است که از فلز نقره و برنج و یا شاخه گیاهی خاص درست می شود.
میوه های مخصوص شب یلدا
اصلی ترین میوه شب یلدا انار است، چرا که گذشتگان آن را مایه برکت و باروری می دانستند و این تفسیر را به خاطر دانه های زیاد آن مطرح کردند و همچنین رنگ قرمزی که دارد نماد خورشید و شادی است.
در حقیقت خوردن و وجود انار در سفره شب یلدا به علت اعتقاد به تاثیر جادوی سرایتی آن بوده است، به طوری که با خوردن انار و توسل کردن به آن نیروی باروری و برکت را در خود بالا می بردند.
قداست میوه انار از دوران بسیار قدیمی برای همه ثابت شده است و حتی جایگاه ویژه ای در میان ادیان بزرگ جهان داشت، چرا که در افسانه ها و اساطیر هم نام آن ذکر شده است.
انار در دین زرتشتی از مقدسات محسوب می شود و از درختان مینوی است و جالب است بدانید در مراسم دینی زرتشتیان شاخه ها و میوه آن بکار می رود.
اما هندوانه هم همانند انار یکی از خاص ترین میوه های شب یلدا است، ولی سوالی که اینجا مطرح می شود، این است که اول سرما خوردن هندوانه کمی عجیب نیست؟
باید بدانید همانطور که هندوانه یک میوه تابستانی است، علاوه بر رنگ سرخش یادآور حرارت و گرمای تابستان و همچنین نماد خورشید است. البته از سایر میوه ها و مرکبات همچون پرتقال، سیب، خرمالو، گلابی و یا حتی کدو تنبل و لبو هم می توان استفاده کرد.
آجیل ها و تنقلات خوشمزه شب یلدا
آجیل و تنقلات مخصوص از جمله مغز پسته، بادام، گردو، فندق و در کنار آن توت و انجیر خشک از گزینه های مهم تر از شام در شب یلدا است.
همانطور که می دانید نگهداری طولانی مدت میوه ها در گذشته راحت نبود، برای همین برای مصرف و نگهداری بسیاری از میوه ها اقدام به خشک کردن آن ها می کردند.
غیر از مواردی که در متن فوق ذکر شد از گندم، تخمه هندوانه، نخود برشته و شاهدانه نیز در شب یلدا می توان مصرف کرد.
جالب است بدانید امروزه از خوراکی ها و تنقلات دیگر از جمله پشمک یا باسلق نیز در سفره شب یلدا استفاده می شود.
مجله اینترنتی تحلیلک
