اگر از سرمایه گذاران بازار بورس هستید حتما بارها از p/e (پی بر ای) شنیده اید، اینکه نسبت p/e یک سهام بالاست یا پایین و یا سهمی با این پی بر ای ارزش خرید دارد. حتی شاید معامله گرانی را دیده باشید که بر این اساس اقدام به خرید یا فروش سهام می کنند و بسیاری از مطالب دیگر…

ما در این مقاله سعی داریم تا شما را با مفهوم p/e و نحوه محاسبه این نسبت و نکات مهم پیرامون آن آشنا کنیم تا به بهترین شکل ممکن بتوانید در فضای تحلیلی از این نسبت استفاده کنید.

نسبت p/e چیست؟

یکی از پرکاربردترین و قدیمی ترین معیارهای بورسی نسبت p/e می باشد که برای محاسبه ی آن، مقدار P(مخفف Price به معنای قیمت) را بر E یا همان EPS (مخفف Earning Per Share به معنای درآمد یا سود هر سهم) تقسیم می کنند.

قیمت سهم        
—————— = P/E
سود هر سهم        

نسبت p/e در واقع انتظارات سرمایه گذاران از بازدهی آینده یک دارایی را به ما نشان می دهد. به این معنی که یک سرمایه گذار حاضر است به ازای هر ۱ ریال سودی که از یک سهام بدست می آورد، چند ریال پرداخت کند. مثلا اگر P به E برابر ۴ باشد برای یک میلیون سود باید ۴ میلیون سهام خریداری کنیم.

کاربرد p/e

برخی از سرمایه‌گذاران اعتقاد دارند، عدد P/E سهم به ما می‌گوید که با خرید سهم، چندسال طول می‌کشد تا سرمایه ی ما به اصطلاح برگردد؛ در حالی که این نوع محاسبه، نگاه خیلی ساده و ابتدایی به نسبت p/e است.

برای مثال فرض کنید ۸ میلیون تومان از سهمی که P به E در آن ۵ می باشد(با فرض ثابت بودن سود هر سهم) را می خریم. این شرکت ۵ ساله کل پولی را که برای خرید این سهم پرداخت کرده ایم فقط از طریق سود تقسیمی برایمان واریز می کند در حالی که پولی که بابت خرید سهم داده ایم هنوز سرجایش است.

در صورتی که سودآوری شرکت ها و تغییرات آن باید همواره مورد توجه سهامدارن قرار گیرد. علاوه بر آن اخبار و اتفاقاتی که ممکن است سودآوری شرکت ها را تحت تاثیر قرار دهد و وقوع این عوامل ممکن است نسب p/e شرکت ها را دستخوش تغییرات بزرگی کند!

به همین منظور باید به دو پارامتر پایین نیز در محاسبات خود توجه کنیم:

الف) رشد سود

EPS موجود در نسبت p/e براساس درآمد ناشی از ۴ فصل گذشته سهم محاسبه می‌شود، در حالی که اگر تحلیل گران از شرکتی انتظار رشد داشته باشند به همان میزان انتظار رشد و سودآوری بیشتر از هر سهم شرکت پیدا می کنند. در نتیجه خوش‌بینی بازار از آینده‌ی رشد یک شرکت سبب افزایش این نسبت در یک سهم می شود.

نکته: معولا اگر P/E شرکتی بالاتر از میانگین بازار یا صنعت باشد بدین معنی است که بازار در ماه‌ها یا سال‌های آینده انتظارات بزرگی از سهم این شرکت دارد. شرکتی با پی بر ای بالا باید سودهای فزاینده ایجاد کند و اگر شرکت همچنان به سود سازی خود و روند مثبت آن ادامه دهد با افزایش قیمت مواجه می شود تا نسبت P بر E  آن متعادل شود. در غیر این صورت قیمت سهام آن سقوط خواهد کرد.

ب) ارزانی یا گرانی

P/E در مقایسه با قیمت بازار شاخص بهتری برای ارزش‌گذاری سهم است. مثلا به شرط پایداری سایر متغیرها، سهمی با قیمت ۲۰۰ ریال و P/E برابر ۱۰ بسیار گران‌تر از سهمی با قیمت ۲۰۰۰۰ و P/E برابر ۱۰ است.

نکته: شما نمی‌توانید P/E های دو شرکت کاملا متفاوت را جهت ارزش‌گذاری آنها مقایسه کنید به عبارت دیگر تعیین بالا یا پایین بودن P/E بدون توجه به دو عامل اصلی بسیار دشوار است:

۱) نرخ رشد شرکت و ۲) صنعت.

