وقتی در قفسههای فروشگاه یا صفحات وبسایتها با اختلاف قیمتهای عجیبوغریب روبرو میشوید، اولین سوالی که ذهنتان را درگیر میکند چیست؟ یک فروشنده عسل را کیلویی ۱۵۰ هزار تومان میفروشد و ادعای «طبیعی بودن» دارد، و فروشنده دیگری همان وزن را ۸۰۰ هزار تومان قیمتگذاری کرده است.
غریزه اقتصادی ما میگوید: «چرا باید پول بیشتر بدهم؟ از همان ارزانتر میخرم.» اما در بازار مواد غذایی، بهویژه عسل، این غریزه میتواند خطرناکترین دشمن سلامتی شما باشد.
واقعیت تلخ بازار عسل ایران این است که حجم زیادی از محصولات خوشرنگ و لعابی که با قیمتهای وسوسهکننده فروخته میشوند، هرگز رنگ گل را به خود ندیدهاند. این محصولات نه تنها خواص درمانی ندارند، بلکه به دلیل روشهای فرآوری صنعتی، میتوانند در درازمدت زمینهساز بیماریهایی مثل دیابت و مشکلات گوارشی شوند.
در این گزارش تحقیقی، ما پشت پردهی قیمتگذاری عسل را بررسی میکنیم و ۳ ترفند کثیفی که سودجویان برای فروش «شربت شکر» به جای «عسل ناب» استفاده میکنند را افشا خواهیم کرد. اگر سلامتی خانوادهتان برایتان مهم است، این گزارش را تا انتها بخوانید.
چرا عسل طبیعی «نمیتواند» ارزان باشد؟
قبل از اینکه به ترفندها بپردازیم، بیایید یک حسابوکتاب ساده انجام دهیم. تولید یک کیلوگرم عسل طبیعی واقعی، فرآیندی بسیار پرهزینه است:
- هزینه کوچ: زنبوردار باید کندوها را چندین بار در سال به مناطق خوشآبوهوا و پرگل (کوهستانها و دشتها) جابجا کند. هزینه کامیون و کارگر سرسامآور است.
- ریسک طبیعت: خشکسالی، گرد و غبار و بیماریهای زنبور میتواند تولید سالانه را به شدت کاهش دهد.
- زمان: زنبور عسل برای تولید هر کیلو عسل، باید شهد میلیونها گل را جمعآوری کند. این پروسه زمانبر است.
- بستهبندی و آنالیز: هزینه ظروف بهداشتی و تستهای آزمایشگاهی را هم اضافه کنید.
وقتی تمام این هزینهها را جمع میزنیم، به یک «قیمت تمامشده» میرسیم. حال سوال اینجاست: چطور ممکن است فروشگاهی عسل را زیر قیمت تمامشدهی تولید بفروشد؟ پاسخ ساده است: آنها عسل تولید نمیکنند، آنها عسلسازی میکنند!
افشای ۳ ترفند رایج متقلبان در بازار آنلاین
سودجویان روشهای پیچیدهای برای فریب خریداران دارند. این ۳ روش، رایجترین آنها هستند:
۱. بمب حرارتی (مخفی کردن شکرک با HMF)
آیا میدانستید که «شکرک زدن» (یا رُس بستن) یکی از نشانههای عسل خام و طبیعی است؟ عسل زنده، به دلیل داشتن آنزیمها و قندهای طبیعی، در سرما متبلور میشود.
اما از آنجا که مشتریان ناآگاه ظاهر شفاف و شیشهای را دوست دارند، متقلبان عسلهای بیکیفیت یا تغذیهای را در دیگهای بزرگ و در دماهای بسیار بالا حرارت میدهند.
نتیجه چیست؟ عسل شفاف میشود و دیگر هرگز شکرک نمیزند (پسند مشتری!)، اما همزمان تمام آنزیمهای مفید عسل (مانند دیاستاز) نابود شده و مادهای سمی و سرطانزا به نام HMF (هیدروکسی متیل فورفورال) در آن تولید میشود. شما فکر میکنید عسل اعلا خریدهاید، اما در واقع یک شیرینکننده مرده و مضر مصرف میکنید. عسلهای خیلی ارزان سوپرمارکتی، معمولاً قربانیان همین حرارتدهی هستند.
۲. زنبورهای شکرخوار (عسل تغذیهای)
این رایجترین نوع تقلب است که تشخیص آن بدون آزمایشگاه تقریباً غیرممکن است. در این روش، زنبوردار به جای اینکه زنبور را به کوه و دشت ببرد (که هزینه دارد)، کندو را در یک نقطه نگه میدارد و دائماً به زنبورها شربت آب و شکر میدهد.
