«زندگینامه محمد تقی جعفری»
محمدتقی جعفری مشهور به علامه جعفری از علمای شیعه در قرن ۱۵ هجری قمری، حکیم، فیلسوف، متکلم، فقیه و اصولی بود. او شاگرد مرتضی طالقانی بود و سراسر عمر خود را در تحصیل، تدریس و پژوهش و تحقیق سپری کرد. وی بیش از ۸۰ جلد کتاب تالیف کرده است. جبر و اختیار، شرح نهج‌البلاغه، شرح مثنوی معنوی و وجدان از معروف‌ترین آثار اوست.
علامه جعفری چندین بار با «برتراند راسل» در مورد مسائل فلسفی نامه‌نگاری داشته و با «روژه گارودی»، «پروفسور عبدالسلام» و «پروفسور روزنتال» گفتگوهایی داشته است.
زندگینامه محمد تقی جعفری
دوران کودکی محمد تقی جعفری
محمدتقی جعفری در سال ۱۳۰۴ هـ.ش در شهر تبریز به دنیا آمد. پدرش، «کریم» درس نخوانده بود، اما صدق و صفای خاصی داشت. او نانوا بود و هیچ وقت بدون وضو دست به خمیر نان نمی‌زد. حافظه این نانوای مکتب نرفته چنان قوی بود که اغلب سخنان واعظان شهر را با دقت و تفصیل برای دیگران بیان می‌کرد.
مادر علامه جعفری با سواد بود و قرآن را به خوبی می‌خواند. او قرائت قرآن را به محمدتقی تعلیم داد. محمدتقی چنان خوب قرائت قرآن را فراگرفته بود که وقتی در ۶ سالگی، در سال ۱۳۱۰ هـ.ش برای اولین بار وارد مدرسه «اعتماد» تبریز شد، مدیر مدرسه، آقای جواد اقتصاد خواه، بعد از شنیدن قرائت قرآن او لبخندی زد و گفت: بارک الله! خیلی خوب خواندی! نیازی به درس‌های کلاس اول و دوم نداری؛ از فردا وارد کلاس سوم شو.
حافظه قوی محمدتقی همگان را به شگفتی وا می‌داشت به طوری که متن کلیله و دمنه را از حفظ می‌خواند و معنای عبارات مشکل را شرح می‌داد. معلمان مدرسه اعتماد، همواره او را تشویق می‌کردند.
تأمین هزینهٔ زندگی، او را ناگزیر ساخته بود تا صبح ها به دانش آموختن پرداخته و بعد از ظهرها را کار کند.
تحصیلات محمد تقی جعفری
محمد تقی جعفری در سال ۱۳۱۹ برای ادامه تحصیلات به تهران رفت. ابتدا در مدرسه فیلسوف، واقع در جوار امامزاده اسماعیل و سپس مدرسه مروی دروسی چون مکاسب٬ کفایه و حکمت منظومه و بخشی از اسفار اربعه را خواند.
او در سال ۱۳۲۲ش به قم مهاجرت و در مدرسه دارالشفا اقامت گزید. در این زمان به دست آیت الله سید محمّد حجّت کوه کمره اى و شهید محمّد صدوقى ملبس به لباس روحانیت شد.
در درس خارج اساتید سطوح عالی حوزه شرکت کرد. سپس در ۱۳۶۳ق به نجف اشرف رفته و در حالی‌که تنها ۲۳ سالش بود از آیت الله محمّد کاظم شیرازى اجازه اجتهاد دریافت کرد.
محمد تقی جعفری در سال ۱۳۳۶ یا ۱۳۳۷ پس از یازده سال اقامت در نجف، به ایران بازگشت و بیش از یک سال در مشهد مقدس ماند و سپس تا انتهای عمرش در تهران به تحصیل، تدریس و تحقیق پرداخت. در سال ۱۳۷۶ محمدرضا خاتمی٬ رییس جمهور وقت به پاس خدمات پنجاه ساله در عرصه دانش و پژوهش٬ نشان درجه یک دانش را به محمدتقی جعفری تقدیم کرد.
زندگینامه علامه جعفری
استادان محمد تقی جعفری در دوران تحصیل
آیت الله میرزا مهدی آشتیانی (۱۳۰۶ـ۱۳۷۲ هـ.ق) حکیمی بود که در مدرسه مروی تدریس می‌کرد. محمدتقی نزد آن استاد بزرگ رفت و حکمت منظومه حکیم ملاهادی سبزواری و بخشی از امور عامه اسفار را از ایشان یاد گرفت.
