رمزگشایی از تابلو ولادت عیسی اثر بوتیچلی
بوتیچلی کیست؟
ساندرو بوتیچلی (۱۴۴۵-۱۵۱۰) با نام کامل الساندرو دی ماریانو دی وانی فیلیپی در فلورانس متولد شد. بیشتر نقاشی های او مضمون مذهبی دارند، اما او همچنین پرتره ها و صحنه های اساطیری را نیز نقاشی می کرد. معروف ترین آثار او مانند تولد زهره و لا پریماورا، هر دو در موزه اوفیزی قرار دارند. نقاشی او از ونوس و مریخ که در گالری ملی نیز وجود دارد، یک شاهکار است.
در دهه ۱۴۹۰ بوتیچلی به شدت تحت تأثیر واعظ افراطی ساونارولا قرار گرفت و حتی برای مدتی نقاشی را متوقف کرد تا به عضویت کامل فرقه ساونارولا در آید. با این حال او بعد از مدتی دوباره نقاشی را انتخاب کرد، اگرچه بهره وری او نسبت به قبل کمتر بود. (البته این کاملاً قطعی نیست زیرا تقریباً تمام نقاشی های بوتیچلی بدون تاریخ هستند)
در تابلو ولادت عیسی چی میبینی؟
در مرکز این نقاشی، کودکی برهنه را می بینید که عیسی مسیح است. مادر او، مریم مقدس، در سمت راست او به تصویر کشیده شده و بسیار بزرگتر از سایر چهره ها و همچنین پدرش، سنت ژوزف(یوسف)، در سمت چپ اوست. پشت عیسی یک اسب و یک گاو قرار دارد. آنها با هم در یک اصطبل زندگی می کنند.
در بالای اصطبل سه فرشته قرار دارند. فرشته وسط با لباس قرمز در حال خواندن کتاب است و دو فرشته دیگر با لباس های سبز و سفید شاخه زیتون در دست دارند. در سمت چپ یوسف، فرشته ای به رنگ صورتی دیده می شود با شاخه ای از زیتون که طوماری به آن متصل است، در کنار فرشته سه خردمند در نزدیکی یوسف قرار دارند. در سمت راست مریم فرشته دیگری با لباس سفید به همراه سه چوپان قرار دارد که می خواهند ادای احترام خود را به عیسی مسیح انجام دهند.
در پایین سه جفت وجود دارند که یک فرشته و یک مرد یکدیگر را در آغوش گرفته اند. هر جفت شاخه زیتونی را در دست خود دارند که طوماری به آن متصل است. آنها توسط چند شیطان کوچک احاطه شده اند که نیزه خود را به سمت آنها گرفته اند.
در بالای نقاشی گروه کر متشکل از ۱۲ فرشته قرار دارد که دست یکدیگر را گرفته اند. فرشتگان در حال انجام رقص حلقه ای عرفانی هستند. آنها همچنین شاخه ای از زیتون را در دست خود دارند که طوماری به آن متصل است و همچنین یک تاج را در پایین شاخه آویزان کرده اند. فرشتگان زیر گنبد طلایی بهشت هستند. بالای این گنبد یک کتیبه یونانی وجود دارد که براساس برخی قسمت های مکاشفه یوحنا این نقاشی مرتبط با آخرالزمان نقاشی شده است.
این نقاشی “مولود عرفانی” نیز نامیده می شود و این تنها نقاشی است که بوتیچلی امضا کرده است. این نقاشی داستان تولد عیسی و بازگشت او به زمین را مطابق با آخرالزمان می داند.
عنوان این نقاشی بیانگر یک رمز و راز است. از واژه عارف یا عرفانی گهگاهی برای اشاره به نقاشی های استثنایی با محتوای مرموز و نمادین استفاده می کردند. نمونه دیگر چنین نقاشی مصلوب شدن مسیح توسط بوتیچلی است که در موزه هنر فاگ در بوستون است.
کتیبه
کتیبه عجیب یونانی در بالای تصویر اینگونه ترجمه شده است: “من ساندرو این تصویر را در پایان سال ۱۵۰۰ در مشکلات ایتالیا در نیمه وقت پس از زمان مطابق با فصل یازدهم از سنت جان از آخرالزمان و از دست دادن شیطان در طی سه سال و نیم کشیده ام. سپس او در فصل دوازدهم به زنجیر کشیده خواهد شد و ما […] و دوباره مانند این تصویر را خواهیم دید. کلمات گمشده ممکن است “او را دفن کنیم” بوده باشد.
