غزل ۲۹۵ حافظ (سحر به بوی گلستان دمی شدم در باغ) به همراه شرح
شرح غزل ۲۹۵ حافظ / سحر به بوی گلستان دمی شدم در باغ
سحر به بوی گلستان دمی شدم در باغ
که تا چو بلبل بی دل کنم علاج دماغ
به جلوه گل سوری نگاه می کردم
که بود در شب تیره به روشنی چو چراغ
چنان به حسن و جوانی خویشتن مغرور
که داشت از دل بلبل هزار گونه فراغ
گشاده نرگس رعنا ز حسرت آب از چشم
نهاده لاله ز سودا به جان و دل صد داغ
زبان کشیده چو تیغی به سرزنش سوسن
دهان گشاده شقایق چو مردم ایغاغ
یکی چو باده پرستان صراحی اندر دست
یکی چو ساقی مستان به کف گرفته ایاغ
نشاط و عیش و جوانی چو گل غنیمت دان
که حافظا نبود بر رسول غیر بلاغ
بیشتر بخوانید: زندگینامه حافظ شیرازی شاعر و حکیم قرن هشتم
شرح غزل ۲۹۵ حافظ (شرح غزل سحر به بوی گلستان دمی شدم در باغ)
سحر به بوی گلستان دمی شدم در باغ
که تا چو بلبل بی دل کنم علاج دماغ
سحرگاه با بوی خوش گلستان لحظه ای به باغ رفتم تا چون بلبل عاشق دماغ خود را درمان کنم.
بو: ایهام: ۱.امید و آرزو ۲.نسیم و رایحه
شدن: رفتن
دماغ: مغز، خاطر
به جلوه گل سوری نگاه می کردم
که بود در شب تیره به روشنی چو چراغ
جلوه گری گل سرخ را می دیدم که در شب تاریک در درخشندگی و تابندگی مانند چراغ روشن بود.
بیشتر بخوانید: حافظ شیرازی شاعری بی همتا
چنان به حسن و جوانی خویشتن مغرور
که داشت از دل بلبل هزار گونه فراغ
گل سرخ چنان به زیبایی و جوانی خود مغرور بود که از دل عاشق بلبل هیچ خبر نداشت و نسبت به غم عشق او آسوده و بی اعتنا بود.
گشاده نرگس رعنا ز حسرت آب از چشم
نهاده لاله ز سودا به جان و دل صد داغ
گل نرگس زیبا از حسرت و افسوس اشک می بارید و گل لاله از عشق و جنون صد داغ بر جان و دل خود داشت.
بیشتر بخوانید: حافظ انسان شناس بزرگ؛ نوشته ای از دکتر دینانی
زبان کشیده چو تیغی به سرزنش سوسن
دهان گشاده شقایق چو مردم ایغاغ
گل سوسن زبان شمشیر مانند خود را به قصد سرزنش و مواخذه کشیده بود و گل شقایق چون سخن چینان دهان خود را گشوده بود.
ایغاغ: سخن چین
یکی چو باده پرستان صراحی اندر دست
یکی چو ساقی مستان به کف گرفته ایاغ
یکی (سوسن) مانند باده نوشان سرمست جام شراب به دست داشت و دیگری (شقایق) چون ساقی مستان ساغر باده به دست گرفته بود.
صراحی: ظرف بلورین با گردن باریک و دراز که از آن در پیاله شراب می ریزند.
ایاغ: جام و پیاله شراب
بیشتر بخوانید: بررسی رزق و روزی در اشعار حافظ شیرازی
نشاط و عیش و جوانی چو گل غنیمت دان
که حافظا نبود بر رسول غیر بلاغ
ای حافظ شادی و عشرت و جوانی را چون گل غنیمت بدان که همانا وظیفه رسول رساندن پیام است.
در این شرح غزل حافظ از کتاب های حافظ نامه و شاخ نبات حافظ نیز استفاده شده است.
حافظ نامه؛ که به مفاهیم کلیدی ابیات دشوار حافظ توسط بهاء الدین خرمشاهی پرداخته شده است.
شاخ نبات حافظ؛ شرح غزل حافظ است که توسط دکتر محمدرضا برزگر خالقی نوشته شده است.
مجله اینترنتی تحلیلک
