«زندگینامه ابراهیم گلستان»
سید ابراهیم گلستان کارگردان، داستان نویس، مترجم، روزنامه‌نگار و عکاس و یکی از مشهورترین چهره‌های ادبی، هنری و روشنفکری معاصر ایران است که توانست برای اولین بار برندهٔ یک جایزهٔ بین المللی برای فیلمی مستند شود.
وی از متفکران هنرمند پیشرو ایران به حساب می‌آید و بسیاری از اتفاقات هنری پس از او وامدار او هستند. ابراهیم گلستان در سال ۱۳۴۰ برای فیلم یک آتش موفق به دریافت مدال برنز از جشنواره ونیز شد. ابراهیم گلستان در سال ۱۳۴۰ برای فیلم یک آتش موفق به دریافت مدال برنز از جشنواره ونیز شد.
گلستان یکی از پایه گذاران جریان موج نو در سینمای ایران محسوب می شود. همچنین تهیه کننده فیلم «خانه سیاه است» است که فروغ فرخزاد آن را کارگردانی کرده است. گلستان اولین کارگردان ایرانی است که برندهٔ یک جایزهٔ بین المللی برای فیلمی مستند شده است. ابراهیم گلستان در سال ۱۳۴۰ برای فیلم یک آتش موفق به دریافت مدال برنز از جشنواره ونیز شد.
با ما باشید؛ زندگینامه ابراهیم گلستان
زندگینامه ابراهیم گلستان
کودکی و نوجوانی ابراهیم گلستان
ابراهیم گلستان، ۲۶ مهر ۱۳۰۱ در شیراز متولد شد. او نوه سید محمد شریف تقوی شیرازی و فرزند اول سید محمدتقی گلستان، روزنامه‌نگارِ شیرازیِ صاحب امتیاز روزنامه گلستان است که نماینده مردم فارس در مجلس مؤسسان ۱۳۰۴ بود که رأی به انتقال سلطنت از قاجار به پهلوی داد. پدربزرگ و عموی گلستان روحانی و دارای درجه اجتهاد بودند.
ابراهیم گلستان از همان سال چهارم و پنجم ابتدایی معلم خصوصی داشت و عربی و فرانسه یاد می‌گرفت. معلم عربی اش یک آشیخ بود و معلم فرانسه اش یک یهودی که برادر خاخام شهر بود. پدرش مرد کتابخوانی بود و کتابخانه خوبی هم داشت.
ابراهیم گلستان در سال ۱۳۱۴ و ۱۳۱۵ با آثار هدایت آشنا شد. از هدایت سه قطره خون و انیران و کتابی هم از پدر گلی ترقی به اسم خانم هندی که در سال ۱۳۰۸ چاپ شده بود و همچنین حاجی بابای اصفهانی چاپ استانبول یا بوسه عذرا، کنت منت کریستو، سه تفنگدار، بیست سال بعد، ویکنت دبراژلون، لارن مارگو و… کتاب هایی بودند که او تا ششم ابتدایی خواند. وی در کلاس هشت متوسطه هشتاد روز دور دنیای ژول ورن را ترجمه کرد.
ابراهیم گلستان دوران ابتدایی و متوسطه را در شیراز گذراند و در سال ۱۳۲۰ برای تحصیل در رشته حقوق به تهران رفت.
بیشتر بخوانید: زندگینامه ناصر تقوایی فیلمنامه نویس و فیلمساز ایرانی
زندگینامه ابراهیم گلستان
رابطه ابراهیم گلستان و حزب توده
ابراهیم گلستان در دوران دانشجویی به عضویت حزب توده درآمد و تحصیل در رشته حقوق را نیمه کاره رها کرد و از سال ۱۳۲۳ به عنوان عکاس روزنامه های رهبر و مردم حزب شروع به فعالیت کرد.
وی یک سال مسئولیت حزب توده در مازندران شرقی در شاهی مازندران را به عهد گرفت و در میان کارگران منطقه به فعالیت‌های حزبی و مبارزاتی پرداخت. دوستان نزدیک او در حزب توده اپریم اسحاق و نورالدین کیانوری بودند اما به تدریج با حزب توده دچار اختلافاتی شد و در پی انشعاب خلیل ملکی از حزب او نیز در سال ۱۳۲۶ راهش را از حزب توده جدا کرد. درباره دلیل این جدایی گفته‌اند که نه به اختلاف نظری و فکری بلکه به دلیل روابط ناسالم و باندبازی‌ها و جاه‌طلبی‌های افراد حزب از نظر گلستان بود که ترجیح داد عطای همکاری با حزب توده را به لقایش ببخشد.
