غزل ۳۸۰ حافظ (بارها گفته ام و بار دگر می گویم) به همراه شرح
شرح غزل ۳۸۰ حافظ / بارها گفته ام و بار دگر می گویم
بارها گفته ام و بار دگر می گویم
که من دلشده این ره نه به خود می پویم
در پس آینه طوطی صفتم داشته اند
آن چه استاد ازل گفت بگو می گویم
من اگر خارم و گر گل چمن آرایی هست
که از آن دست که او می کشدم می رویم
دوستان عیب من بی دل حیران مکنید
گوهری دارم و صاحب نظری می جویم
گر چه با دلق ملمع می گلگون عیب است
مکنم عیب کز او رنگ ریا می شویم
خنده و گریه عشاق ز جایی دگر است
می سرایم به شب و وقت سحر می مویم
حافظم گفت که خاک در میخانه مبوی
گو مکن عیب که من مشک ختن می بویم
بیشتر بخوانید: زندگینامه حافظ شیرازی شاعر و حکیم قرن هشتم
شرح غزل ۳۸۰ حافظ (شرح غزل بارها گفته ام و بار دگر می گویم)
بارها گفته ام و بار دگر می گویم
که من دلشده این ره نه به خود می پویم
بارها این سخن را گفته ام و بار دیگر می گویم که من عاشق و سرگردان، این راه را به اراده خود طی نمی کنم.
دلشده: کنایه از عاشق و بیقرار
در پس آینه طوطی صفتم داشته اند
آن چه استاد ازل گفت بگو می گویم
مانند طوطی من را در مقابل آینه قرار داده اند و آنچه را که استاد ازل می گوید، تکرار می کنم.
طوطی و آینه: برای آنکه به طوطی سخن گفتن بیاموزند، آینه ای پیش او می گیرند و از پس آن سخن می گویند. طوطی تصویر خود را در آینه می بیند و می پندارد که طوطی دیگری سخن می گوید و شروع می کند همانند او تقلید کردن و سخن گفتن.
ازل: ابتدای خلقت
استاد ازل: کنایه از خداوند
بیشتر بخوانید: حافظ شیرازی شاعری بی همتا
من اگر خارم و گر گل چمن آرایی هست
که از آن دست که او می کشدم می رویم
من اگر خار بی ارزش و یا گل زیبا و دوست داشتنی هستم، در این باغ عالم باغبانی هست که هرگونه که بخواهد من را پرورش می دهد.
دوستان عیب من بی دل حیران مکنید
گوهری دارم و صاحب نظری می جویم
ای دوستان بر من عاشق و سرگشته عیب نگیرید زیرا که من گوهر گران‌بهایی دارم و در جستجوی صاحب نظر و گوهرشناسی هستم تا گوهر خود را به او عرضه کنم.
بیشتر بخوانید: حافظ انسان شناس بزرگ؛ نوشته ای از دکتر دینانی
گر چه با دلق ملمع می گلگون عیب است
مکنم عیب کز او رنگ ریا می شویم
اگرچه با داشتن خرقه وصله دار رنگارنگ و ادعای پارسایی کردن نوشیدن شراب قرمز عیب است ولی من را سرزنش نکن زیرا که با نوشیدن آن رنگ تزویر و فریب را از خرقه ام می شویم.
دلق ملمع: خرقه وصله وصله رنگارنگ
خنده و گریه عشاق ز جایی دگر است
می سرایم به شب و وقت سحر می مویم
خنده و گریه عاشقان در اختیار خودشان نیست بلکه از جای دیگری سرچشمه می گیرد، به همین جهت است که شب ها بی اختیار شادم و نغمه سرایی می کنم و شعر می سرایم و سحرگاهان غمگینم و ناله و زاری سر می دهم.
موییدن: گریه و زاری کردن
بیشتر بخوانید: بررسی رزق و روزی در اشعار حافظ شیرازی
حافظم گفت که خاک در میخانه مبوی
گو مکن عیب که من مشک ختن می بویم
حافظ به من گفت که خاک در میکده و خرابات را بو نکن، به او بگو که بر من ایراد نگیرد که من گویی مشک ختن را می بویم.
در این شرح غزل حافظ از کتاب های حافظ نامه و شاخ نبات حافظ نیز استفاده شده است.
حافظ نامه؛ که به مفاهیم کلیدی ابیات دشوار حافظ توسط بهاء الدین خرمشاهی پرداخته شده است.
شاخ نبات حافظ؛ شرح غزل حافظ است که توسط دکتر محمدرضا برزگر خالقی نوشته شده است.
مجله اینترنتی تحلیلک
