علت خواب زمستانی
آن دسته از جانورانی که به خواب زمستانی فرو می‌روند، برخی از سلول‌های سلسله اعصاب خود را با سرعت از دست می‌دهند، هر چند که این سلول‌ها به دنبال بیداری در فصل بهار مجددا اعاده می‌شوند.
بیشتر بدانیم:
به نوشته نشریه (نیچر) محققان اکنون دریافتهاند این از دست رفتن سلول‌ها با تغییراتی در یک نوع پروتئین موسوم به (تائو) که با تخریب در بخش‌های زیست-عصبی جانداران مرتبط است، همراه می‌شود. آن دسته از پروتئینهای تائو که به میزان زیاد فسفاته شدهاند، عامل اصلی در هم پیچیدگی رشتههای عصبی در مغز بیماران مبتلا به آلزایمر با بیماریهای مشابه به شمار میآیند.
میزان در هم پیچیدگی رشتههای عصبی در بخش‌هایی از مغز نظیر (هیپوکامپ) که از درجه انعطاف بالایی برخوردارست، بیشتر است. ارتباط تاثیر مخرب پروتئین تائو با حالت خواب زمستانی و عدم فعالیت مغز و کاسته شدن از تاثیر آن در حالت فعالیت عادی جانور می‌تواند سرنخ‌های مهمی برای مقابله با بیماری‌هایی نظیر آلزایمر ارائه دهد.
بیشتر بخوانیم:
علت خواب زمستانی
میزان متابولیسم جانوران کوچک خود به خود در اوج شدت است و افزایش بیشتر، زمانی است که مواد غذایی کمیاب یا وجود نداشته باشد. بنابراین تنها راه چاره و حل منطقی این مشکل این است که حیوان دست از تلاش بردارد تا درجه حرارت بدنش به حد حرارت محیط تنزل یابد. از این رو گرمای بدن جانور گرفته شده و جانور در برابر محرک‌های خارجی نظیر سر و صدا و لمس از خود به کندی واکنش نشان می‌دهد.
اکثر جانورانی که خواب زمستانی دارند قبل از شروع خواب زمستانی ابتدا خیلی چاق می‌شوند. این ذخایر می‌تواند در شرایطی که دیگر مشکل گرم نگهداری بدن وجود ندارد، برای دوره‌های طولانی در شرایط نامساعد دوام بیاورند.
از جمله جانورانی که خواب زمستانه دارند: خرس، سنجاب، همستر، موش کیسه‌دار، خفاش‌ها و حشره‌خوارانی نظیر خارپشت، مرغ مگس‌خوار (کوچکترین پرنده دنیا) و برخی از پرندگان موش‌خوار و… هستند.
چرا جانوران در خواب زمستانی نمی میرند؟
گروهی از جانوران، چند ماه از سال را در خواب زمستانی می‌گذرانند. این گروه در فصل زمستان، زمانی که سطح زمین همه جا از برف پوشیده شده، به خواب می‌روند.
در چنین شرایطی دسترسی این جانوران به مواد غذایی مورد نیاز عملا غیرممکن و یا بسیار مشکل می‌شود.
به خواب زمستانی رفتن جانوران، در حقیقت تطبیق دادن خود با شرایط محیط زیست است. اگر این جانوران به خواب زمستانی نروند به علت عدم دسترسی به مواد غذایی مصرفی و یا به سبب سرمای سخت زمستانی احتمالا تلف شده و از بین خواهند رفت.
آیا خواب زمستانی حیوانات را کند ذهن می کند؟
حیواناتی که در ماه‌های سرد سال، به خواب عمیق زمستانی فرو می روند، طی این مدت چندین بار از خواب بیدار می‌شوند. این امر باعث می‌شود که آن‌ها انرژی زیادی از دست بدهند. این موضوع کنجکاوی دانشمندان را از دیرباز برانگیخته است.
تحقیقاتی که اخیرا توسط خانم اوا میلسزی از دانشگاه وین، روی دو گروه از موش های زمستان خواب انجام گرفته، نتایج ارزنده‌ای در برداشته است.
یک گروه از موش‌ها در اتاق سردی به خواب عمیق زمستانی فرو رفتند. اما گروه دوم را در شرایط گرم بیدار نگه داشتند. پس از اینکه گروه اول از خواب بیدار شدند، فعالیت مغزی آن‌ها مورد سنجش قرار گرفت. در گروه اول مشاهده شد که آن‌ها بسیاری از آموخته‌های قبل از خواب زمستانی خود را فراموش کرده‌اند. در حالی که گروه دوم بسیار هوشیارتر بودند.
از این رو به اعتقاد محققان این پستانداران به این دلیل چندین بار از خواب زمستانی بیدار می‌شوند که از صدمات مغزی پیشگیری کنند. زیرا تحقیقات نشان می‌دهند که برخلاف خواب معمولی، در خواب زمستانی، سوخت و ساز تقریبا قطع می‌شود و فعالیت مغزی نیز قابل اندازه‌گیری نیست.