با جدایی از حزب و فعالیت‌های سیاسی تمرکز او بر روی ادبیات بیشتر شد و در سال ۱۳۲۶، اولین مجموعه داستان خود را با نام «به دزدی رفته‌ها» به چاپ رساند.
همکاری ابراهیم گلستان با شرکت نفت
ابراهیم گلستان پس از جدایی از حزب توده برای کار در اداره انتشارات شرکت نفت ایران و انگلستان به آبادان نقل مکان کرد. وقتی دیلن تامس شاعر ولزی در سال ۱۹۵۱ برای نوشتن مطالب تبلیغاتی برای شرکت نفت به آبادان رفت گلستان به عنوان مترجم او کار کرد.
در این اداره مدتی رمان‌های معروف جهان را برای نشریه روزانه اخبار هفته ترجمه می‌کرد. مدتی نیز دبیر این نشریه با تیراژ ۲۵هزار نسخه بود. او همچنین در مجله انگلیسی دیلی نیوز نیز کار می‌کرد. گلستان تا سال ۱۳۳۳ در این اداره کار کرد تا این که با ایجاد دفتر کنسرسیوم بین‌المللی نفت ایران او بخشی از امور تبلیغاتی این دفتر و روابط عمومی آن را عهده دار می‌شود که منجر به تولید فیلم عکس و کتابچه‌های تبلیغاتی شد.
تاسیس استودیوی سینمایی ابراهیم گلستان
ابراهیم گلستان پس از کسب تجربه های فراوان در شرکت نفت در سال ۱۳۳۶، استودیوی سینمایی خود را به نام «استودیو گلستان» تأسیس کرد و فیلم‌های مستندی برای یکی از سازمان‌های شرکت نفت در این استودیو به تولید رسید. فیلم‌های ماندگاری مثل «یک آتش» و «موج و مرجان و خارا» محصول این دوران زندگی او هستند.
گلستان در محافل فرهنگی و هنری به دلیل این همکاری ها، به لقب «گلستان نفتی» مشهور شده بود. از جمله مشهورترین کسانی که ابراهیم گلستان را به دلیل همکاری اش با شرکت نفت مورد انتقاد و شماتت قرار داد مرحوم جلال آل احمد بود. او معتقد بود ساخت فیلم های تبلیغاتی مانند موج و مرجان و خارا نمونه ای از رفتارهای روشنفکران واداده و غرب‌زده در برابر غرب است.
گلستان در مصاحبه‌ای در مورد جلال آل احمد چنین گفته است:
«آل احمد سه سال می آمد و گزارش سالانه شرکت نفت را از من می گرفت تا به عنوان ترجمه خودش به فارسی جا بزند او هم که انگلیسی نمی دانست می‌داد به سیمین (دانشور) که ترجمه کند و می آمد و پولش را می گرفت.»
همچنین در اوایل دههٔ ۱۳۴۰ به واسطهٔ نقدی که بهرام بیضایی به خواهش جلال آل احمد بر فیلم هایش نوشته بود با بیضایی آشنا شد.
بیشتر بخوانید: معرفی کتاب «مدیر مدرسه» نوشته جلال آل احمد
بیشتر بخوانید: معرفی کتاب «از رنجی که می بریم» نوشته جلال آل احمد
زندگینامه ابراهیم گلستان
آغاز فعالیت سینمایی ابراهیم گلستان
او در کنار فیلم های مستندی که ساخته دو فیلم داستانی با نام‌های خشت و آینه (۱۳۴۴) و اسرار گنج دره جنی (۱۳۵۰) نیز در کارنامه هنری خود دارد. وی همچنین تهیه‌کننده فیلم خانه سیاه است به کارگردانی فروغ فرخ زاد بوده است.
