ارتباط خواب مناسب با مزاج چگونه است؟
شب از نیمه گذشته و هر راهی که می دانستم امتحان کردم ولی همچنان خوابم نمی آید و در رختخواب غلت می زنم! چند قدم راه رفتم، بالشتم را عوض کردم، روی کاناپه خوابیدم اما فایده نداشت و به هیچ وجه خوابم نمی برد!
من خوابم خیلی سبک است، با کوچک‌ترین صدا از خواب می پرم! وقتی خوابم اگر کنارم بمب بترکد من متوجه نمی شوم!
این ها جملات آشنایی هستند که ما از زبان اطرافیان بسیار شنیده‌ایم. اگر شما هم چنین شب هایی را تجربه می کنید، خوابتان سنگین یا سبک است باید بگوییم که باید علت را در مزاج جستجو کنید.
خواب یکی از نعمت های خداوند است و تقریباً یک سوم عمرمان را در بر می گیرد. انسان و همه موجودات زنده برای تجدید قوا و به دست آوردن نیروی لازم برای ادامه فعالیت به خواب احتیاج دارند.
خواب استراحتی الزامی است که خود به سراغ انسان می آید و او را وادار می سازد که تمام فعالیت های جسمانی و بخشی مهمی از فعالیت های فکری و ذهنی خود را تعطیل کند و تنها اندام هایی از بدن که برای ادامه حیات ضروری هستند، فعالیت کنند.
شیخ ابوعلی‌سینا در قانون خواب را “به بازگشت روان به منشأ و از کار افتادن ابزار حرکت و حس” تعریف کرده است. وی معتقد است که خواب با تعطیل شدن قوای ظاهری و از طریق قوای باطنی به وقوع می پیوندد.
علت خواب و بیداری از منظر طب سنتی
از منظر طب سنتی خواب مزاج تر دارد و ما با خوابیدن تری را به بدنمان اضافه می کنیم و بیداری مزاج خشک دارند.
وجود رطوبت در مغز، اعصاب را سست کرده و خواب را پدید می آورد.
اگر رطوبت بدن متعادل باشد خواب نیز متعادل است.
خواب از بیرون بدن را سرد و از درون گرم می کند.
بیداری ضد خواب است، یعنی ظاهر بدن را گرم و باطن یا درون بدن را خسته و سرد می کند و هرچه کار سنگین‌تر باشد و مدت زمان بیداری بیشتر باشد، این حالت افزایش پیدا می کند.
بی‌خوابی، بدخوابی، پرخوابی و خواب نامناسب تا حد زیادی به افزایش یا کاهش رطوبت بدن بستگی دارد.
تاثیر مزاج بر خواب
افراد دارای مزاج سرد و تر، گرم و تر یا تر میزان خواب بیشتری دارند، چون رطوبت باعث پرخوابی می شود. افراد بلغمی و دموی به خواب بیشتری نیاز دارند.
افراد دارای مزاج سرد و خشک، گرم و خشک یا خشک نیازشان به خواب نسبت به مزاج تر کمتر است. خشکی و گرمی موجب بیداری و کم خوابی می شود، به همین دلیل افراد صفراوی و سوداوی خوابشان سبک است و مشکل خواب دارند.
اگر سردی با تری همراه باشد، خواب فرد عمیق‌تر و اگر گرمی با خشکی همراه باشد خواب سبک‌تر است.
اگر خواب در روز کوتاه باشد، درون را مرطوب و اگر طولانی باشد درون را سرد و سست می کند.
کودکان معمولاً بیشتر می خوابند زیرا رطوبت بیشتری دارند و به تدریج و با افزایش سن که رطوبت مزاجی آن ها کاهش پیدا می کند خوابشان نیز کمتر می شود.
خواب طولانی در بدن شخص صفراوی به علت ایجاد سردی و رطوبت به کاهش حرارت بدن آن ها کمک می کند و برعکس شخص بلغمی با خواب طولانی دچار افزایش خلط بلغم می شود.
تأثیر سبک زندگی بر میزان خواب مناسب
تنها مزاج بر کیفیت خواب شما اثرگذار نیست، عوامل دیگری نیز دخیل هستند که می توانند بر کیفیت خواب شما تاثیر بگذارند و مزاج مغز را به سمت خشکی که عامل مهم بی‌خوابی است، ببرند. مانند:
- فکر و خیال و استرس زیاد
- مصرف داروهای خاص
- اختلال تیروئیدی
- مشکلات گوارشی
- عادت‌های نامناسب مثل خیره شدن زیاد به گوشی و تلویزیون قبل از خواب
- مصرف نوشیدنی های کافئین‌دار پیش از خواب
- عدم برقراری تعادل دمایی در اتاق خواب
دسته بندی علت های بی‌خوابی
علاوه بر خواب و بی‌خوابی های تاثیر گرفته از مزاج، می توان علت های دیگری را برای بی‌خوابی برشمرد؛ مانند:
بعضی بی‌خوابی ها اختیاری هستند؛ یعنی فرد از روی یک عادت غیرصحیح شروع به شب زنده‌داری می کند و کم‌کم این به عارضه مزاجی تبدیل می شود.
در بیدار ماندن اختیاری سیستم عصبی کیفیت تری خود را کم‌کم از دست خواهد داد و به سمت خشکی میل پیدا می کند، این خشکی مزاج در سیستم عصبی سبب بسیار مهمی برای بی‌خوابی است.
مسائل عاطفی روانی، گوارشی، ورم‌های سرطانی و … مسائلی مثل هم و غم، فکر زیاد و حتی شادمانی زیاد موجب بی‌خوابی می شود. امروز خشکی سیستم عصبی به خصوص در شهرهای آلوده و کم باران مسئله‌ای شایع است.
توصیه پایانی برای داشتن خواب مناسب
خواب شب باید قبل از نیمه شب باشد و حتما ساعاتی بعد از غذا باشد که غذا از معده عبور کرده باشد. خواب مناسب و معتدل برای همه مزاج ها بین شش تا هشت ساعت است.
برای کمک به بهبود و داشتن خواب مناسب دمای اتاق خود را معتدل رو به خنک تنظیم کنید به طوری‌که زیاد گرم نباشد.
از چراغ خواب های پرنور استفاده نکنید.
از آب سیب، فالوده سیب، چند عدد بادام خام ایرانی پوست گرفته، یک لیوان شیر گرم یا چند پر کاهو برای داشتن خواب مناسب در شب هنگام استفاده کنید.
در فصل سرد اگر می توانید از کرسی استفاده کنید.
بیشتر بخوانید: بی خوابی و عوارض آن از منظر طب ایرانی
با تشکر از دکتر حماسه تواهن
مجله اینترنتی تحلیلک
