جشن مهرگان یا مهر روز / به همراه تاریخچه و هرآنچه که باید بدانید
همراهان ارجمند مجله اینترنتی تحلیلک، در این مطلب تاریخ دقیق جشن مهرگان یا مهر روز را به همراه تاریخچه و هرآنچه باید بدانید برای شما آورده ایم. با ما همراه باشید…
جشن مهرگان یا مهر روز
جشن مهرگان یا مهر روز مصادف با ۱۶ مهر است.
جشن مهرگان ۱۴۰۱
جشن مهرگان ۱۴۰۱ مصادف با شنبه ۱۶ مهر ۱۴۰۱، ۱۱ ربیع الاول ۱۴۴۴ و ۸ اکتبر ۲۰۲۲ است.
در تقویم زرتشتی هر ماه ۳۰ روز و هر روز نامی برای خود داشته است.
نام سایر روزهای ماه در تقویم زرتشتی به این صورت است: ۱- هرمزد ۲-بهمن ۳-اردیبهشت ۴- شهریور ۵- سپندارمزد (اسفند) ۶- خرداد ۷- امرداد ۸- دی به آذر ۹- آذر ۱۰- آبان ۱۱- خور ۱۲-ماه ۱۳- تیر ۱۴- گوش ۱۵- دی به مهر ۱۶- مهر ۱۷-سروش ۱۸- رشن ۱۹- فروردین ۲۰- بهرام ۲۱- رام ۲۲- باد -۲۳ دی به دین ۲۴- دین ۲۵- ارد ۲۶- اشتاد ۲۷- آسمان ۲۸- زامیاد ۲۹- ماراسپند ۳۰ انیران.
جشن مهرگان
جشن مهرگان
جشن مهرگان هر سال در روز شانزدهم مهر ماه برگزار می‌شود. در گذشته‌های خیلی دور که معیشت و معاش مردم به کشاورزی و بارش باران و تغییرات آب و هوا وابسته بود، ابتدای فصل پاییز، یعنی مهر ماه، از اهمیت ویژه‌ای برخوردار بود. مهرگان آغاز فصل سرماست. فصل سرما در گذشته با ترس و وحشت همراه بوده است. شاید اگر امروز هم در پناه دیوارهای محکم و وسایل گرمایشی نبودیم و در ارتباط مستقیم با طبیعت به سر می‌بردیم روزها و فصل‌ها اینچنین اهمیت خود را از دست نمی‌دادند. ما در عصری زندگی می‌کنیم که در تمام فصول تمام امکانات را در اختیار داریم. فصل سرما برای ما هراسی به همراه ندارد. چون انواع و اقسام سبزیجات و میوه‌ها را در گلخانه‌ها کشت می‌دهیم و اگر لازم باشد مایحتاج‌مان را در سردخانه‌ها نگه می‌داریم و به هر حال از تمام دانش خود بهره می‌بریم تا در مضیقه نباشیم و فصل سرما به خانه‌های ما کمبود و فقدانی را نکشاند. اما در گذشته‌های خیلی دور یعنی در ایران باستان فصل سرما مصادف بود با سرمای سخت و کمبود و فقدان. به همین دلیل مردم آن زمان از میترا، خدای خورشید، ایزد مهر، لطف و رحمت می‌خواستند. ایرانیان در آن دوران با برگزاری آیین خاصی به نام مهرگان درخواست خود را به ایزد مهر عرضه می‌داشتند.
جشن مهرگان
جشن مهرگان
برای برگزاری جشن مهرگان سه دلیل ذکر شده است.
دلیل اول: یکی از دلایل تغییر فصل است که در مقدمه توضیح داده شد. در گذشته، در عوض چهار فصل تنها دو فصل داشته‌ایم یکی فصل سرما و دیگری فصل گرما. شروع فصل سرما را با مهرگان جشن می‌گرفته‌اند و شروع فصل گرما را با نوروز. به این ترتیب مهرگان و نوروز از ارزشی موازی و مساوی برخوردار بوده‌اند با این تفاوت که نوروز نوید شروع دوباره بوده است و مهرگان نمودار رستاخیز و سرآمدن جهان.
دلیل دوم: یکی دیگر از دلایلی که برای مهرگان ذکر شده است پاسداشت پیمانی است که در مهر روز میان میترا و اهریمن بسته شده است. گذشتگان ایزد مهر، میترا را مسئول و مراقب و حافظ تمام پیمان‌ها می‌دانسته‌اند.
