مطالب زیادی در مورد فواید بی شمار شیر مادر وجود دارد و اگر بخواهیم همه آن موارد را در یک جمله خلاصه کنیم، باید در نظر داشته باشیم که همه مواد غذایی موجود در جهان مشترک بین انسان و حیوانات است و «تنها» ماده غذایی که برای «انسان» خلق شده است، «شیر مادر» یعنی «شیر انسان» است.
هر چند کارخانه های تولید شیر خشک و بهتر بگوییم «شیر مصنوعی» تلاش های زیادی برای نزدیک کردن ترکیب فرآورده های خود به ترکیب شیر انسان انجام داده اند، ولی همانگونه که خودشان هم اذعان دارند، هیچگاه ترکیب شیر خشک که از شیر گاو یا گاومیش و … است نمی تواند همه فواید شیر انسان به ویژه برای تکامل مغزی و ایمنی شیرخوار را داشته باشد.
ترکیب شیر هر مادر ویژه نیازهای فرزندش است و در هر نوبت شیردهی و همینطور بسته به نیازهای شیرخوار برای رشد و تکامل و سن شیرخوار ترکیب آن تفاوت می کند.
فواید شیردهی برای مادر و کودک
شیردهی به سلامتی مادر خیلی کمک می کند و باعث پیشگیری از بیماری های متعدد از جمله پوکی استخوان، انواع بیماری های بدخیم، مشکلات روحی و … می شود و همچنین کمک می کند مادر اضافه وزن دوران بارداری را به طور سریع تر و سالم تر از دست بدهد.
شیرمادر باعث افزایش قدرت ایمنی و بهره هوشی کودک می شود و علاوه بر ده ها فایده در سنین کودکی، نقش موثری در پیشگیری از بیماری های مزمن غیر واگیر در سنین بزرگسالی وی دارد. شیر مادرخواران در آینده خیلی کمتر دچار گرفتگی رگ های قلب، پرفشاری خون، دیابت، پوکی استخوان، بیماری های بدخیم و … می شوند.
بر اساس توصیه های انجمن های علمی بین المللی که جدیدترین مورد آن (جولای ۲۰۲۰) منتشر شد، شیر مادر باید تا دو سال مصرف شود. در یک سال اول، غذای اصلی باید شیر مادر باشد، به نحوی که در شش ماه اول فقط شیر مادر به شیرخوار داده شود؛ در شش ماه دوم مقدار کمی غذای کمکی هم باید مصرف شود و بین یک تا دو سالگی باید اول غذا و سپس شیر داده شود و یک سوم غذای کودک از شیرمادر باشد.
راهکارهای افزایش شیر مادر
به طور طبیعی در همه مادران پس از زایمان با افزایش هورمون پرولاکتین، ترشح شیر شروع می شود و بدیهی است که در هر مادری درد یا مشکلات دیگری به وجود می آید و باعث می شود مقدار ترشح شیر در مادران با یکدیگر متفاوت باشد. اگر مادر و سایر اعضای خانواده اهمیت منحصر به فرد بودن شیر مادر را باور داشته باشند، مادر می تواند شیردهی موفقی داشته باشد.
مهم ترین عامل برای افزایش شیرمادر، «آرامش مادر» است که آن هم نیاز به حمایت همه جانبه از طرف خانواده دارد.
عامل دیگری که باعث افزایش شیر مادر می شود، «مکیدن مکرر شیرخوار» است که باعث تحریک ترشح هورمون های مربوط به شیرمادر می شود
سایر موارد از جمله تغذیه مادر هم نقش کمی دارند و نباید مادر شیرخوار تصور کند که با افزایش میزان غذای خود باعث افزایش شیر خود می شود، این کار فقط باعث چاقی مادر می شود. میزان کالری اضافی مورد نیاز مادر شیرده نسبت به سایر خانم ها در ماه های اول شیردهی روزانه حدود ۴۰۰ تا ۵۰۰ کیلوکالری است و پس از شش ماه به حدود ۲۴۰ کیلوکالری می رسد. برخی مواد غذایی که ممکن است در افزایش یا کاهش شیر مادر تاثیر داشته باشند.
مواد غذایی مناسب برای شیردهی
میوه های فصل، تخم مرغ، آب و مایعات، سبزیجات دارای رنگ سبز تیره، شیر و لبنیات، انواع گوشت سفید و قرمز، غلات سبوس دار و انواع حبوبات.
مواد غذایی نامناسب برای شیردهی
انواع شیرینی، ادویه های خیلی تند، مرکبات خیلی ترش، مواد حاوی کافئین مانند قهوه و نوشابه، الکل، سیر و برخی سبزیجات معطر که ممکن است بوی شیر را تغییر دهد.
برطرف کردن مشکلات شیردهی
در طول شیردهی ممکن است مشکلاتی برای مادر یا شیرخوار پیش بیاید ولی به جز در موارد نادر و خطیر، هیچکدام دلیلی برای قطع شیردهی نیستند و شرایط باید به نحوی مدیریت شود که در حد امکان وقفه ای در شیردهی ایجاد نشود و شیرخوار از مزایای شیرمادر محروم نشود.
یکی از شایع ترین مشکلات، نگرانی مادر و خانواده از کمبود شیر مادر است. بهترین معیار برای اطمینان از کفایت شیر مادر، میزان رشد مطلوب شیر خوار است. بیشترین مشکلی که باعث کاهش حجم شیر مادر می شود، اشکالات تکنیکی شیردهی است.
بهترین راهکارها برای رفع مشکل کمبود شیرمادر
استراحت کافی مادر و پیشگیری از کم آبی بدن
مصرف مواد غذایی افزاینده شیر مانند جو دوسر، شنبلیله، بادام، سبزیجات دارای برگ سبز تیره و…
اطمینان از درست قرار گرفتن سینه مادر در دهان شیرخوار
عدم مصرف شیشه شیر برای تغذیه شیرخوار
افزایش دفعات شیردهی مادر
دوشیدن شیر با روش دستی یا پمپ به طور مکرر
عدم استفاده از پستانک
افزایش تماس پوست با پوست مادر و شیر خوار
با تشکر از پروفسور رویا کلیشادی
مجله اینترنتی تحلیلک
