غزل ۴۰۲ حافظ (نکته ای دلکش بگویم خال آن مه رو ببین) به همراه شرح
شرح غزل ۴۰۲ حافظ / نکته ای دلکش بگویم خال آن مه رو ببین
نکته ای دلکش بگویم خال آن مه رو ببین
عقل و جان را بسته زنجیر آن گیسو ببین
عیب دل کردم که وحشی وضع و هرجایی مباش
گفت چشم شیرگیر و غنج آن آهو ببین
حلقه زلفش تماشاخانه باد صباست
جان صد صاحب دل آن جا بسته یک مو ببین
عابدان آفتاب از دلبر ما غافلند
ای ملامتگو خدا را رو مبین آن رو ببین
زلف دل دزدش صبا را بند بر گردن نهاد
با هواداران ره رو حیله هندو ببین
این که من در جست و جوی او ز خود فارغ شدم
کس ندیده است و نبیند مثلش از هر سو ببین
حافظ ار در گوشه محراب می نالد رواست
ای نصیحتگو خدا را آن خم ابرو ببین
از مراد شاه منصور ای فلک سر برمتاب
تیزی شمشیر بنگر قوت بازو ببین
بیشتر بخوانید: زندگینامه حافظ شیرازی شاعر و حکیم قرن هشتم
شرح غزل ۴۰۲ حافظ (شرح غزل نکته ای دلکش بگویم خال آن مه رو ببین)
نکته ای دلکش بگویم خال آن مه رو ببین
عقل و جان را بسته زنجیر آن گیسو ببین
سخن نغز و زیبایی برایت بگویم که خال چهره زیبای معشوق را ببین که چگونه عقل و جان را گرفتار تابدار و حلقه حلقه یار کرده است.
نکته: سخن دقیق
بسته: اسیر و گرفتار
عیب دل کردم که وحشی وضع و هرجایی مباش
گفت چشم شیرگیر و غنج آن آهو ببین
بر دل خود عیب گرفتم که چرا گریزان و بی قرار است. او در پاسخ گفت که بر من خرده نگیر. به چشم زیبای شیر شکار و ناز و عشوه آن معشوق آهووش نگاه کن که چگونه دل را بی قرار و شیفته خود ساخته است.
وحشی وضع: وحشی صفت، سرکش
هرجایی: بی قرار
غنج: ناز و غمزه
حلقه زلفش تماشاخانه باد صباست
جان صد صاحب دل آن جا بسته یک مو ببین
حلقه گیسوی زیبای معشوق تماشاگه باد صباست؛ جایی که جان صد عارف صاحبدل گرفتار یک تار موی آن است.
عابدان آفتاب از دلبر ما غافلند
ای ملامتگو خدا را رو مبین آن رو ببین
آفتاب پرستان از چهره درخشان و زیبای معشوق ما بی خبر هستند. ای سرزنش کننده به خاطر خدا از آفتاب طرفداری نکن. بیا و به صورت زیبای یار ما نگاه کن که تابناک تر است.
عابدان آفتاب: کسانی که آفتاب را عبادت می کنند.
بیشتر بخوانید: حافظ انسان شناس بزرگ؛ نوشته ای از دکتر دینانی
زلف دل دزدش صبا را بند بر گردن نهاد
با هواداران ره رو حیله هندو ببین
گیسوی راهزن معشوق باد صبا را که از شمار عاشقانش است، به بند کشیده و گرفتار کرده است؛ ببین که این هندوی سیاه، مشتاقان عاشق خود را چگونه اسیر می کند و به دام می آورد.
هواداران: عاشقان
این که من در جست و جوی او ز خود فارغ شدم
کس ندیده است و نبیند مثلش از هر سو ببین
کسی را که من در جستجوی او خود را فراموش کردم و از خود بی خود شدم، تا حال مانند او را کسی ندیده و نخواهد دید. اگر باور نداری، به هر طرف که می خواهی نگاه کن.
بیشتر بخوانید: بررسی رزق و روزی در اشعار حافظ شیرازی
حافظ ار در گوشه محراب می نالد رواست
ای نصیحتگو خدا را آن خم ابرو ببین
اگر حافظ در گوشه محراب ناله و زاری سر می دهد، شایسته است. ای نصیحت گو به خاطر خدا آن خم زیبای ابروی یار را نگاه کن تا سبب ناله را دریابی.
از مراد شاه منصور ای فلک سر برمتاب
تیزی شمشیر بنگر قوت بازو ببین
ای فلک از برآوردن مراد و آرزوی شاه منصور روی مگردان و سرپیچی نکن. تیزی شمشیر و نیروی بازوی او را ببین. یعنی اگر در برابر خواسته های شاه مقاومت کنی با شمشیر تیز و قوت بازوی او رو به رو خواهی شد.
در این شرح غزل حافظ از کتاب های حافظ نامه و شاخ نبات حافظ نیز استفاده شده است.
حافظ نامه؛ که به مفاهیم کلیدی ابیات دشوار حافظ توسط بهاء الدین خرمشاهی پرداخته شده است.
شاخ نبات حافظ؛ شرح غزل حافظ است که توسط دکتر محمدرضا برزگر خالقی نوشته شده است.
مجله اینترنتی تحلیلک