دلیل سوم: سومین دلیل که برای پاسداشت مهرگان ذکر شده است غلبۀ فریدون بر ضحاک است که گفته می‌شود در مهر روز رخ داده است.
جشن مهرگان
جشن مهرگان
آیین‌های مهرگان
مردمان آن زمان در این روز تا حد امکان با جامه‌های ارغوانی (یا دست کم با آرایه‌های ارغوانی) در این گردهمایی حضور پیدا می کردند در حالی که هر یک، چند «نبشته شادباش» یا به قول امروزی ها کارت تبریک برای هدیه به همراه داشته‌اند. این شادباش‌ها را معمولاً با بویی خوش همراه می‌ساخته و در پارچه ای زیبا می‌پیچیدند.
در میان سفره مهرگانی که از پارچه‌ای ارغوانی رنگ تشکیل شده بود، گل «همیشه شکفته» می‌نهادند و اطراف آن را با گل‌های دیگر زینت می بخشیدند. امروزه نمی‌دانیم که آیا گل همیشه شکفته، نام گلی بخصوص بوده‌است یا نام عمومیِ گل‌هایی که برای مدت طولانی و گاه تا چندین ماه شکوفا می‌مانند بوده است.
در اطراف این گل‌ها، چند شاخه درخت گز، هوم یا مورد نیز گذاشتند و گونه‌هایی از میوه‌های پاییزی که ترجیحاً به رنگ سرخ باشد به این سفره اضافه می‌شد. میوه‌هایی مانند: سنجد، انگور، انار، سیب، به، ترنج (بالنگ)، انجیر، بادام، پسته، فندق، گردو، کُنار، زالزالک، ازگیل، خرما، خرمالو و چندی از بوداده‌ها همچون تخمه و نخودچی.
دیگر خوراکی‌های سفره مهرگانی عبارت بود از آشامیدنی و نانی مخصوص. نوشیدنی از عصاره گیاه «هَـئومَـه/ هوم» که با آب یا شیر رقیق شده بود، فراهم می‌شد و همه حضوریافتگان در جشن، به نشانه پیمان از آن می‌نوشیدند. نان مخصوص مهرگان از ترکیب آرد هفت نوع غله گوناگون تهیه می‌گردید که غله‌ها از حبوباتی مانند گندم، جو، برنج، نخود، عدس، ماش و ارزن تهیه شده بود. دیگر لازمه‌های سفره مهرگان عبارت بود از: جام آتش یا نوکچه (شمع)، شکر، شیرینی، خوردنی‌های محلی و بوی‌های خوشی مانند گلاب.
جشن مهرگان
حضوریافتگان در جشن مهرگان پس از خوردن نان و نوشیدنی، به موسیقی و پایکوبی‌های گروهی می‌پرداخته‌اند. سرودهایی از مهریشت را با آواز می‌خوانده و اَرْغُـشت می‌رفته‌اند (می‌رقصیده‌اند). شعله‌های آتشدانی که در آنها گیاهان خوشبویی (مانند اسپند و زعفران و عنبر) برافروخته و پذیرای می‌شدند و نیز گیاهانی چون هوم که موجب خروشان شدن آتش می‌شدند.
از آنجا که نشانه‌های بسیاری، همچون تندیس ها، کتیبه ها و سنگ‌نگاره‌ها (از جمله نگاره‌های میترا در نمرود داغ و کوماژن)، از رواج آیین مهرگان در آسیای کوچک (آناتولی) حکایت می‌کند؛ بعید نیست که «سماع» های عارفانه پیروان طریقه «مولویه» در شهر قونیه امروزی، ادامه دیگرگون شده همان ارغشت‌های میترایی باشد.
در پایان مراسم، شعله‌های فروزان آتش، نظاره‌گر دستانی بود که به‌طور دسته‌جمعی و برای تجدید پایبندی خود بر پیمان‌های گذشته، در هم فشرده می‌شدند.
بیشتر بخوانید:
- جشن خردادگان یا خردادروز و تاریخچه و آیین و رسوم آن
- جشن تیرگان به همراه تاریخچه و آیین و رسوم
- جشن مردادگان یا مردادروز/ همه چیز درباره این جشن
- جشن شهریورگان یا آذر جشن / به همراه تاریخچه و هرآنچه که باید بدانید
مجله اینترنتی تحلیلک
