همراهان همیشگی مجله اینترنتی تحلیلک، در این بخش قصد داریم با معرفی اماکن گردشگری ایران در خدمت شما باشیم. امیدواریم که شما عزیزان بتوانید به این اماکن زیبا سر بزنید و خوشحال می شویم که تجربه های خودتان را با ما به اشتراک بگذارید. این مطلب به معرفی ارگ تاریخی بلقیس اسفراین در استان خراسان شمالی اختصاص دارد.
ارگ تاریخی بلقیس کجاست ؟
ارگ تاریخی بلقیس اسفراین (از توابع استان خراسان شمالی) اصلی ترین قسمت باقیمانده از شهر تاریخی بلقیس محسوب می‌شود. این ارگ دارای ۲۹ برج بوده که ارتفاع هر کدام از آن ها حدود ۱۱ متر است و این ۲۹ برج از هر سو با خندق احاطه شده اند.
این اثر در سال ۱۳۸۰ به شماره ۴۴۹۷ در فهرست آثار ملی کشور به ثبت رسیده است.
شهر کهن اسفراین که روزگاری در حاشیه جاده ابریشم قرار داشته است، از زمان قاجار به بعد با عنوان شهر بلقیس یا سبا شناخته می شود و قدمتی دو هزار ساله دارد. این شهر جزو عظیم‌ترین میراث های خشتی ایران پس از ارگ بم است.
این شهر در ۳ کیلومتری جنوب غرب شهر کنونی اسفراین قرار گرفته است و بالغ بر ۱۸۰ هکتار وسعت دارد.
تلفظ صحیح نام شهر به صورت اِسفَرایِن است و اصلی ترین ساکنان آن کردزبان هستند.
یکی از مکان های معروف ارگ تاریخی بلقیس تپه منار است که با توجه به نوشته‌های مورخین، جغرافی نویسان و نیز کاوش‌های باستان شناختی احتمالا محل مسجد و دارالاماره اسفراین در دوره بعد از مغول بوده که بخش‌هایی از آن مورد کاوش قرار گرفته است.
بهترین زمان برای بازدید از ارگ بلقیس فصل بهار تا نیمه پاییز است. برای بازدید از ارگ بلقیس اگر با خودروی شخصی از تهران حرکت کنید، بعد از طی تقریبا ۷۷۰ کیلومتر و گذر از سمنان، دامغان، شاهرود و سبزوار سرانجام به اسفراین می رسید.
مهمترین اثر باقی مانده در شهر تاریخی بلقیس که در حال حاضر در سه کیلومتری جنوب غربی اسفراین فعلی واقع شده، ارگی هزار و ۲۰۰ ساله است که به آن نارین قلعه نیز می گویند، اولین دوره استقرار در ارگ به بعد از حمله مغول به این شهر بر می‌گردد و بعد از این زمان دوبار در ارگ فعالیت‌های مرمتی و ساخت و ساز در پیکره آن دیده می‌شود. آخرین بار ارگ بلقیس توسط افغان ها به تصرف درآمد و به طور کامل تخریب شد.
اسفراین کهن (شهر بلقیس) پس از اینکه در دوره صفوی رونق گرفت، در سال ۱۷۳۱ میلادی توسط افغان ها تخریب شد و ساکنان آن شهر جدیدی را در نزدیکی شهر بلقیس ایجاد کردند.
این ارگ قدیمی و زیبا که اصلی ترین قسمت باقیمانده از شهر تاریخی بلقیس محسوب می شود دارای ۲۹ برج بوده که ارتفاع هر کدام از آن ها حدود ۱۱ متر است و این ۲۹ برج از هر سو با خندق احاطه شده بودند.
در محدوده حصار شهر آثاری از قبیل بقعه شیخ آذری شاعر قرن نهم در زمان شاهرخ تیموری مشاهده می‌شود.
نام گذاری اسفراین برای ارگ تاریخی بلقیس
مورخان و جغرافی دانان اسلامی از اسفندیار پسر گشتاسب به عنوان بنیان گذار این شهر نام برده‌اند. الحاکم مؤلف تاریخ نیشابور از تعلق خاطر قباد (کواذ) ساسانی به آن یاد کرده و نوشته که قباد اسفراین را «مهرجان» خطاب می کرده است.
بیهقی نیز نام اسفراین را «اسپرآئین» خوانده و آن را مرکب از «اسپر» به معنای سپر و «آئین» به معنای راه و روش دانسته است.
نام این شهر به صورت‌های سبراین (حدود العالم)، سفراین (تاریخ سیستان)، اسپراین (بیهقی)، اسپرایین (برهان قاطع) و اسفرائین (ثعالبی، یتیمه الدهر، یاقوت و قزوینی) نیز آمده است.
اما گویاترین و موثق ترین سند، که هیچگونه دخل و تصرفی در آن صورت نگرفته و زیر نظر حکومت مرکزی بوده و نام این شهر کهن را به مدت ۷۰۰ سال یعنی از زمان مغولان تا اواخر حکومت صفوی زنده داشته، سکه است. این سکه مربوط به زمان فرمانروای قاآن العادل از حاکمان ایلخانی است که در شهر اسفراین ضرب گردیده است.
ارگ تاریخی بلقیس
ارگ تاریخی بلقیس مساحتی بالغ بر ۵/۵۱۷۱۲ متر مربع را در بر گرفته و ۳۰ برج در اندازه های مختلف در گرداگرد آن تعبیه شده و از هر سو با خندق احاطه شده است. مصالح اصلی به کار رفته در ساخت قلعه گل/چینه است که در بخش‌های مختلف از خشت، آجر و چوب برای استحکام بیشتر استفاده شده است.
دروازه ورودی اصلی آن در ضلع شمالی با یک پیشامدگی به داخل شارستان مشخص است که که امروزه بیشتر بخش‌های آن تخریب و به صورت تلی از خاک در آمده است. اولین دوره استقرار در ارگ طبق اشارات متون تاریخی و یافته های باستان شناسی به دوره سلجوقیان بر می گردد.
مجله اینترنتی تحلیلک
