همراهان همیشگی مجله اینترنتی تحلیلک، در این بخش قصد داریم با معرفی اماکن گردشگری ایران در خدمت شما باشیم. امیدواریم که شما عزیزان بتوانید به این اماکن زیبا سر بزنید و خوشحال می شویم که تجربه های خودتان را با ما به اشتراک بگذارید. این مطلب به معرفی شهر سوخته استان سیستان و بلوچستان اختصاص دارد.
شهر سوخته کجاست؟
شهر سوخته زاهدان از جاذبه های گردشگری سیستان و بلوچستان، در میانه‌ی جاده‌ی زابل به زاهدان و در ۵۶ کیلومتری زابل قرار دارد. این شهر با طول عمری بیش از ۵۰۰۰ سال در مجاورت رود هیرمند و دریاچه‌ی هامون قرار گرفته است.
این شهر به این دلیل شهر سوخته نام گرفته است که اولین بار کلنل بیت عنوان کرد که آثار آتش سوزی در خرابه های این شهر دیده می‌شود، اما پس از انجام تحقیقات مشخص شد که این شهر به علت فرسایش طبیعی و باد آب از بین رفته است.
به اعتقاد برخی باستان شناسان اگر بخواهیم به معنای کامل و دقیق شهر سوخته توجه کنیم، این شهر را باید یکی از قدیمی‌ترین شهرهای دنیا دانست، چرا که معدود شهرهایی پیش از آن، از نظر امکانات و اصول شهرنشینی با آن قابل مقایسه هستند.
شهر سوخته یکی از آثار تاریخی و باستانی عصر برنز منطقه جیرفت در استان سیستان و بلوچستان در ایران به شمار می‌آید.
دوره بنای شهر سوخته با دوره برنز تمدن جیرفت مقارن است و ایرانیان در حدود ۶۰۰۰ سال پیش در این شهر زندگی می‌کرده اند و گفته می‌شود شهر سوخته پیشرفته ترین شهر جهان قدیم بوده است.
کلنل بیت، یکی از ماموران نظامی بریتانیا از نخستین کسانی است که در دوره قاجار و پس از بازدید از سیستان به این محوطه اشاره کرده و نخستین کسی است که در خاطراتش این محوطه را شهر سوخته نامیده و آثار باقیمانده از آتش سوزی را در آن دیده است.
پس از او سر اورل اشتین با بازدید از این محوطه در ۱۹۳۷ ، اطلاعات سودمندی در خصوص این محوطه بیان کرده است. سپس شهر سوخته توسط باستان شناسان ایتالیایی به سرپرستی مارتیسو توزی از سال ۱۳۴۶ تا ۱۳۵۷ مورد بررسی و کاوش قرار گرفته است.
شهر سوخته سیستان و بلوچستان
طی کاوش‌های به عمل آمده توسط باستان شناسان، برخی از مردم شهر سوخته را با لباس و پارچه کفنی دفن می‌کرده‌اند. در تعدادی از قبرها، آثار پارچه در روی بدن اجساد مردگان دیده می‌شود.
پارچه ها به سه شکل گوناگون در گورها دیده می‌شود:
- به صورت کفن که مرده ها را در آن می‌پیچیده‌اند.
- به شکل لباس زیر انداز و رو انداز.
- کف گور فرش شده و مرده را با لباس در آن می‌گذاشتند.
اشیاء سفالی اصلی‌ترین موادی هستند که تقریباً در همه گورها وجود دارند در کنار این دسته از اشیاء هدایای دیگری ساخته شده از سنگ، چوب و پارچه در قبور دیده می‌شود.
بقایای شهر سوخته که به صورت آجری هم بوده نشان دهنده ظهور اولین جوامع پیچیده در شرق ایران است. این شهر در حدود ۳۲۰۰ سال قبل از میلاد تاسیس شد و در طول چهار دوره اصلی تا سال ۱۸۰۰ قبل از میلاد محل سکونت بود.