حجت الاسلام محمدتقی جعفری معقول را از آیت الله شیخ مهدی مازندرانی و عرفان را از آیت الله شیخ محمدتقی زرگر فراگرفت. درس اخلاق امام خمینی در مدرسه فیضیه، روح تشنه محمدتقی را سیراب کرد. روز اولی که او در درس امام خمینی شرکت کرده بود، مشاهده کرد که استاد، آیات آخر سوره حشر را تفسیر می‌کند. او دریافت که این درس خیلی ژرف است و امام خمینی از مواهبی برخوردار است که دیگران از آن بی‌بهره‌اند.
از استادان علامه جعفری می‌توان افراد ذیل را نام برد:
- میرزا على اکبر اهرى
- سید حسن شربیانى
- میرزا ابوالفضل سرابى
- میرزا جعفر بخشایشى
- میرزا حجّت ایروانى
- حاج شیخ محمّد رضا تنکابنى
- میرزامهدی آشتیانی
- امام خمینى
- شیخ محمّد تقى زرگر
- شیخ مهدى مازندرانى
- میرزا فتاح شهیدی تبریزی
- سید حسن موسوی بجنوردی
- شیخ محمد کاظم شیرازی
- سید عبدالهادی شیرازی
- سید ابوالقاسم خویی
- مرتضی طالقانی؛ در حکمت و عرفان
- صدرا قفقازی؛ در اسفار و شوراق
- علی محمد بروجردی
- میرزا حسن یزدی
- سید محمود شاهرودی؛ در فقه
- سید جمال الدین موسوی گلپایگانی
- سید محمد هادی میلانی
- سید محسن حکیم
شاگردان علامه جعفری
استاد جعفری حدود ۵۰ سال به تعلیم و تربیت جامعه اشتغال داشت و تدریس را در نجف اشرف و در مسجد هندی با کتاب مکاسب محرمه شروع کرد.
در این مدت طولانی بسیاری از پژوهشگران حوزه و دانشگاه از دروس ایشان استفاده کرده و نکته‌ها آموختند که از جمله می‌توان به دکتر عبدالرحیم گواهی؛ دکتر عبدالله نصری، حجت الاسلام دکتر محمدمهدی گرجیان، سید محمد باقر صدر، علیرضا صدرا، مهدی فیروزان، علی رافعی و عبدالرحیم گواهی اشاره کرد.
همراهی محمد تقی جعفری با انقلاب اسلامی
بنابر اسناد ساواک، در جلسات محمدتقی جعفرى، عموماً جوانان و دانشجویان شرکت مى کردند. ساواک او را احضار و تأکید کرد که در درس هاى خودتان نسبت به شاه مطلبى نگویید و به اسرائیل حمله نکنید.
ماموران ساواک مى گفتند: او با همین حرکت جوهرى و همین حرف ها، جوانان را به مبارز تبدیل مى کند و به جان حکومت مى اندازند.
محمدتقی جعفری در زمان جنگ تحمیلی نیز در سال ۱۳۶۱ش در شهر جنگ زده دزفول در جمع رزمندگان اسلام حضور یافت اما پس از چند روز به خاطر بمباران شهر توسط عراق به درخواست فرماندهان به تهران بازگشت.
وفات محمد تقی جعفری
محمدتقی جعفری در ۲۵ آبان ۱۳۷۷ش درگذشت، آیت الله عبدالله جوادی آملی بر پیکر او نماز خواند و در مشهد در حرم امام رضا (ع) در دارالزهد به خاک سپرده شد.
آثار محمد تقی جعفری
مهمترین اثر علامه جعفری ترجمه و تفسیر نهج البلاغه است. استاد جعفری همچنین به تفسیر مثنوی پرداخت تا مقدمه ای باشد برای شناخت و تفسیر کلام امیرالمومنین علیه السلام (در نهج البلاغه).
علامه جعفری با تمام صلاحیت‌هایی که در شناخت هستی و جهان بینی‌های شرقی و غربی داشت، کوشید کلام امیرالمؤمنین علیه السلام را به درستی بشناسد و به بهترین شکلی بشناساند. در این راه، او مکاتب گوناگون و نظریه‌های مختلف را به میدان طلبید و با قدرت استدلال نشان داد که نهج البلاغه کلام خالق نیست، اما برتر از کلام هر مخلوقی است و مطالب آن اگر درست و کامل روشن گردد، سراسر حقیقت و درستی است و در آن هیچ کژی و اشتباهی راه ندارد.
کتاب های محمد تقی جعفری
علاوه بر اثر فوق، از استاد جعفری، بیش از ۱۰۰ کتاب باقی مانده است که به شرح زیر است.
