غزل ۲۴۳ حافظ (بوی خوش تو هر که ز باد صبا شنید) به همراه شرح
شرح غزل ۲۴۳ حافظ / بوی خوش تو هر که ز باد صبا شنید
بوی خوش تو هر که ز باد صبا شنید
از یار آشنا سخن آشنا شنید
ای شاه حسن چشم به حال گدا فکن
کاین گوش بس حکایت شاه و گدا شنید
خوش می کنم به باده مشکین مشام جان
کز دلق پوش صومعه بوی ریا شنید
سر خدا که عارف سالک به کس نگفت
در حیرتم که باده فروش از کجا شنید
یا رب کجاست محرم رازی که یک زمان
دل شرح آن دهد که چه گفت و چه ها شنید
اینش سزا نبود دل حق گزار من
کز غمگسار خود سخن ناسزا شنید
محروم اگر شدم ز سر کوی او چه شد
از گلشن زمانه که بوی وفا شنید
ساقی بیا که عشق ندا می کند بلند
کان کس که گفت قصه ما هم ز ما شنید
ما باده زیر خرقه نه امروز می خوریم
صد بار پیر میکده این ماجرا شنید
ما می به بانگ چنگ نه امروز می کشیم
بس دور شد که گنبد چرخ این صدا شنید
پند حکیم محض صواب است و عین خیر
فرخنده آن کسی که به سمع رضا شنید
حافظ وظیفه تو دعا گفتن است و بس
دربند آن مباش که نشنید یا شنید
بیشتر بخوانید: زندگینامه حافظ شیرازی شاعر و حکیم قرن هشتم
شرح غزل ۲۴۳ حافظ (شرح غزل بوی خوش تو هر که ز باد صبا شنید)
بوی خوش تو هر که ز باد صبا شنید
از یار آشنا سخن آشنا شنید
هر کس که از نسیم صبا بوی خوش تو را شنید، گویی که از یاری آشنا سخن دوست و معشوق را شنیده است.
ای شاه حسن چشم به حال گدا فکن
کاین گوش بس حکایت شاه و گدا شنید
ای پادشاه کشور حسن و جمال به این گدای عاشق دل سوخته ات نظر و التفاتی بنما زیرا این گوش حکایت شاه و گدا را بسیار شنیده است.
خوش می کنم به باده مشکین مشام جان
کز دلق پوش صومعه بوی ریا شنید
مشام جانم را با شراب مشکین خوشبو و معطر می کنم زیرا جانم از صوفی متظاهر صومعه بوی ریا و تزویر را شنیده است.
دلق: لباس ژنده ای که درویشان به تن کنند.
بیشتر بخوانید: حافظ شیرازی شاعری بی همتا
سر خدا که عارف سالک به کس نگفت
در حیرتم که باده فروش از کجا شنید
در شگفتم سر عشق و معرفت خدا را که سالک عارف به کس نگفت و برملا نکرد، باده فروش از کجا شنیده است؟
یا رب کجاست محرم رازی که یک زمان
دل شرح آن دهد که چه گفت و چه ها شنید
خدایا محرم رازی کجاست تا لحظه ای دل عاشق و بی قرارم برای او بگوید و شرح دهد که چه گفته و چه شنیده است؟
اینش سزا نبود دل حق گزار من
کز غمگسار خود سخن ناسزا شنید
دل عاشق و حق شناس من به راستی شایسته شنیدن سخن ناسزا از یار و غمخوار خود نبود.
بیشتر بخوانید: حافظ انسان شناس بزرگ؛ نوشته ای از دکتر دینانی
محروم اگر شدم ز سر کوی او چه شد
از گلشن زمانه که بوی وفا شنید
اگر از سر کوی او محروم و رانده شدم چه اهمیتی دارد؟ چه کسی از گلزار روزگار بوی وفا و محبت را شنیده است؟
شرح غزل ۲۴۳ حافظ (شرح غزل بوی خوش تو هر که ز باد صبا شنید)
ساقی بیا که عشق ندا می کند بلند
کان کس که گفت قصه ما هم ز ما شنید
ساقی بیا که عشق با صدای بلند فریاد می زند کسی که داستان عشق را بیان کرد، در واقع از خود ما آن را شنیده است. یعنی سخن عشق فقط از طریق خود عشق قابل آموختن و شرح و بیان است.
ما باده زیر خرقه نه امروز می خوریم
صد بار پیر میکده این ماجرا شنید
تنها امروز نیست که ما زیر خرقه پنهانی و ریاکارانه شراب می نوشیم بلکه پیر می فروش بارها این ماجرا را شنیده و دیده است.
ما می به بانگ چنگ نه امروز می کشیم
بس دور شد که گنبد چرخ این صدا شنید
تنها امروز نیست که ما با نوای چنگ باده می نوشیم بلکه دیرگاهی است که آسمان گنبدی شکل این صدا را شنیده است.
بیشتر بخوانید: بررسی رزق و روزی در اشعار حافظ شیرازی
پند حکیم محض صواب است و عین خیر
فرخنده آن کسی که به سمع رضا شنید
نصیحت فرزانگان عین صواب و درستی و خیر و نیکی است و سعادتمند کسی است که این را با گوش رضایت بشنود و بپذیرد.
حافظ وظیفه تو دعا گفتن است و بس
دربند آن مباش که نشنید یا شنید
ای حافظ وظیفه تو فقط دعا کردن است و بس. در اندیشه آن نباش که آیا او دعای تو را می شنود یا نه.
در این شرح غزل حافظ از کتاب های حافظ نامه و شاخ نبات حافظ نیز استفاده شده است.
حافظ نامه؛ که به مفاهیم کلیدی ابیات دشوار حافظ توسط بهاء الدین خرمشاهی پرداخته شده است.
شاخ نبات حافظ؛ شرح غزل حافظ است که توسط دکتر محمدرضا برزگر خالقی نوشته شده است.
مجله اینترنتی تحلیلک
