غزل ۲۲۵ حافظ (ساقی حدیث سرو و گل و لاله می رود) به همراه شرح
شرح غزل ۲۲۵ حافظ / ساقی حدیث سرو و گل و لاله می رود
ساقی حدیث سرو و گل و لاله می رود
وین بحث با ثلاثه غساله می رود
می ده که نو عروس چمن حد حسن یافت
کار این زمان ز صنعت دلاله می رود
شکرشکن شوند همه طوطیان هند
زین قند پارسی که به بنگاله می رود
طی مکان ببین و زمان در سلوک شعر
کاین طفل یک شبه ره یک ساله می رود
آن چشم جادوانه عابد فریب بین
کش کاروان سحر ز دنباله می رود
از ره مرو به عشوه دنیا که این عجوز
مکاره می نشیند و محتاله می رود
باد بهار می وزد از گلستان شاه
و از ژاله باده در قدح لاله می رود
حافظ ز شوق مجلس سلطان غیاث دین
غافل مشو که کار تو از ناله می رود
بیشتر بخوانید: زندگینامه حافظ شیرازی شاعر و حکیم قرن هشتم
شرح غزل ۲۲۵ حافظ (شرح غزل ساقی حدیث سرو و گل و لاله می رود)
ساقی حدیث سرو و گل و لاله می رود
وین بحث با ثلاثه غساله می رود
ای ساقی سخن از سرو و گل و لاله است و این گفتگو همراه با نوشیدن ثلاله غساله است.
ثلاله غساله: قدما داروی دفع خمار را سه جام شراب پی در پی می دانستند که بامدادان نوشیده شود.
می ده که نو عروس چمن حد حسن یافت
کار این زمان ز صنعت دلاله می رود
ای ساقی شراب بده که گل باغ به نهایت کمال زیبایی خود رسید و در این زمان به واسطه شراب نیازمندیم تا از همه زیبایی های این نو عروس بهره مند گردیم.
نو عروس: استعاره از گل
دلاله: با توجه به نو عروس در مصراع اول باید کسی باشد که زن خواه و شوی جوی را به هم رساند.
بیشتر بخوانید: حافظ شیرازی شاعری بی همتا
شکرشکن شوند همه طوطیان هند
زین قند پارسی که به بنگاله می رود
همه طوطیان هند از این قند پارسی که به بنگال می رود شیرین سخن خواهند شد. به عبارت دیگر به واسطه این شعر شیرین فارسی که به بنگال می رود همه شاعران و سخنوران هند خوش بیان و نیکو گفتار خواهند شد.
بنگاله: ناحیه ای در شرق شبه جزیره هندوستان
قند پارسی: استعاره از شعر فارسی
طی مکان ببین و زمان در سلوک شعر
کاین طفل یک شبه ره یک ساله می رود
ببین که شعر دلکش من چگونه و با چه سرعتی طی مکان و زمان می کند و در همه جا منتشر می شود به طوری که این طفل شعر من یک شبه راه یک ساله را طی می کند.
آن چشم جادوانه عابد فریب بین
کش کاروان سحر ز دنباله می رود
آن چشم فریبنده و افسونگر معشوق را که عابد و زاهد را از راه به در می کند و فریب می دهد، نگاه کن که همانند قافله سالاری به دنبالش کاروانی از سحر و جادو روان است.
بیشتر بخوانید: حافظ انسان شناس بزرگ؛ نوشته ای از دکتر دینانی
از ره مرو به عشوه دنیا که این عجوز
مکاره می نشیند و محتاله می رود
فریب دنیا را نخور و از راه به در نشو زیرا که دنیا پیر زنی است که نشست و برخاستش همراه با فریب و نیرنگ است. یعنی همه رفتار و حرکاتش مکارانه است.
مکاره: زن فریبنده
محتاله: زن حیله گر
باد بهار می وزد از گلستان شاه
و از ژاله باده در قدح لاله می رود
از سوی گلستان زیبای شاه نسیم بهاری در حال وزیدن است و از شبنم صبحگاهی در جام سرخ لاله شراب می ریزد.
بیشتر بخوانید: بررسی رزق و روزی در اشعار حافظ شیرازی
حافظ ز شوق مجلس سلطان غیاث دین
غافل مشو که کار تو از ناله می رود
ای حافظ از اشتیاق دیدار مجلس سلطان غیاث الدین غفلت نکن زیرا کار تو از ناله پیش می رود و به سامان می رسد.
در این شرح غزل حافظ از کتاب های حافظ نامه و شاخ نبات حافظ نیز استفاده شده است.
حافظ نامه؛ که به مفاهیم کلیدی ابیات دشوار حافظ توسط بهاء الدین خرمشاهی پرداخته شده است.
شاخ نبات حافظ؛ شرح غزل حافظ است که توسط دکتر محمدرضا برزگر خالقی نوشته شده است.
مجله اینترنتی تحلیلک