زنبور این شربت را میخورد و در کندو ذخیره میکند. ظاهرش عسل است، توسط زنبور هم تولید شده، اما منشأ آن «گل» نیست، بلکه «شکر» است. این عسلها هیچ خاصیت درمانی ندارند و فقط قند خون شما را بالا میبرند. قیمت این عسلها بسیار پایین است چون تولیدشان راحت و انبوه است.
۳. معجونهای صنعتی (عسل دستساز!)
در بدترین حالت (که متاسفانه کم هم نیست)، اصلا زنبوری در کار نیست! متقلبان با ترکیب گلوکز مایع صنعتی، اسانس عسل، رنگ خوراکی و کمی موم پارافینی، مایعی میسازند که شباهت عجیبی به عسل دارد. این محصولات معمولاً در بستهبندیهای فلهای یا با برندهای متفرقه و بسیار ارزان فروخته میشوند.
جدول مقایسه: تفاوت واقعی عسل طبیعی با نمونههای بازاری
برای اینکه بدانید دقیقاً بابت چه چیزی پول میدهید، به جدول زیر دقت کنید. این اعداد بر اساس استانداردهای آزمایشگاهی مواد غذایی استخراج شدهاند:
| ویژگی | عسل طبیعی و خام (شفا بخش) | عسل تغذیهای (شکری) | عسل صنعتی/تقلبی (مضر) |
| منشأ تولید | شهد گلها و گیاهان | شربت آب و شکر | گلوکز صنعتی و اسانس |
| میزان ساکارز (شکر) | زیر ۳ تا ۵ درصد | بالای ۵ تا ۱۰ درصد | بسیار بالا (یا نامشخص) |
| ماده HMF (سمی) | بسیار پایین (زیر ۴۰) | بالا (به دلیل حرارت) | بسیار بالا |
| فعالیت دیاستازی | مثبت (عسل زنده است) | ضعیف | منفی (عسل مرده است) |
| قیمت در بازار | منطقی و متناسب با کیفیت | ارزان و وسوسهکننده | بسیار ارزان |
| خواص درمانی | تقویت ایمنی، گوارش، پوست | فقط انرژیزا (کالری خالی) | مضر برای کبد و دیابت |
پایان افسانههای خانگی تشخیص عسل
حتماً شنیدهاید که میگویند: «اگر عسل کش بیاید اصل است» یا «اگر کبریت روشن شود اصل است» یا «اگر در آب سرد حل نشود طبیعی است».
بیایید صادق باشیم: همه اینها افسانه است.
یک عسل تقلبی که با گلوکز غلیظ ساخته شده، میتواند تمام این تستها را پاس کند! از طرفی، یک عسل طبیعی کوهستانی ممکن است در هوای گرم شل شود و کش نیاید. تنها و تنها راه علمی تشخیص عسل، برگه آنالیز آزمایشگاه است.
راه نجات هنگام خرید عسل: چگونه کلاه سرمان نرود؟
خرید عسل نباید قمار باشد. برای اینکه خریدی مطمئن داشته باشید و پولتان را دور نریزید، باید ۳ قانون طلایی را رعایت کنید:
- دنبال “ارزانترین” نباشید: قیمت پایین، اولین پرچم قرمز است. عسل طبیعی نمیتواند ارزانتر از هزینه تولیدش باشد.
- درخواست برگه آزمایش کنید: فروشگاه معتبر، برگه آزمایش بهروز (نه مال ۳ سال پیش) را برای هر محصول ارائه میدهد. ساکارز باید زیر ۵ باشد.
- قیمتها را از مرجع تخصصی چک کنید: قیمت عسل باید بر اساس کیفیت آزمایشگاهی تعیین شود، نه حباب بازار.
اگر میخواهید بدانید در حال حاضر، قیمت استاندارد و منصفانه برای انواع عسل (مانند گون، کنار، آویشن) با درصد ساکارز استاندارد چقدر است، باید به مراجع تخصصی مراجعه کنید. پیشنهاد ما این است که قبل از هر خریدی، لیست قیمت عسل طبیعی را در فروشگاه تخصصی دیجی کندو مشاهده کنید.
در این لیست، شما شفافترین قیمتگذاری بازار را میبینید؛ قیمتهایی که دقیقاً بر اساس نتیجه آزمایشگاه و کیفیت عسل تعیین شدهاند، نه حدس و گمان. با بررسی این لیست، معیار دقیقی دستتان میآید تا دیگر هیچکس نتواند عسل شکری را به قیمت عسل طبیعی به شما بفروشد.
سلامتی شما، باارزشترین دارایی شماست؛ آن را با محصولات ارزان و بیهویت به خطر نیندازید.
