وصول مالیات ، مسیری دشوار
وظیفه اصلی اداره امور مالیاتی، دریافت مالیات از مشمولین آن بر اساس قوانین مالیاتی است؛ اما این امر به‌سادگی صورت نمی‌پذیرد. تعیین و دریافت مالیات از صاحبان درآمد نیازمند سه گام کلی می‌باشد که عدم اجرای هر یک و یا اشتباه در انجام آن‌ها، نه‌تنها وصول مالیات را با مشکل، بلکه در برخی موارد مالیات را غیرقابل‌وصول می‌کند. از سوی دیگر جهت آشنایی و آگاهی هر چه بیشتر مردم به‌منظور جلوگیری از سردرگمی و ناراحتی به تشریح این گام‌ها می‌پردازیم
مهم‌ترین مرحله، شناسایی صاحبان درآمد و مشمولان مالیات (واحد یابی)
همواره شناسایی مشمولان مالیات، مهم‌ترین گام از این مراحل سه‌گانه به شمار می‌رود. این اهمیت ازآن‌جهت است که در صورت عدم شناسایی و یا شناسایی ناقص مشمولان و منابع درآمدی آن‌ها، تعیین و دریافت مالیات را با مشکل مواجه کرده و حتی به بن‌بست می‌کشاند.
اهمیت این گام به حدی زیاد است که سازمان امور مالیاتی و قانون‌گذاران، سنگین‌ترین جریمه‌های مالیاتی را به این بخش اختصاص داده‌اند. به‌عنوان‌مثال، بر اساس تبصره ۳ ماده ۱۷۷ قانون مالیات‌های مستقیم صاحبان مشاغل مکفند ظرف چهار ماه از شروع فعالیت خود به اداره امور مالیاتی مراجعه و نسبت به ثبت‌نام اقدام نمایند که در غیر این صورت تا زمان شناسایی توسط امر مالیاتی از کلیه معافیت‌ها و بخشودگی‌های مالیاتی محروم خواهند شد و یا عدم تسلیم اظهارنامه در هر منبعی بر اساس ماده ۱۹۲ قانون مالیات‌های مستقیم مشمول جریمه غیرقابل بخشودگی می‌گردد.
از سوی دیگر و ازآنجاکه اغلب افراد صاحب درآمد، بر اساس تمایل به اداره امور مالیاتی جهت پرداخت مالیات خود مراجعه نمی‌کنند، قانون‌گذاران برخی موانع قانونی را بر سر راه صاحبان درآمد قرار داده تا این افراد ملزم به مراجعه و ثبت‌نام در اداره امور مالیاتی و پرداخت مالیات گردند. مواردی ازجمله ابطال تمبر جهت صدور پروانه اشتغال به کار اصناف، گواهی مالیاتی جهت نقل‌وانتقال املاک و … از این قبیل هستند.
تخصصی‌ترین مرحله، تعیین و تشخیص درآمد مشمول مالیات
تعیین مالیات بایستی مبنای قانونی داشته باشد. قوانین مالیاتی مشخص می‌کند که مالیات اشخاص مشمول به چه شیوه‌ای و بر اساس کدام مستندات و مدارک محاسبه خواهد شد. در همین راستا اداره امور مالیاتی پیش از تعیین مالیات بر اساس دعوت‌نامه‌هایی که صادر می‌کند از اشخاص دارای درآمد در هر منبع درخواست ارائه اسناد و مدارک درآمد و هزینه کرده و پس‌ازآن نسبت به تعیین مالیات اقدام می‌نماید.
همچنین در دسترس بودن اسناد و مدارک درآمدی نیز از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است. هرچند قانون مالیات‌ها جهت جلوگیری از فرار مالیاتی در خصوص مؤدیانی که نسبت به ارائه اسناد و مدارک درآمدی خودداری می‌نمایند، قوانین متفاوتی را وضع کرده تا طی آن نسبت به تشخیص برآوردی میزان درآمد و مالیات اقدام گردد، اما هرچه مالیات بر اساس مدارک مستند و کامل‌تری تعیین گردد، گام آخر یعنی مطالبه و وصول مالیات راحت‌تر صورت خواهد پذیرفت.
لذا قانون‌گذاران و اداره امور مالیاتی طبق تغییراتی که در قانون مالیات‌های مستقیم در آخرین اصلاحیه آن صورت داده‌اند، درصدد هستند تا با اجرای طرح جامع مالیاتی علاوه بر حذف تشخیص‌های علی الرأس (تعیین برآوردی میزان درآمد و مالیات توسط اداره امور مالیاتی در صورت عدم ارائه اسناد و مدارک درآمد و هزینه و یا ناقص بودن آن‌ها) و تکیه هر چه بیشتر به مستندات و مدارک، از فرارهای مالیاتی جلوگیری کرده و عدالت مالیاتی را هرچه بیشتر به اجرا گذارند. اصلاح ماده ۱۶۹ و تصویب ماده ۱۶۹ مکرر قانون مالیات‌های مستقیم ازاین‌دست اقدامات می‌باشد.
آخرین مرحله، مطالبه و وصول مالیات
پس از شناسایی و تعیین درآمد و مالیات، نوبت به مطالبه و وصول آن از اشخاص مشمول می‌باشد. هرچند این گام به‌شدت به مراحل قبلی ارتباط و وابستگی زیادی دارد اما در صورت عدم اجرای صحیح آن، کلیه تلاش‌های صورت گرفته‌شده در مراحل قبل هدر خواهد رفت.
در این گام مالیات تعیین‌شده از طریق ابلاغ اوراق مالیات به اطلاع مشمولان آن می‌رسد. پس‌ازآن اداره امور مالیاتی بر اساس ضوابط و دستورالعمل‌هایی که درزمینه قبول و یا اعتراض به مالیات توسط مؤدی وجود دارد نسبت به وصول آن اقدم می‌نماید. در اینجا نیز قانون‌گذاران جهت جلوگیری از فرار مالیاتی ضوابط و قوانین خاصی ازجمله جرائم مالیاتی، مصادره و بلوک اموال و … را در نظر گرفته‌اند.
مجله اینترنتی تحلیلک