کتاب های محمد تقی جعفری در فقه
- رسائل فقهی
- حقوق جهانی بشر از دیدگاه اسلام و غرب (فارسی و انگلیسی)
- الرضاع
کتاب های محمد تقی جعفری در فلسفه
- جبر و اختیار
مجموعه مقالات که شامل موضوعات زیر است:
- برهان کمالی دکارت بر وجود خداوند
- برهان کمالی (وجوبی) در اثبات خدا
- هدف زندگی
- مقدمه ای بر مفهوم فلسفه مالکیت
- حرکت و تحول
- حرکت و تحول از دیدگاه قرآن
- طبیعت و ماورای طبیعت
- علم در خدمت انسان
- رابطه علم و حقیقت
- علم و عرفان از دیدگاه ابن سینا
- علم از دیدگاه اسلام
- امید و انتظار
- ارتباط انسان و جهان
- ایده آل زندگی و زندگی ایده آل
- نقد نظریات دیوید هیوم در چهار موضوع فلسفی
- مفاهیم و اندیشه های مجرد
- خویشتن
- علیت
- استی و بایستی
- بررسی و نقد برگزیده افکار راسل
- زیبایی و هنر از دیدگاه اسلام
- حکمت اصول سیاسی اسلام (فلسفه سیاسی اسلام)
- بررسی و نقد کتاب (سرگذشت اندیشه‌ها)
- پیام خرد
- فلسفه دین
- تحقیقی در فلسفه علم
- فلسفه و هدف زندگی
- فلسفه و نقد سکولاریزم
- مقدمه ای بر فلسفه
- مولوی و جهان بینی‌ها
- تعاون الدین والعلم
- الامر بین الامرین
- نهایت الادراک الواقعی بین الفلسفه القدیمه والحدیثهپ
- آفرینش و انسان
- موسیقی از دیدگاه فلسفی و روانی
کتاب های محمد تقی جعفری در عرفان
- عرفان اسلامی
- آیا شریعت، طریقت و حقیقت با یکدیگر متفاوتند؟
- نیایش امام حسین علیه السلام در صحرای عرفات (به زبان فارسی و عربی)
- تفسیر و نقد و تحلیل مثنوی (۱۵ جلد)
- حضرت امام علی علیه السلام و عرفان
- علل و عومال جذابیت سخنان مولوی
- آیا جنگ در طبیعت انسان است؟
- وجدان
کتاب های محمد تقی جعفری در معارف اسلامی
- ترجمه کامل نهج البلاغه (۱ جلد)
- انسان در دیدگاه قرآن
- مبدا اعلا
- امام حسین علیه السلام شهید فرهنگ پیشرو انسانیت
- شناخت انسان در تصعید حیات تکاملی
- علم از دیدگاه علی علیه السلام
- علم و دین در حیات معقول
- اخلاق و مذهب
- شناخت از دیدگاه علمی و قرآن
کتاب های محمد تقی جعفری در ادبیات و تحقیقات در مبانی آنها
- تفسیر و نقد و تحلیل مثنوی مولوی (دایره المعارف در ۱۵ جلد)
- سه شاعر (حافظ، سعدی، نظامی)
- حکمت و اخلاق و عرفان در شعر نظامی گنجوی (به زبان فارس و روسی)
- تحلیل شخصیت خیام (بررسی آرا فلسفی، ادبی، علمی و دینی)
- از دریا به دریا (کشف الابیات مثنوی مولوی در ۴ جلد)
کتاب های محمد تقی جعفری در مباحث دیگر
- عمل تجوید ذهن
- بحثی در قانون تعادل در روش تجزیه‌ای و ترکیبی
- دانش‌ها و ارزش‌ها در مجرای قوانین علمی
- انگیزش مدیریت در اسلام و نقد انگیزش‌های معاصر
- فرهنگ پیرو ـ فرهنگ پیشرو
- طرحی برای انقلاب فرهنگی
کتاب های محمد تقی جعفری در مباحث علمی
- عمل تجوید ذهن
- بحثی در قانون تعادل در روش تجزیه ای و ترکیبی
- دانش ها و ارزش ها در مجرای قوانین علمی
- انگیزش مدیریت در اسلام و نقد انگیزش های معاصر (مدیریت)
کتاب های محمد تقی جعفری در فرهنگ
- فرهنگ پیرو ـ فرهنگ پیشرو
- طرحی برای انقلاب فرهنگی
بیشتر بخوانید:
مجله اینترنتی تحلیلک
