«تشخیص اختلال نافرمانی مقابله ای»

اختلال نافرمانی مقابله ای نوعی اختلال رفتاری رایج در کودکان و نوجوانان است که با الگوهای رفتاری مثل لجبازی، پرخاشگری، بد قِلِقی، کج خلقی، کینه توزی، نافرمانی از والدین و… همراه است و زمانی از این رفتارها با عنوان اختلال نافرمانی مقابله ای یاد می شود که علائم به مدت حداقل ۶ ماه به صورت پایدار ادامه داشته باشند.

کودکان مبتلا به اختلال نافرمانی مقابله ای به شدت نسبت به واکنش دیگران حساس بوده و در مقابل قوانین و قواعد اجتماعی، دستورها و درخواست های دیگران مقاومت می کنند و به بحث و نافرمانی می پردازند. کودکان نافرمان در اجتماعاتی مانند جمع دوستان، هم کلاسی ها و حتی در سنین بالاتر در جامعه شغلی نیز با مشکلات گسترده ای مواجه می شوند.

از همین رو نیاز است تا والدین هنگام مواجهه با چنین رفتارهایی هوشیارانه عمل کرده و برای یک تشخیص دقیق و درمان زود هنگام آن به یک روانشناس مراجعه کنند.

با ما باشید؛ تشخیص اختلال نافرمانی مقابله ای

تشخیص اختلال نافرمانی مقابله‌ ای

برای تشخیص اختلال نافرمانی مقابله ای نیاز است تا علائم و ملاک های تشخیصی بیش از ۶ ماه ادامه پیدا کند و زندگی روزمره، وضعیت تحصیلی و تعاملات اجتماعی کودک تحت تأثیر قرار بگیرد و یا مختل شود.

برای تشخیص اختلال نافرمانی مقابله ای ابتدا باید پدر و مادر کودک و رفتار آن ها به درستی بررسی شود.

علاوه بر این ارتباطات کودک با همسالانش نیز نیاز به بررسی دارد، چرا که کودک مبتلا به اختلال نافرمانی مقابله ای نسبت به همسالان خشم بیش از حد دارد و معمولا کتک‌ کاری می‌کند.

کودکان مبتلا به اختلال نافرمانی اغلب موارد دیگری همچون اختلال یادگیری، اختلال کمبود توجه، اختلالات اضطرابی و یا اختلالات خلقی را تجربه می‌ کنند.

بیشتر بخوانید: انواع اختلالات کودکان

تشخیص اختلال نافرمانی مقابله ای

ملاک های تشخیص اختلال نافرمانی مقابله ای در DSM-5

A: مجموعه ای مستمر و مکرر از عصبانیت، خشم، تحریک پذیری، جر و بحث، چالش برانگیزی، نافرمانی، لجبازی، بی اعتنایی یا کینه توزی و تلاش برای ناراحت کردن دیگران که حداقل ۶ ماه طول می کشد.

و حداقل ۴ معیار از ۸ معیار زیر به هنگام تعامل با حداقل یک نفر این موضوع را نشان می دهند. (آن “حداقل یک نفر” نباید خواهر یا برادر فرد باشد.)

تشخیص اختلال نافرمانی مقابله ای

الف) خلق بی قرار یا تحریک پذیر و عصبانیت

۱) فرد معمولا نمی تواند جلوی عصبانیت خود را بگیرد یا خشم خود را کنترل کند.

۲) معمولا زودرنج است و به آسانی ناراحت یا اعصابش خرد می شود.

۳) معمولا عصبانی است و یا اوقات تلخی میکند.

تشخیص اختلال نافرمانی مقابله ای

ب) رفتار نافرمانی و یا گستاخانه (جر و بحث و چالش برانگیزی)

۴) معمولا با مسئولان و بالادستان (برای کودکان و نوجونان با بزرگسالان) مشکل دارند و جر و بحث می کند.