“نیمه وقت پس از زمان” به طور کلی یک سال و نیم زودتر، یعنی در سال ۱۴۹۸، زمانی که فرانسه به ایتالیا حمله کرد، معنا شده است. اما این ممکن است به معنای نیمه هزاره (۵۰۰ سال) پس از هزاره (۱۰۰۰ سال) باشد: ۱۵۰۰، تاریخ نقاشی. مانند پایان هزاره در سال ۱۰۰۰، پایان نیمه هزاره در سال ۱۵۰۰ که به نظر بسیاری از مردم خبر از آمدن دوم مسیح، پیشگویی شده است.
این پیام بوتیچلی براساس فصل یازدهم و دوازدهم مکاشفه یوحنا است.
بوتیچلی معتقد بود آخرالزمان که در کتاب مقدس شرح داده شد، در سال ۱۵۰۴ اتفاق می افتد. به طور خلاصه، او معتقد بود که او در مصیبت زندگی می کند و مدت کوتاهی جهان از سختی ها و بلایا رنج خواهد برد. وی معتقد بود هزاره که طی آن عیسی به زمین باز می گردد، طی سه سال و نیم انجام می شود. این اعتقاد بوتیچلی به ویژه بر اساس جنگ های مختلفی بود که در آن زمان در حال وقوع بود و به ویژه به دار آویختن واعظ فلورنتی ساونارولا که بوتیچلی پیرو او بود.
نمادگرایی
نمادهای پایین نقاشی به شکست شیطان اشاره دارد. همچنین اندازه کوچک شیطان در این نقاشی نشانه دیگری از شکست شیطان است. از طرف دیگر، بوتیچلی مریم را به طور غیرمعمولی بزرگ کشیده تا اهمیت او را نشان دهد.
شاخه های زیتونی که توسط فرشتگان نگه داشته می شوند و در پیش زمینه از زمین خارج می شوند، نشانگر صلحی است که قرار است پس از بازگشت عیسی به زمین رقم بخورد.
اصطبل در مقابل دو صخره بزرگ قرار گرفته است که یادآور مصلوب شدن و دفن عیسی در مقبره است.
دایره فرشتگان در بالا نماد هماهنگی است.
سرانجام، فرشتگان لباس های سفید، سبز و قرمز می پوشند که به ترتیب نمادهای ایمان، امید و خیرات هستند.
واقعیت جالب
در این نقاشی داستان تولد عیسی است که در انجیل متی و لوقا شرح داده شده است. مریم باکره بود و خدا به او قول داد که مسیح را به دنیا خواهد آورد. با این حال، شرح متی و لوقا کاملاً متفاوت است و هر دو نظر منحصر به فرد خود را دارند.
به گفته متی، سه عاقل عیسی را برای پرستش یک ستاره ملاقات خواهند کرد.
لوقا توصیف می کند که فرشته ای تولد عیسی را به چوپانان اعلام می کند و آنها متعاقباً با عیسی ملاقات می کنند. همچنین، طبق گفته لوقا و برخلاف متی، تولد عیسی در بیت لحم اتفاق افتاد و عیسی در یک اصطبل متولد شد.
بوتیچلی عناصر هر دو انجیل را برای این نقاشی ترکیب کرده است.
هیچ مدرک مستندی برای اثبات اینکه بوتیچلی یکی از پیروان ساونارولا (کشیش ایتالیایی و رهبر فلورانس در سالهای ۱۴۹۴ تا ۱۴۹۸ بود. وی یکی از مخالفین سرسخت رنسانس در تاریخ است) بوده یا نه وجود ندارد. اما مضامین خاصی در آثارش به ویژه – مولود عرفانی – که قطعاً از خطبه های ساونارولا گرفته شده است دیده می شود، این بدان معناست که هنرمند به طور قطع توسط آن شخصیت بسیار مهم در حوادث فرهنگی و سیاسی فلورانس در سالهای آخر پانزدهم جذب شده است.