در اوایل دهه ۱۳۴۰ به دلیل نقدی که بهرام بیضایی به خواهش جلال آل احمد بر فیلم‌هایش نگاشته بود با بهرام بیضایی آشنا شد. او سپس فیلم‌های «تپه‌های مارلیک» و «گنجینه‌های گوهر» را در نیمه ابتدایی دهه ۱۳۴۰ جلوی دوربین برد و سپس خشت و آینه را ساخت که نخستین فیلم بلند داستانی او محسوب می‌شود.
ابراهیم گلستان تا سال ۱۳۴۶ بر روی فعالیت‌های سینمایی‌اش متمرکز بود و مجموعه داستانی منتشر نکرد.
در اسفند ۱۳۴۸ گلستان سلسله سخنرانی‌هایی در دانشگاه شیراز برگزار کرد که پنج بخش آن بعدها در روزنامه آیندگان منتشر و بسیار مورد توجه قرار گرفت و بعدها در کتاب «گفته‌ها» نیز منتشر شد. گلستان بعدها در این باره توضیح داد که از ضبط صدای سخنرانی خود بی‌خبر بوده است. صدای این سخنرانی منتشر نشده است. در فیلم نیمه پنهان (۱۳۸۰) بخش‌هایی از متن این سخنرانی مورد استفاده قرار گرفته است.
ویژگی آثار ادبی ابراهیم گلستان
ابراهیم گلستان سبکی منحصربه‌فرد در آثار ادبی مکتوب خود دارد. بسیاری از منتقدان سبک نویسندگی او را متأثر از داستان‌های کوتاه ارنست همینگوی می‌دانند. گرچه او خودش تأثیرپذیری از هر نویسنده‌ای را انکار کرده است. همچنین وی از جمله اولین نویسندگان معاصر ایرانی شناخته می‌شود که به زبان داستانی و استفاده از نثر آهنگین در فرم‌های داستانی مدرن، اهمیت داد و آن را در آثارش وارد کرد. از این جهت منتقدان نقش او را در روند پیشرفت داستان معاصر و مدرن فارسی بسیار مهم ارزیابی کرده‌اند.
دیگر ویژگی مهم سبک داستان‌نویسی گلستان، خلق مجموعه داستان‌هایی است که به یکدیگر ارتباط دارند. با این وجود که این سبک در غرب دارای سابقه طولانی‌تری است، این سبک داستان‌نویسی در ایران با گلستان آغاز شده است. ابراهیم گلستان، نوعی جدید از داستان‌نویسی را معرفی کرد که با ادبیات کلاسیک ایران، مانند منطق‌الطیر، پیوندهایی ناگسستنی دارد. این نوع داستان‌ها نه بر اساس موضوع یا شخصیت‌های داستانی، بلکه بر اساس ساختارهای مشابه با یکدیگر ارتباط می‌یابند.
زندگینامه ابراهیم گلستان
زندگی خصوصی ابراهیم گلستان
ابراهیم گلستان در سن ۲۱ سالگی با دختر عمومی خود فخری گلستان ازدواج کرد و از او صاحب دو فرزند به نام های لیلی و کاوه شد. او از سال ۱۳۵۷ (بعد از انقلاب) تا کنون در ساسکس انگلستان زندگی می کند.
فخری گلستان همسر ابراهیم گلستان جزو اولین کسانی است که در تهران و در سال های دور اولین اقدامات را جهت سر و سامان دادن به وضعیت کودکان خیابانی انجام داد. وی سال هاست که از اعضای افتخاری انجمن حمایت از حقوق کودکان هستند. او به همان اندازه که هنرمند قابلی است به مسائل اجتماعی و وضعیت کودکان خیابانی و بی‌سرپرست توجه دارد. فخری گلستان هنرمند قابلی است و در عین حال یک فعال مسائل اجتماعی.
فخری گلستان به فعالیت ها متفاوتی مانند سفالگری، ترجمه، فیلمبرداری پرداخته است و مدتی هم با یدالله رویایی کار می‌کرد.
کاوه گلستان عکاس خبری ایرانی، در مأموریتی در سال ۲۰۰۳ به همراه گروه خبری بی‌بی‌سی در عراق بر اثر انفجار مین کشته شد و لیلی گلستان، به‌عنوان مترجم، نویسنده و مسئول گالری گلستان در ایران فعالیت می‌کند. مانی حقیقی، کارگردان، و مهرک گلستان، خوانندهٔ رپ، صنم حقیقی و محمود حقیقی نوه های او هستند.