تغییرات آب و هوایی در اوایل هزاره دوم در این منطقه منجر به خالی شدن شهر سوخته از سکنه شد. سازه ها، زمین های دفن شده و تعداد زیاد آثار باستانی که در این منطقه کشف و به علت اقلیم بیابانی خشک این منطقه به خوبی حفظ شده اند، این سایت را به منبع غنی اطلاعات در مورد پیدایش جوامع پیجیده و رابطه میان آن‌ها در هزاره سوم پیش از میلاد تبدیل کرده است.
شگفتی های و آثار باستانی شهر سوخته زاهدان
بقایای باستان شناسی کشف شده در شهر سوخته نقش کلیدی این شهر در حیطه کار با فلزات، ظروف سنگی، سنگ های قیمتی و سفالگری در مقیاس بزرگ را نشان می‌دهند.
منطقه باستانی شهر سوخته، نمونه ای برجسته از برنامه ریزی شهری اولیه است: حفاری‌ها شواهد بسیاری در رابطه با فرم سازه‌های آجر- گلی این شهر، قبرستان، کارگاه و دست سازه ها استخراج کرده اند که خوشبختانه در حالت بسیار خوبی حفظ شده اند.
این شواهد حاکی از اندازه، سازمان، ثروت و ساختار‌های اجتماعی و تجاری این شهر است. شهر سوخته به مناطق کاربری مختلف تقسیم شده بود؛ منطقه مسکونی، منطقه صنعتی، منطقه مربوط به دفن؛ بنابراین بیانگر مرحله ای مهم در برنامه ریزی شهری و منطقه ای است.
باستان شناسان در دسامبر ۲۰۰۶ اولین کره چشم مصنوعی را در شهر سوخته کشف کردند. این یافته یک کروی شکل است و قطری بیش از ۲.۵ سانتی متر دارد. ماده سازنده آن بسیار سبک و احتمالا خمیر قیر است.
سطح این چشم مصنوعی با یک لایه نازک طلا پوشیده شده و یک دایره مرکزی، بیانگر عنبیه چشم و خطوطی طلایی با الگویی شبیه به اشعه‌های خورشید در اطراف آن حک شده است.
جسد یافت شده همراه با این چشم مصنوعی، دارای ۱.۸۲ متر قد، بسیار بلندتر از زنان عادی زنان زمان خود است. در هر دو طرف چشم مصنوعی، حفره های کوچکی قرار دارد که از طریق آن‌ها یک رشته طلایی چشم را در جای خود نگه می‌دارد. اسکلت زن بین سال‌های ۲۸۰۰ تا ۲۹۰۰ پیش از میلاد تاریخ نگاری شده است.
قدیمی ترین تخته نرد شناخته شده، تاس و مهره و همچنین لوازم مربوط به آهنگری در میان یافته های استخراج شده از این منطقه دیده شده است.
شگفتی های و آثار باستانی شهر سوخته زاهدان
سایر اشیاء کشف شده در شهر سوخته شامل جمجمه انسانی هستند که نشان‌هایی از عمل جراحی مغز روی آن دیده می‌شود و همچنین یک جام مصور که باستان شناسان معتقدند اولین انیمیشن روی آن حک شده است.
در حفاری های شهر سوخته، اشیاء زیاد دیگری نیز کشف شده از جمله تبر، خط کش ۵ هزار ساله، ماهی خشک کرده، جواهرات زینتی، کوره های سفالگری، قلاب ماهی گیری و…
در ادامه بررسی ها در سال ۱۳۵۶ و در یک قبر دسته‌جمعی کشف شده متعلق به حدود ۴۸۰۰ سال پیش، جمجمه جوانی را پیدا کردند که بخش راست آن دارای یک بریدگی عمیق مثلث شکل است.
طبق نظر متخصصان اولین عمل جراحی مغز برای درمان بیماری هیدروسفالی بر روی این جمجمه انجام شده است. این جمجمه متعلق به دختر نوجوانی (۱۳ یا ۱۴ سال) بوده است که تا چند وقت بعد از عمل جراحی نیز زنده مانده است.
مجله اینترنتی تحلیلک