گفته شده که این تصویر، تنها اثری است که با امضای بوتیچلی به یادگار مانده است، که احتمالا برای عبادت های خصوصی او یا برای شخص نزدیک به او کشیده شده است. این قطعاً غیر متعارف است و به سادگی نمایانگر وقایع سنتی تولد عیسی و پرستش چوپانان و مجوس یا خردمندان نیست. بلکه تصویری از این وقایع است که با الهام از پیشگویی های وحی یحیی مقدس ساخته شده است.
بوتیچلی با درج متون لاتین و یونانی و با اتخاذ قراردادهای هنر قرون وسطایی مانند اختلاف در مقیاس، برای نشان دادن اهداف نمادین، غیر رئالیستی بودن تصویر را برجسته کرده است. مریم مقدس که یک نوزاد عظیم الجثه را می پرستد، آنقدر بزرگ است که اگر بتواند بایستد، نمی تواند زیر سقف کاهگل اصطبل قرار بگیرد. هدف در اینجا این است که مقدس و مهم بودن این افراد در این نقاشی به خوبی به نمایش درآید.
فرشتگان شاخه های زیتون حمل می کنند که دو تا از آنها به مردانی که در پیش زمینه قرار گرفته اند، هدیه داده اند. این مردان و همچنین چوپانان فرضی با لباس های کوتاه کلاه دار در سمت راست و لباس های بلند شنل دار در سمت چپ، همگی با زیتون نمادی از صلح تاج گذاری می شوند. طومارها به شاخه هایی که در دست فرشته ها قرار دارند متصل است. فرشته هایی که در آسمان می رقصند، می خوانند: ‘جلال خدا در بالاترین است، و روی زمین صلح و حسن نیت برای انسان ها’ (لوقا).
فرشتگان و انسان هایی که یکدیگر را در آغوش گرفته اند، توسط شیاطین کوچکی که در سوراخ های زمین پراکنده هستند، احاطه شده اند.
طومارهایی که فرشتگان با اشاره به گهواره در دست دارند را این چنین می خوانند: “اینک این بنده خداست، که گناهان جهان را از بین می برد” سخنان یحیی در مورد مسیح (یوحنا). در بالای نقاشی سقف آسمان باز شده است تا نور طلایی بهشت را نشان دهد. تاج های طلایی آویزان از شاخه های زیتون در دست فرشتگان است. بیشتر طومارهای آنها مریم را خطاب قرار می دهد: ‘مادر خدا’، ‘عروس خدا’، ‘تنها ملکه جهان’.
استاد هنر رنسانس ایتالیا ساندرو بوتیچلی، مولود عرفانی را در سالهای ۱۵۰۰-۱۵۰۱ خلق کرد. بوتیچلی در ابتدا در سن چهارده سالگی به عنوان طلا فروش شاگردی می کرد و بعدا برای برادرش آنتونیو کار می کرد. در سال ۱۴۶۲، او شاگرد فیلیپو لیپی، نقاش ایتالیایی شد و در آنجا فنون نقاشی را به روشی اصولی و دقیق تر فرا گرفت. در سال ۱۴۷۰ ساندرو کارگاه هنری خود را داشت. مشخصه آثار او بیشتر دارای خطوط مشخصی از چهره ها و کنتراست های شدید نور و سایه است.
تأثیرات خلاقانه
جیرولامو ساونارولا یک فرد ناخوشایند و واعظ دومنیکن ایتالیا، فرد شورشی بود که می خواست در فلورانس دین را اصلاح کند. پس از سرنگونی مدیسی در فلورانس، Savonarola کنترل خود را در سال ۱۴۹۴ به دست گرفت. وی اظهار داشت که همه چیز مرتبط با ضعف اخلاقی، از جمله بهترین آثار هنری رنسانس فلورانس باید بسوزد. بوتیچلی نه تنها مورد موعظه های ساونارولا قرار گرفت، بلکه شیفته او نیز شد. پاپ اسکندر ششم در سال ۱۴۹۷ ساونارولا را تکفیر کرد و او را به دار آویختند و سوزاندند. اگرچه مشخص نیست که آیا بوتیچلی پیرو Savonarola بوده است، اما تصور می شود که تأثیر زیادی در کشیدن مولود عرفانی از او گرفته است.
