جناس قلب

تجنیس

جناس روشی است که به همجنس سازی کلمات از لحاظ صامت و مصوت دلالت دارد و موسیقی کلام را افزایش می‌دهد.

جناس قلب

جناس قلب

آوردن الفاظی که حروف آنها مقلوب هم‌ دیگر باشد را جناس قلب می‌گوییم.

جناس قلب بر دو بخش است: قلب بعض، قلب کامل یا مستوی

مثال برای انواع جناس قلب:

قلب بعض: بعضی از حروف جابجا می‌شوند: حریم / رحیم

قلب کامل: تمام واک‌های یک جمله یا عبارت وارونه شوند: برق / قبر … شکر به ترازوی وزارت برکش

بیشتر بخوانید: جناس و انواع آن

*****

نکاتی را به عنوان پیش نیاز باید بدانیم.

واک و واج

کوچکترین جزء بسیط و مشخص و مفارق در زبان را واک می نامیم. مثال کلمه دَر مرکب از سه جزء است:
د، -َ، ر

هر یک از این سه جزء بسیط است و به اجزای کوچکتری تقسیم نمی شود و هریک از آنها یک واک نام دارد.

صامت و مصوت

واک های زبان به دو گروه تقسیم می شوند:

مصوت ها: صدادار هستند و به شش گروه تقسیم می شوند:

a آ a -ََ
i ای e َ-
u او o َ-

صامت ها: همان حروف بی صدا هستند، مانند: م – ب – س و…

هجا

ترکیبی از اصوات که با یک بار خروج هوا از نای ادا می شود. (معادل همان بخش در دوران دبستان)

مثال: ماه، سر

هجا در زبان فارسی مرکب از یک مصوت و یک یا دو یا سه صامت است.

جناس قلب

****

عنصرالمعالی در بخش «در آیین و رسم شاعری» قابوسنامه می گوید:

و اگر شاعر باشی به وزن و قافیه تهی قناعت مکن. بی صناعتی و ترتیبی شعر مگوی که شعر راست ناخوش بود، ملحی باید که بود اندر شعر یا صناعتی به رسم شعرا چون متضاد و مزدوج و موازنه و مسجع و مانند این.

علم بدیع و انواع آن

بدیع یکی از علوم بلاغی است که در کنار بیان و معانی سه دانش را تشکیل می دهند که راجع به وجوه زیبایی و حسن کلام سخن می گویند.

در حقیقت این علم مجموعه ای از ترفندها و شگردهایی است که شعرا با کاربرد آنها، کلام عادی را به کلام ادبی و هنری تبدیل می کنند.

بیشتر بخوانید: علم بدیع و انواع آن

بیشتر بخوانید:

مجله اینترنتی تحلیلک