تاخیر رشد سرشتی کودکان و نوجوانان
رشد کودکان و نوجوانان از مسائل بسیار مهمی است که باید به طور منظم و دوره ای پایش شود و در صورت بروز هرگونه اختلال رشد مورد بررسی قرار گیرد. خوشبختانه در سال های اخیر خانواده ها توجه زیادی نسبت به رشد فرزندان خود پیدا کرده اند ولی متاسفانه در برخی موارد نگرانی های بیش از حد به ویژه در مورد قد فرزندان پیدا می کنند و یا با مقایسه با سایر همسن ها توقع غیر منطقی از رشد فرزندشان دارند یا به دنبال مصرف انواع دارو برای او هستند.
در پست «رشد قدی» توضیح کامل در مورد عوامل مفید و مضر برای رشد قدی داده شده است. با رعایت این موارد دیگر نباید خانواده ها نگران باشند که به رشد فرزندشان توجه کافی نکرده اند.
رشد سرشتی کودکان و نوجوانان
کوتاهی قد کودک به دلیل بیماری
تعداد بسیار کمی از موارد کوتاهی قد کودک به دلیل بیماری زمینه ای است و نیاز به دارو دارد ولی بیشتر موارد یا علت فامیلی و ارثی دارد یا تاخیر رشد سرشتی است که کافی است به طور دوره ای رشدشان پایش شود.
کودکان و نوجوانان دچار تاخیر رشد سرشتی هیچ بیماری ندارند اما دیرتر از هم سن های خود وارد دوره جهش رشد بلوغ می شوند و مدت طولانی تری به رشد ادامه می دهند تا در نهایت به قد بزرگسالی مطلوب می رسند. در این مورد سرعت رشد در طول زمان اهمیت دارد.
سرعت رشد در کودکان و نوجوانان
روند و سرعت رشد کودکان و نوجوانان با یکدیگر متفاوت است و زمان جهش رشد هم در افراد مختلف کاملا تفاوت دارد. بنابراین حتی رشد فرزندان یک خانواده و حتی دوقلوها را هم نمی شود مقایسه کرد چه برسد به مقایسه رشد فرزندان خانواده های مختلف! این قبیل مقایسه ها باعث نگرانی والدین و آسیب به فرزندان می شود.
از سوی دیگر میزان رشد در سنین مختلف تفاوت می کند و در برخی موارد خانواده توقع های غیرمنطقی از رشد فرزندان دارند. در ماه های اول پس از تولد رشد بسیار سریع است ولی در ماه ها و سال های بعدی این روند خیلی کند می شود.
در یک سال اول وزن تقریبا ۳ برابر می شود و قد حدود ۲۰ تا ۲۵ سانتیمتر افزایش دارد در حالی که در طول سال دوم این افزایش حدود ۲ کیلوگرم وزن و ۱۰ تا ۱۲ سانتیمتر قد است. بعد از آن تا زمان بلوغ رشد خیلی کندتر می شود و کودک سالیانه حدود ۲ تا ۳ کیلوگرم افزایش وزن و ۵ تا ۷ سانتیمتر افزایش قد دارد. بنابراین نمی توان انتظار داشت که کودک هر ماه افزایش چشم گیری در وزن و قد داشته باشد.
بیشتر بخوانید: عوامل موثر رشد قد کودکان و نوجوانان و بررسی آن
کودکان با تاخیر رشد سرشتی
کودکان دارای تاخیر رشد سرشتی در بدو تولد وزن و قد در محدوده طبیعی دارند و بعد از چند ماه منحنی رشد آن ها افت می کند ولی میزان اضافه شدن وزن و قد آن ها سرعت مناسبی دارد هر چند جثه آن ها کوچک تر از هم سن و سالهایشان است. این روند رشد تاخیری ادامه می یابد و هرچند دیرتر از سایرین رشد می کنند و به بلوغ می رسند ولی در نهایت به وزن و قد طبیعی در حد خانواده خود می رسند.
در صورتی که پزشک متخصص کودکان و نوجوانان با پایش روند رشد، معاینه و در صورت لزوم بررسی های آزمایشگاهی و رد سایر علل اختلال رشد به خانواده اطمینان خاطر بدهد که فرزندشان سالم است و فقط دیرتر از هم سن هایش رشد می کند، دیگر نباید خانواده با نگرانی به دنبال انواع دارو برای افزایش رشد فرزندشان باشند.
تاخیر رشد سرشتی کودکان و نوجوانان
رشد دوران بلوغ و قد نهایی نوجوانان
روند رشد باید از بدو تولد به طور دوره ای پایش شود ولی این نکته اساسی را باید در نظر داشت که اندازه وزن، دور سر و قد در زمان تولد بیشتر به شرایط بارداری مادر ارتباط دارد و بعد از سن هجده ماهگی عوامل زمینه ای و هورمون رشد کودک تاثیرگذار خواهند بود. بنابراین خانواده ها نباید تا این سن و حتی دو سه سالگی قضاوتی در مورد قد نهایی کودک داشته باشند.
همان گونه که گفتیم بعد از سن دو سالگی میزان رشد کند می شود و در نزدیک سن بلوغ جهش رشد اتفاق می افتد. در دختران ابتدا جهش رشد اتفاق می افتد و سپس مرحله آخر بلوغ یعنی قاعدگی بروز می کند و سرعت رشد بسیار کند می شود و در نهایت بین یک تا ده سانتیمتر به قد نوجوان اضافه می شود. در پسران این مراحل دیرتر اتفاق می افتد ولی افزایش قد برای مدت بیشتری ادامه می یابد.
در افراد دارای تاخیر رشد سرشتی، مراحل رشد و بلوغ دیرتر اتفاق می افتد ولی در نهایت فرد به قد طبیعی می رسد در حالی که در کودکان و نوجوانانی که کوتاهی قد فامیلی دارند این مراحل مانند سایر هم سن و سال ها اتفاق می افتد ولی قد نهایی بر اساس وضعیت ژنتیکی و فامیلی خواهد بود.
استفاده از دارو برای حل تاخیر رشد قد کودکان
امروزه یکی از مشکلات مهم و آسیب رسان به روند رشد کودکان و نوجوانان اصرار خانواده ها به غذاخوراندن به آن ها و استفاده از انواع مکمل های انرژی زا بدون تجویز پزشک است که نه تنها به افزایش قد کمک نمی کند بلکه با افزایش غیرطبیعی در وزن باعث تسریع در ایجاد بلوغ می شود و در نتیجه نوجوان به قد معمول در خانواده هم نمی رسد. استرس و تنش های روحی هم از مواردی هستند که مانع رشد قدی کودکان و نوجوانان می شوند.
بنابراین حساسیت بیش از حد خانواده ها و نگرانی در مورد قد فرزندان درست نیست و به جای آن باید با پایش رشد از اوایل عمر تا سنین نوجوانی و برقراری شیوه سالم زندگی در خانواده، زمینه لازم برای رشد فرزندان را فراهم کنند.
با تشکر از پروفسر رویا کلیشادی
مجله اینترنتی تحلیلک