نمادین مرموز
بوتیچلی نقاشی ولادت عیسی را فقط چند روز پس از خطبه معروف روزه Savonarola آغاز کرد. پیام ساونارولا این بود که توبه کنید، از شیاطین فاصله بگیرید و اجازه دهید فرشتگان شما را به منجی برسانند. این موضوع اصلی نقاشی شد. کتیبه در بالای نقاشی نشان می دهد که بوتیچلی معتقد بود خودش در دوره آخر قبل از دومین آمدن مسیح زندگی می کند. این می تواند ناشی از آشفتگی های عظیم در حوزه های مذهبی و سیاسی اروپا و همچنین پیام های ساونارولا باشد.
ولادت عیسی در یک دیدگاه کلی یکی از صحنه های مولودی است، با مریم، یوسف، کودک عیسی، فرشتگان و حیوانات. اگر به دقت نگاه کنید، در جزئیات می توانید نمادهایی سمبلیک و غیرمعمول و تفسیر تصاویر ترکیبی مشاهده کنید. هر یک از تعابیر سمبلیک به زمینه وعظ های ساونارولا برمی گردد.
دایره دوازده فرشته در بالای نقاشی مولود عرفانی نشان دهنده دوازده ساعت در روز و دوازده ماه سال است. فرشتگان، ایمان، امید و خیرات را نشان می دهند که لباس های سفید، قرمز و سبز مربوط به آن را پوشیده اند. فرشتگان مردم را از حالت نابسامان مذهبی بیرون می کشند و آنها را از شر شیاطین نجات می دهند. کلمات روی طومارهای فرشتگان، که جز با بازتاب نگاری مادون قرمز دیده نمی شوند، نشان می دهد که این کلمات با دوازده امتیاز ویرجین مطابقت دارند.
در پایین نقاشی، هفت شیطان در حال فرار از زیر سنگ هستند و به دنیای زیرین فرار می کنند. برخی از آنها به سلاح های خود اکتفا کرده اند. این موجودات اهریمنی در پایین قرار گرفته اند، جایی که فرشتگان در حال آغوش گرفتن مردان هستند. آنها را از شر شیاطین نجات داده و باعث فرار شیاطین می شوند. بزرگترین ارقام مربوط به مریم و یوسف است که بر خوب بودن بر شر تأکید دارند.
حقایق جالب اضافی
بوتیچلی به جای چوب برای این نقاشی از رنگ های روغنی روی بوم استفاده کرده است. برای ایجاد گنبد آسمانی که دوازده فرشته در آن می چرخند، او با استفاده از رنگ فلزی طلا از صنعت طلافروشی که در کودکی آموخته بود، استفاده کرد. با دانستن اینکه طلا با گذشت زمان مانند نقره تاریک یا پوسیده نمی شود، از طلا برای ایجاد بهشتی بدون لکه استفاده کرد. بوتیچلی از پارچه بوم استفاده کرد، ولی برای آن چارچوبی قرار نداد، زیرا بوم را می توان رول و پنهان کرد. مولود عرفانی پس از مرگ بوتیچلی تا سال ۱۵۱۰ بیش از سه قرن پنهان بود و توسط یک مجموعه دار هنری بریتانیایی که این نقاشی را خریداری کرد مورد توجه عموم قرار گرفت.
در زمانی که نقاشان فلورانس با قلم موی خود در حال بازآفرینی طبیعت بودند، بوتیچلی آزادانه تصنع هنر را تصدیق کرد. در زهره و مریخ بت پرستانه برای ابراز زیبایی ایده آل به طبیعت گرایی پشت کرد. در “ولادت عیسی” او فراتر از سبک قدیمی و باستانی، برای بیان حقایق معنوی رفت و نه مانند ویکتوریایی ها که می خواستند دوباره او را در قرن نوزدهم کشف کنند و سبک گوتیک را با “عصر ایمان” پیوند دادند.
امیدواریم از خواندن این مقاله که به رمزگشایی از تابلو «ولادت عیسی» اثر بوتیچلی مربوط بود، لذت برده باشید و مقاله های دیگر ما را دنبال کنید.
بیشتر بخوانید:
مجله اینترنتی تحلیلک