۱) نرخ رشد شرکت
آیا اندازه‌ی رشد گذشته‌ی شرکت‌ها می‌تواند معرف نرخ‌های انتظاری از رشد آینده باشد؟ هر چند پاسخ این پرسش نمی‌تواند صریح باشد اما در عمل سرمایه‌گذاران برای پیش‌بینی سود (EPS) و محاسبه‌ی P/E از نرخ‌های رشد گذشته استفاده می‌کنند.

۲) صنعت
مقایسه‌ی شرکت‌ها تنها در صورتی فایده‌مند است که به یک صنعت تعلق داشته باشند، مثلا” شرکت‌های صنعت X عمدتا دارای ضرایب P/E پایین هستند چون به رغم ثبات صنعت رشد پایینی دارند. از طرف دیگر شرکت‌های صنعت Y به دلیل انتظار رشد بالایی که از آنها وجود دارد، از P/E های بالایی برخوردارند.

انواع p/e

نسبت P/E دنباله دار: معمول ترین روش محاسبه می باشد که قیمت روز سهام و EPS تحقق یافته در آن محاسبه می شود و بیشتر نشان دهنده ی سابقه سهم است و موارد زیادی درمورد آینده به تحلیل گر نمی گوید.

نسبت P/E برآوردی: در این روش قیمت روز سهام تقسیم بر EPS پیش بینی می شود و نسبت P/E پیش بینی یا برآوردی محسوب می شود که برای تحلیل های یک ساله و آینده شرکت کاربرد دارد.

نسبت P/E میانگین: در این روش هم قیمت سهام به روز محاسبه می شود اما EPS از میانگین سود تحقق یافته ۶ ماه گذشته و EPS پیش بینی ۶ ماه آینده تشکیل می شود تا از مزایای تحلیل های گذشته و آینده برای تحلیل گر استفاده داشته باشد.

نکاتی از نسبت p/e

♦ شرکتی که رشد خود را کرده و رشد آن متوقف شده و به ثبات رسیده P/E  آن تعدیل می شود.

♦ در ارتباط با شرکت های زیان ده برخی معتقدند که نسبت P به E برای آنها برابر صفر است. اما برخی P به E برای این شرکت ها را منفی می دانند و عدد P/E منفی به معنی تعداد سال هایی است که اگر شرکت با همین روند پیش برود زمان می برد تا سرمایه های آن نابود شود و به صفر برسد. همچنین برخی نیز نسبت پی بر ای برای شرکت های زیان ده را بی معنی و تعریف نشده می دانند که قابل تحلیل هم نیست.

♦ نسبت P/E کوچکتر از یک و مثبت به معنی بازگشت تمام و کمال سرمایه کمتر از یک سال است. به عبارت دیگر با سرمایه گذاری در چنین سهامی در کمتر از یک سال بیش از ۱۰۰% سود حاصل می شود.

♦ نسبت P/E که به قیمت و سود هر سهم در مقیاس زمانی بستگی دارد و از عواملی همچون برنامه های آتی شرکت، مدیریت، وضعیت اقتصاد بازار و کلان کشور، درصد دارایی های ثابت شرکت و… تاثیر می پذیرد.

تنها به اتکای P/E سهام نخرید

یکی از پرتکرارترین اشتباهاتی که سرمایه گذاران غیر حرفه‌ای در بورس مرتکب می‌شوند خرید و فروش سهام صرفا به اتکای بالا یا پایین این نسبت است.

توجه کنید که ارزش‌یابی سهام تنها با تکیه بر شاخص‌های ساده‌ای مانند P/E ساده‌انگارانه و نادرست است.

P/E بالا ممکن است به معنی بیش‌نمایی ارزش سهم باشد و هیچ تضمینی وجود ندارد که بعدا به سرعت پایین نیاید. ضمنا توجه کنید که حتی اگر ارزش سهمی کمتر از ارزش ذاتی‌اش باشد ممکن است ماه‌ها یا حتی سال ها طول بکشد تا بازار ارزش آن را درک نماید و قیمت سهم به ارزش ذاتی خود نزدیک شود.

درهر صورت تجزیه و تحلیل سهام امری بسیار پیچیده‌تر از دانستن چند نسبت ساده است.

به عبارت دیگر، گرچه «پی بر ای» کلیدی برای معمای ارزش گذاری سهام است اما تمام آن نیست. از این رو توصیه می شود که سرمایه‌گذاران برای خرید سهام با خبرگان سرمایه‌گذاری رایزنی نمایند.

سخن آخر

P/E همه چیز یا به عبارتی حرف آخر را درباره ی ارزش سهم نمی‌زند اما برای مقایسه‌ی شرکت‌های یک صنعت، کل بازار یا روند تاریخی پی بر ای یک شرکت فایده‌مند است.

مجله اینترنتی تحلیلک