«اختلال حرکتی در کودکان و انواع آن»

با وجود تفاوت های رشدی میان کودکان، انجام حرکات ارادی یکی از ابتدایی ترین عملکردهای کودکان است که در فرایند رشد رخ می دهد. اما برخی از کودکان در فرایند رشد خود قادر به انجام برخی از حرکات ارادی متناسب با سن خود نیستند و یا مدام به انجام برخی حرکات غیر ارادی می پردازند. این کودکان در ظاهر کاملا سالم و بدون نقص هستند و مشکلات آن ها ناشی از نحوه پردازش اطلاعات در مغز ناشی می شود.

این اختلال در کودکان در طبقه اختلالات عصبی_رشدی قرار می گیرد و اختلال حرکتی عصبی_رشدی یا به اختصار اختلال حرکتی نامیده می شود. اختلالات حرکتی سندروم‌ هایی بالینی هستند که با افزایش یا کاهش حرکات ارادی و غیر ارادی، بدون ضعف یا اسپاسم (گرفتگی عضلانی) همراه هستند. اختلالات حرکتی می ‎توانند ناشی از صدمات مغزی، داروها، عفونت، بیماری‎ های خودایمنی یا حتی ارثی باشند.

با ما باشید؛ اختلال حرکتی در کودکان و انواع آن

بیشتر بخوانید: ۷ نشانه بیماری روانی در کودکان

اختلال حرکتی عصبی_رشدی چیست؟

اختلال حرکتی عصبی_رشدی یا به اختصار اختلال حرکتی مجموعه ای از بیماری‌ های دستگاه عصبی (نورولوژیک) در کودکان است که منشاء آن در مغز کودک پدید می‎ آید. این اختلال در دوران کودکی طیف گسترده‎ای از سندروم‎ های نورولوژیکی را در بر می‌گیرد که از طریق ناهنجاری ‎های صوتی، وضعیت و حالت اندام‎ها، شروع یا کنترل حرکات ارادی یا غیرارادی و ناخواسته مشخص می‎شوند.

این اختلال باعث می شود حرکات اندام های کودک بسیار زیاد یا خیلی آهسته باشد به طوری که تفاوت این حرکات با کودکان دیگر بسیار فاحش است. اختلالات حرکتی منجر به بروز حرکات یا صداهای تکراری و اضافی مانند انواع تیک‌ های حرکتی یا صوتی شده یا موجب رعشه، سفت و سیخ‏ شدن ماهیچه ‎ها یا مشکلات مربوط به تعادل و هماهنگی اعضای بدن شود.

کودکان مبتلا به اختلالات حرکتی فعالیت های زندگی روزمره مثل بالا پایین پریدن، پریدن از یک نقطه به نقطه دیگر، دویدن، گرفتن یک توپی که به سمتشان پرتاب شده و… را نمی توانند به آسانی انجام بدهند. آن ها ممکن است نتوانند ابزارهای مختلف را به طرز صحیح در دست بگیرند و مورد استفاده قرار بدهند، بند کفش خود را ببندند یا روی کاغذ یا کامپیوتر چیزی بنویسند.

در گروهی دیگر از این کودکان حرکات تکراری، ظاهرا انگیزه دار اما بی هدف و بی فایده مثل تکان دادن دست به حالت بای بای اما از بالا به پایین، زدن سر خود به دیوار یا اشیای دیگر، جلو و عقب دادن بدن، بازی کردن با انگشتان یا تکان دادن آنها، گاز گرفتن یا زدن خود مشاهده می شود.

کودکان مبتلا به اختلالات حرکتی ممکن است بسیار دیرتر از سایر کودکان فعالیت های مراحل رشدی مختلف مانند نشستن، چهار دست و پا راه رفتن، قدم زدن و… را کامل کنند، اما مهارت کلامی آن ها بسیار خوب است و در گفتار مشکلی ندارند.

بیشتر بخوانید: اختلال طیف اوتیسم یا Autism Spectrum Disorder

انواع اختلالات حرکتی

اختلالات حرکتی در DSM_5 شامل ۳ دسته اختلال هماهنگی مربوط به رشد، اختلال حرکات قالبی یا کلیشه ای و اختلال تیک است.

نوع اول اختلال حرکتی/ اختلال هماهنگی مربوط به رشد

اختلال هماهنگی مربوط به رشد نوعی اختلال حرکتی در کودکان است که برنامه ریزی و هماهنگی حرکات دست و پای آن ها را تحت تاثیر قرار می دهد. به همین خاطر این کودکان در سنین مختلف در انجام فعالیت های روزمره خود مانند غذا خوردن، لباس پوشیدن و… با مشکلات زیادی روبرو می شوند.

اغلب کودکان مبتلا به اختلال هماهنگی مربوط به رشد در یادگیری مهارت هایی مانند بالا یا پایین رفتن از پله ها، رکاب زدن، بستن دکمه لباس، تکمیل جورچین و بستن زیپ نیز مشکل دارند. حتی در مواقعی که این مهارت ها را یاد می گیرند نسبت به همسالان خود، ناتوان تر و کندتر هستند.

بیشتر بخوانید: چرا فرزندم شاد نیست؟/ ۶ دلیل غمگینی کودک

نوع دوم اختلال حرکتی/ اختلال حرکات قالبی یا کلیشه ای

کودکان مبتلا به اختلال حرکات قالبی، مدام به انجام رفتارهای حرکتی تکراری و غیر ارادی مثل کوبیدن سر به دیوار، تکان دادن شانه و سر و…. می پردازند. انجام این رفتارها توسط این کودکان کاملا بی هدف است و منجر به آسیب های جسمانی زیادی در آن ها می شود. این اختلال در همان دوران رشد اولیه کودک شروع می شود و تا ۲۴ ماهگی قابل مشاهده است.

نوع سوم اختلال حرکتی/ اختلال تیک

اختلال تیک یکی از شایع ترین اختلالات حرکتی است که منجر به حرکات یا اصوات ناگهانی، سریع، تکراری و ناموزون؛ غیر ارادی و عود کننده در کودک می شود. اختلال تیک می تواند تقریبا در تمام گروه عضلات یا صداها بروز پیدا کند.

با اینکه به نظر می رسد اختلال تیک غیر ارادی است ولی در زمان هایی مثل خواب، آرامش یا حواس پرتی و… میزان تیک کاهش پیدا می کند و حتی فرد قادر است آن را برای زمان های متفاوتی به صورت ارادی کنترل نماید.

اختلال تیک به ۴ دسته توره، مزمن (آوایی یا حرکتی مداوم)، موقت یا گذرا و مشخص و نامشخص دیگر تقسیم بندی می شود.

•  با ما باشید در مطالب بعد به توضیح کامل این اختلالات خواهیم پرداخت.

مجله اینترنتی تحلیلک