غزل ۴۶۲ حافظ (یا مبسما یحاکی درجا من اللالی) به همراه شرح
شرح غزل ۴۶۲ حافظ / یا مبسما یحاکی درجا من اللالی
یا مبسما یحاکی درجا من اللالی
یا رب چه درخور آمد گردش خط هلالی
حالی خیال وصلت خوش می دهد فریبم
تا خود چه نقش بازد این صورت خیالی
می ده که گر چه گشتم نامه سیاه عالم
نومید کی توان بود از لطف لایزالی
ساقی بیار جامی و از خلوتم برون کش
تا در به در بگردم قلاش و لاابالی
از چار چیز مگذر گر عاقلی و زیرک
امن و شراب بی غش معشوق و جای خالی
چون نیست نقش دوران در هیچ حال ثابت
حافظ مکن شکایت تا می خوریم حالی
صافیست جام خاطر در دور آصف عهد
قم فاسقنی رحیقا اصفی من الزلال
الملک قد تباهی من جده و جده
یا رب که جاودان باد این قدر و این معالی
مسندفروز دولت کان شکوه و شوکت
برهان ملک و ملت بونصر بوالمعالی
بیشتر بخوانید: زندگینامه حافظ شیرازی شاعر و حکیم قرن هشتم
شرح غزل ۴۶۲ حافظ (شرح غزل یا مبسما یحاکی درجا من اللالی)
یا مبسما یحاکی درجا من اللالی
یا رب چه درخور آمد گردش خط هلالی
ای دهان خندانی که از صندوقچه مروارید حکایت می کند، خدایا آن خط هلالی بر گرد آن چه زیبا و برازنده است.
حالی خیال وصلت خوش می دهد فریبم
تا خود چه نقش بازد این صورت خیالی
ای معشوق، اکنون خیال وصال تو به خوبی مرا فریب می دهد. تا ببینیم سرانجام این تصویر خیالی چه نقشی را بازی می کند.
حالی: حالا و اکنون
خیال: فکر و اندیشه
بیشتر بخوانید: حافظ شیرازی شاعری بی همتا
می ده که گر چه گشتم نامه سیاه عالم
نومید کی توان بود از لطف لایزالی
شراب بده که اگرچه به گناهکاری و بدنامی رسوای عالم شدم ولی کی می توان از لطف و بخشایش ازلی خداوند نا امید شد؟
لایزالی: ابدی
ساقی بیار جامی و از خلوتم برون کش
تا در به در بگردم قلاش و لاابالی
ای ساقی جام شرابی بده و مرا از گوشه تنهایی و عزلت بیرون بیاور تا آواره و سرگردان مانند مردم خراباتی و رسوا به هر سو بروم.
در به در گشتن: کنایه از آواره و سرگردان و پریشان گشتن
قلاش: مردم بی نام و ننگ، خراباتی
از چار چیز مگذر گر عاقلی و زیرک
امن و شراب بی غش معشوق و جای خالی
اگر عاقل و دانا هستی، از چهار چیز چشم پوشی نکن؛ عافیت، شراب خالص، معشوق زیبا و جای خالی از اغیار.
امن: عافیت و آسودگی
بی غش: خالص
بیشتر بخوانید: حافظ انسان شناس بزرگ؛ نوشته ای از دکتر دینانی
چون نیست نقش دوران در هیچ حال ثابت
حافظ مکن شکایت تا می خوریم حالی
از آنجایی که رویدادهای روزگار در هیچ حالی ثابت نیست، پس ای حافظ، گله نکن و بگذار تا اکنون شراب بنوشیم.
نقش دوران: اثر و حوادث روزگار
صافیست جام خاطر در دور آصف عهد
قم فاسقنی رحیقا اصفی من الزلال
در زمان آصف دوران دل و اندیشه ام مانند جام شراب صاف و روشن است پس ای ساقی برخیز و شراب پاک تر از آب زلال را به من بنوشان.
خاطر: اندیشه و فکر
دور: زمان و روزگار، گردش
بیشتر بخوانید: بررسی رزق و روزی در اشعار حافظ شیرازی
الملک قد تباهی من جده و جده
یا رب که جاودان باد این قدر و این معالی
پادشاهی و مملکت از بزرگی و کوشش او فخر و مباهات می کند. خدایا این منزلت و شرف ها پیوسته برقرار باد.
مسندفروز دولت کان شکوه و شوکت
برهان ملک و ملت بونصر بوالمعالی
خواجه برهان الدین ابونصر فتح الله دلیل محکمی برای مملکت و دین و روشنی بخش تخت دولت و معدن بزرگی و عظمت است.
در این شرح غزل حافظ از کتاب های حافظ نامه و شاخ نبات حافظ نیز استفاده شده است.
حافظ نامه؛ که به مفاهیم کلیدی ابیات دشوار حافظ توسط بهاء الدین خرمشاهی پرداخته شده است.
شاخ نبات حافظ؛ شرح غزل حافظ است که توسط دکتر محمدرضا برزگر خالقی نوشته شده است.
مجله اینترنتی تحلیلک