۵) معمولا به طور فعال مخالفت می کند یا قبول نمی کند که از درخواست های مراجع قدرت و بالا دستان اطاعت کند.

۶) معمولا آشکارا و به طور عمد دیگران را می رنجاند.

۷) معمولا به خاطر اشتباهات یا بدرفتاری های خود، دیگران را مقصر می داند.

تشخیص اختلال نافرمانی مقابله ای

ج) غیرمنطقی بودن و کینه توزی و بدجنسی

۸) در ۶ ماه گذشته حداقل ۲ بار از سر کینه توزی یا بدجنسی قصد آسیب زدن یا ناراحت کردن دیگران را داشته یا عملا این کار را کرده است.

توجه: برای کودکان تا ۵ سال این رفتار باید بیشتر روزها در یک دوره ۶ ماهه وجود داشته باشد و برای کودکان بزرگتر رفتار باید حداقل یک بار در هفته در یک دوره ۶ماهه وجود داشته باشد.

B) رفتار نامطلوب فرد با رنجی که خودش یا اطرافیانش می کشند (مثلا خانواده، دوستان، همکاران، همسالان) مرتبط است، یا باعث می شود در عملکرد اجتماعی، تحصیلی یا شغلی فرد نقص شدیدی به وجود آید طوری که از لحاظ بالینی معنادار محسوب می شود. (نیاز به رسیدگی بالینی دارد)

C) این رفتارها منحصرا در طول ابتلای فرد به یک اختلال سایکوتیک، مصرف مواد، افسردگی عمده، یا دوقطبی مشاهده نمی شود. همچنین فرد معیارهای لازم برای اختلال نامنظمی خلقی اخلال گرانه را ندارند.

اسپیسیفایر شدت:

خفیف: نشانه ها فقط به یک محیط محدود می شوند. (مثلا خانه، سرکار، مدرسه، در جمع دوستان و …)
متوسط: نشانه ها حداقل در دو محیط وجود دارند. (مثلا فقط در خانه و مدرسه)
شدید: نشانه ها در سه محیط و یا بیشتر حضور دارند.

نکات مهم در تشخیص اختلال نافرمانی مقابله ای

از آن جایی که برخی از علائم و نشانه های مطرح شده در اختلال نافرمانی مقابله ای جزو رفتارهای عادی و طبیعی برخی کودکان (در زمان های ناراحتی، گرسنگی، خستگی و…) محسوب می شود، تشخیص این اختلال می تواند دشوار باشد.

با این حال برای یک تشخیص بهتر نیاز است موارد زیر مورد توجه قرار بگیرند:

• کودکان مبتلا به اختلال نافرمانی مقابله ای این علائم را بسیار بیشتر از دیگر کودکان بروز می دهند.
• کودکان مبتلا به اختلال نافرمانی مقابله ای به مدت حداقل ۶ ماه مشکلات رفتاری دائمی دارند.
• کودکان مبتلا به اختلال نافرمانی مقابله ای به خاطر انجام این رفتارها اغلب با خانواده و مدرسه و دوستانش به مشکل بر می خورند.
• کودکان مبتلا به اختلال نافرمانی مقابله ای عملکردشان در هر زمینه ای به دلیل رفتارهای مقابله جویانه شان به خطر می افتند.

بیشتر بخوانید: ۸ روش برخورد با لجبازی کودک

تفاوت اختلال سلوک و نافرمانی مقابله ای/ تشخیص افتراقی اختلال سلوک و نافرمانی مقابله ای

اختلال نافرمانی مقابله‌ای شکل خفیفی از اختلال سلوک است و بیشتر در سنین پایین‌ تر کودکان بروز پیدا می‌کند.

در اختلال سلوک خرابکاری و تخریب اموال خود و یا دیگران، بزهکاری، دروغگویی و قانون شکنی به صورت چشمگیری در کودکان و نوجوانان مبتلا وجود دارد و در پسران بیشتر از دختران بروز پیدا می‌ کند.

مجله اینترنتی تحلیلک