زمستان خوابی حیوانات خاستگاه هورمونی دارد؟
گروهی از دانشمندان آمریکایی کشف کردند که زمستان خوابی برخی از حیوانات که با کاهش دمای بدن و فعالیت فیزیکی همراه است، منشاء هورمونی دارد.
به گزارش سلامت نیوز، دانشمندان مرکز پزشکی جنوب غربی دانشگاه تگزاس در تحقیقات خود نشان دادند که یک هورمون خاص، ماده کلیدی زمستان خوابی موش‌ها در شرایط کمبود غذا است.
این هورمون که FGF21 (مخفف عبارت فاکتور رشد فیبروبلاست) نام دارد، در تنظیم متابولیسمی شرکت می‌کند که می‌تواند راهی به سوی شناخت بهتر آسیب هایی چون (چاقی مفرط) یا دیگر صدمات متابولیسم در انسان بگشاید.
نتایج این تحقیقات که در مجله (متابولیسم سلول) منتشر شده است، نشان می دهد که هورمون FGF21 توسط یک گیرنده خاص سلولی که چربی سلول را کنترل می‌کند، تحریک می‌شود و حالتی شبیه به زمستان خوابی را به وجود می آورد. این حالت باعث می‌شود دمای بدن و فعالیت‌های فیزیکی کاهش یابند.
استیون کلیور استاد زیست شناسی مولکولی دانشگاه تگزاس در این خصوص توضیح داد: این هورمون، متابولیسم و رفتار موش‌هایی که در شرایط نامناسب غذایی قرار دارند را تغییر می‌دهد.
ببینیم: عکس پرنده زیبا
واقعیت های جذاب درباره خواب زمستانی
۱- خارپشت اروپایی، سنجاب زمینی، نوعی قورباغه جنگلی، خفاش‌ها، مارها، حلزون ها، لاک پشت ها، جوندگان، خرس‌ها و حتی نوع خاصی از میمون لمور ماداگاسکار جزو حیواناتی هستند که به خواب زمستانی می روند!
۲- برخی از گونه‌ها می‌توانند بدون این که آسیب ببینند، چندین هفته بدون خوردن هیچ نوع آب و غذایی بخوابند!
۳- چربی ذخیره شده در بدن حیوانات زمستان خواب، چربی قهوه‌ای نامیده می‌شود. خفاش‌ها این چربی را در پشت و میان استخوان‌های شانه خود تولید و ذخیره و سایر پستانداران آن را در شکم خود ذخیره می‌کنند!
۴- پستانداران در طول خواب زمستانی شبیه مرده‌ها هستند، اما خزندگان شما را می‌بینند ولی واکنشی نشان نمی‌دهند!
۵- دما و سوخت و ساز بدن خرس‌ها در این مدت کاهش می‌یابد، اما خیلی زود هم می‌توانند از خواب بیدار شوند. به خصوص زمانی که توله‌های خرس ماده در طول مدت این خواب به دنیا آمده باشند!
۶- در طول این خواب ضربان قلب خفاش‌ها از ۴۰۰ بار در دقیقه به ۲۵ بار در دقیقه کاهش می‌یابد و آن‌ها ممکن است در طول مدت شبانه روز تنها ۲۴ بار نفس بکشند!
۷- تنفس قورباغه جنگلی در طول مدت خواب زمستانی به طور کلی قطع می‌شود، قلبش از کار می‌ایستد و ۶۵ درصد از مایعات خونش به بلور یا کریستال یخ تبدیل می‌شود!
۸- برخی از حشرات نیز به خواب زمستانی می روند و برای گرم نگه داشتن خودشان، سوراخ هایی در زمین، زیر پوست درخت و یا کنده‌های پوسیده درخت ایجاد می کنند!
۹- اگر در طول مدت خواب زمستانی هوا خیلی سرد شود، بعضی از حیوانات مدت کوتاهی بیدار می‌شوند و می‌لرزند تا گرم شوند. حتی با وجود شدت سرمای هوا، حیواناتی که به خواب زمستانی می‌روند، ممکن است هر چند هفته یک بار، مدت زمان کوتاهی از خواب بیدار شده تا به دستشویی بروند و در صورت وجود، کمی غذا بخورند!
۱۰- برخی از حیوانات مثل ماهی‌ها، قورباغه‌ها و لاک پشت‌ها که هیچ راهی برای گرم نگه داشتن خودشان در زمستان ندارند، در زیر چوب‌ها، سنگ‌ها و برگ‌های افتاده پناه می‌گیرند. هنگامی که هوا سرد می‌شود، آن‌ها به پایین دریاچه‌ها و حوضچه‌ها می‌روند و برخی حتی در داخل گل پناه می‌گیرند!
مجله اینترنتی تحلیلک