بیشتر بخوانید: ابراهیم به بهانه زادروز ابراهیم گلستان
رابطه ابراهیم گلستان و فروغ فرخزاد
ماجرای عشق ابراهیم گلستان و فروغ فرخزاد پس از گذشت سال ها هنوز یکی از رابطه‌های جذاب میان دو چهره مشهور و سرشناس هنری است.
گلستان از اواخر دهه ۳۰ گرفتار فروغ فرخزاد شد در حالی که دارای همسر و دو فرزند بود. شاعره جوانی دل به گلستانی می بازد که ۱۳ سال از او بزرگتر است. فروغ فرخزاد وقتی با ابراهیم گلستان آشنا شد که زنی مطلقه و ۲۴ ساله بود و گلستان مردی پرتجربه و مشهور و ۳۷ ساله.
فرخزاد شاعری پراستعداد است که به خصوص با مجموعه شعر «عصیان» همگان را حیرت زده ساخته بود. آشنایی فروغ با گلستان در سال های ۳۷ و ۳۸، موجب آغاز فصلی پربار برای او و همچنین ابراهیم گلستان و البته فصلی رنج بار برای فخری گلستان و فرزندانش می شود.
فروغ با پشتیبانی گلستان مستند تحسین شده «خانه سیاه است» را می سازد و مدیر اجرایی مستند پر هزینه «موج و مرجان و خارا» می شود و مجموعه شعر تحسین شده «تولدی دیگر» را به دست انتشار می سپارد که در آن می توان ردپای عشق مجنونانه فروغ به گلستان را ردیابی کرد.
گلستان در نزدیکی خانه خود در دروس یک خانه ویلایی برای فروغ تهیه می کند و هر دو همزمان دوره ای پر از خلاقیت هنری را پشت سر می گذارنند که مستندهای «موج و مرجان و خارا» و فیلم «خشت و آینه» از ثمرات این ارتباط هستند.
مرگ فروغ در سال ۱۳۴۵ و در سن ۳۲ سالگی این فرایند مشترک خلاقیت و جوشش هنری را متوقف می کند. ابراهیم گلستان وارد دوره ای عمیق و طولانی از افسردگی و فاصله عمیقش با خانواده اش می شود. ابراهیم گلستان در دهه ۵۰ تقریبا هیچ حاصل چشمگیری برای فرهنگ کشور نداشت به جز «اسرار گنج دره جنی» که آن هم فیلم چندان مهمی محسوب نمی شود. گلستان از سال ۵۷ به انگلستان مهاجرت کرد و دور از خانواده اش به زندگی در آنجا پرداخت.
بخشی از مصاحبه گلستان با رادیو دویچه وله در پاییز سال ۱۳۸۹ در توصیف عادات ایرانیان در عزیز داشتن پس از مرگ، طعنه هایی به تغییر دیدگاه رضا براهنی نسبت به فروغ می زند:
نمونه آن در مجله فردوسی اتفاق افتاد که آقایی برای این که سیمین خوشش بیاید و او را به عنوان معاون خودش قبول کند، خود را یکه تاز انتقاد هنری کرده بود و در چندین شماره، فحش های عجیب و غریبی نسبت به فروغ می نوشت که آخرین آن، دو روز قبل از مرگ فروغ به چاپ رسیده بود.
این مقاله پر از فحش روز پنج شنبه درآمد، دوشنبه اش فروغ مرد و پنجشنبه بعدی، همین آقا مقاله ای نوشته بود پر از تعریف از فروغ. مصاحبه گر: آقای براهنی را می گویید؟ گلستان: نمیدانم؛ من اسم ها را فراموش کرده ام…
بیشتر بخوانید: زنی تنها در آستانه فصلی سرد؛ به یاد فروغ فرخزاد
آثار ابراهیم گلستان
کتاب های ابراهیم گلستان
- ۱۹۴۸ – آذر، ماه آخر پاییز (۷ داستان)
- ۱۹۵۵ – شکار سایه (۴ داستان)
- ۱۹۶۷ – جوی و دیوار و تشنه (۱۰ داستان)
- ۱۹۷۴ – اسرار گنج دره جنی
- ۱۹۷۵ – مد و مه (۳ داستان)
- ۱۹۹۵ – خروس (۱ داستان بلند)
- گفته ها
- نامه به سیمین به همت عباس میلانی
- مختار در روزگار
- برخوردها در زمانه برخورد
- از روزگار رفته حکایت
- درگذار روزگار
مقالات و یادداشت‌های ابراهیم گلستان
- «در فارس چه می‌گذرد»
- «اتم و سیاست اتمی»
- «احزاب سیاسی فرانسه در برابر قانون اساسی»
- «ارنست همینگوی نویسنده بزرگ آمریکائی»
- «شعر»
- «قیصر، سرمشق کاملی از مسعود کیمیائی برای مسعود کیمیائی»
- «حرف هائی برای دانشجویان دانشگاه شیراز»
- «نیما»
- «هوشنگ پزشک نیا»
- «روایتی عتیق از کتاب پیدایش»
- «زن باکره»
- «سیر سقوط یک امکان»
- «از راه و رفته و رفتار»
- «سی سال و بیشتر با مهدی اخوان»
- «بیست و هشت پنج سی و دو»
- «به یاد اپریم»
- «حرمت نگه نداشتن»
- «سیروس آتابای»
- «پایان این نماد نیکی کم همتا»
- «دربارهٔ کتاب نوشتن با دوربین»
- «همایون ـ تک»
- «حزنی غرنده در زبانی پاک»
- «دیداری از گوشه‌های رشد در روزگار دگرگونی»
- «رشد یک نوسال طی تقدیر یک محیط»
- «گفت و گو با خویشتن»
- «تاریخ را از پیش نمی‌نویسند»
- «طفلک طبری»
- «رفتنش از یک جمع، کند و برید و شکست»
- «در مرگ مردی که خواهان پاک گویی به پاک خواهی بود: قاسم هاشمی نژاد به روایت ابراهیم گلستان»
- «پرتی تفاوت دارد با پستی»
- «همایون صنعتی و حزب توده و فرانکلین و شاه و گل سرخ»
- «من اهل تعزیه نیستم»
- «حرف ملکی کار خود را کرد»
- «چهارصد سال شکسپیر»
ترجمه های ابراهیم گلستان
- ۱۳۳۴_ کشتی‌شکسته‌ها (۵ داستان)
- ۱۳۲۸_ زندگی خوش و کوتاه فرانسیس مکومبر – (یک معرفی با ترجمه چند داستان از ارنست همینگوی)
- ۱۳۳۳_ هاکلبری فین – مارک تواین
- ۱۳۵۴_ دون ژوان در جهنم – (ترجمه نمایشنامه جورج برنارد شاو)
- ۱۳۲۵_ خصوصیت بین‌المللی انقلاب اکتبر – (ژوزف استالین)
- ۱۳۳۵_ مرگ – (ماکسول بودنهایم)
- ۱۳۳۷_ از نامه‌های فلوبر – (گوستاو فلوبر)
- ۱۳۴۷_ مرغانی که می‌دانم – (خوان رامون خیمه نز)
- مرگ دورادور – (خورگه گوئیلن)
- مارکس و خلاصه ای از مارکسیسم – (ولادیمیر لنین)
فیلم های ابراهیم گلستان
- ۱۳۳۲ – از قطره تا دریا
- ۱۳۳۶ تا ۱۳۴۱ – چشم‌اندازها (آتش، آب و گرما،…)
- ۱۳۳۷ تا ۱۳۴۱ – موج و مرجان و خارا
- ۱۳۴۲ – تپه‌های مارلیک
- ۱۳۴۵ – گنجینه‌های گوهر
- ۱۳۴۵ – خراب آباد
- ۱۳۴۵ – خرمن و بذر
- فیلم‌های داستانی ویرایش
- ۱۳۴۱ – دریا (بلند داستانی ناتمام)
- ۱۳۴۱ – فیلم کوتاه خواستگاری
- ۱۳۴۴ – خشت و آینه
- ۱۳۵۳ – اسرار گنج دره جنی
مجله اینترنتی تحلیلک
