علل زمینه ای بروز فشار خون بالا در کودکان

کنش عوامل ژنتیکی و محیطی از دوران جنینی و کودکی می توانند وضعیت ابتلا یا عدم ابتلای بعدی فرد به بیماری پرفشاری خون را تعیین نمایند.

دوران جنینی، نوزادی و عوامل مادری

نارسی و وزن کم هنگام تولد از عوامل خطر افزایش فشار خون در آینده هستند. به نظر می رسد علت آن، کوچکتر بودن سایز کلیه و تعداد نفرون ها در این کودکان باشد.

سابقه مسمومیت بارداری (پره اکلامپسی یا اکلامپسی) در مادر احتمال ابتلا به پرفشاری خون فرزندش در آینده را افزایش می دهد.

تغییرات محیط داخل رحم مانند: مصرف سیگار توسط مادر و استرس های روانی می توانند از طریق عوامل اپی ژنتیکی تغییراتی در جفت ایجاد کنند و این گونه بر رشد و تکامل جنین اثر بگذارند و از طریق افزایش احتمال نارسی و وزن کم هنگام تولد، ابتلای به پر فشاری خون را افزایش دهند.

مواجهه مادر باردار با برخی آلاینده های محیطی و مواد شیمیایی باعث افزایش احتمال بروز پرفشاری خون در فرزندش در سال های بعد می شود و این عوارض حتی به چند نسل بعدی هم ممکن است منتقل شود.

تنش های عصبی مادر باردار می تواند اثرات طولانی مدت بر ایجاد چاقی و ابتلا به پرفشاری خون در فرزندش شوند که این اثرات حتی گاهی به نسل های بعد هم منتقل می شوند.

بیشتر بخوانید: میگرن شکمی در کودکان و تشخیص و درمان آن

عواملی مثل کمبود برخی ویتامین ها و املاح در تغذیه مادر باردار از جمله: کمبود پروتئین، اسید فولیک، ویتامین B6 و ویتامین B12 می توانند منجر به وزن کم نوزاد هنگام تولد شوند و خطر ابتلا به پرفشاری خون را در طولانی مدت افزایش دهند.

چاقی مادر، مصرف زیاد نمک مادر باردار، کودک را در معرض ابتلا به چاقی و پرفشاری خون در بزرگسالی قرار می دهد.

تغذیه شیرخوار با شیرهای مصنوعی می تواند زمینه ساز بروز پرفشاری خون در سنین بعدی فرد باشد در حالی که مطالعات متعددی نشان داده اند تغذیه با شیر مادر اثر معنی داری در جلوگیری از ابتلا به پرفشاری خون در سنین بعدی دارد.

با توجه به شکل گیری عادت های غذایی تا سن سه سالگی، از ابتدا نباید با افزودن مقادیر زیاد نمک و شکر به غذاهای شیرخوار و کودک ذائقه وی را به مصرف غذاهای شور یا شیرین سوق داد.

راهکارهای پیشگیری از فشار خون بالا در کودکان و نوجوانان

تغییرات رفتاری و سبک زندگی مهم ترین پایه های پیشگیری و کنترل افزایش فشارخون از دوران کودکی هستند.

عمده ترین پیشگیری از فشار خون بالا در کودکان و نوجوانان عبارتند از:

• • دستیابی به وزن مطلوب و پیشگیری و کنترل چاقی

• • محدود کردن مصرف نمک و اضافه نکردن نمک در حین صرف غذا

• • کاهش میزان مصرف چربی های مضر

• • کاهش مصرف نوشیدنی های شیرین شده

• • محدود کردن مصرف فست فودها

• • محدود کردن مصرف غذاهای آماده و فرآوری شده

• • مصرف غذا همراه با خانواده

• • افزایش مصرف میوه های تازه به ویژه سیب، مرکبات، توت، توت فرنگی، تمشک

• • افزایش مصرف سبزیجات تازه به ویژه کاهو، کلم بروکلی و جعفری

• • مصرف کافی مواد غذایی حاوی کلسیم، پتاسیم و منیزیم

• • فعالیت جسمی کافی به میزان حداقل ۶۰ دقیقه فعالیت فیزیکی روزانه با شدت متوسط

• • کاهش مدت زمان فعالیت های بی تحرک مثل تماشای تلویزیون و انواع بازی های کامپیوتر و … به کمتر از دو ساعت در روز

• • خواب قبل از ساعت ده شب و خواب کافی به مدت حداقل ۷ ساعت در شبانه روز

• • کاهش مواجهه با آلاینده ها و مواد شیمیایی محیطی

• • کاهش مواجهه با آلودگی های صوتی

• • افزایش استفاده از فضای سبز در محیط

بیشتر بخوانید: داشتن دوست خیالی کودکان و ۴ توصیه مهم به والدین

فشار خون بالا در کودکان و نوجوانان

سال ها قبل پرفشاری خون ثانویه، به ویژه ناشی از علل کلیوی، بیشتر در کودکان و نوجوانان مورد بحث بود ولی امروزه فشارخون اولیه به عنوان یک معضل سلامت فردی و عمومی در کودکی و نوجوانی رو به افزایش بوده است. علت عمده این افزایش روند رو به افزایش چاقی، سبک زندگی بی تحرک، قرار گرفتن در معرض آلودگی های محیطی به ویژه آلودگی صوتی است.

تعریف ساده برای غربالگری فشارخون افزایش یافته در کودکان و نوجوانان، استفاده از نسبت فشارخون به قد است. اگر نسبت فشارخون سیستولیک به قد بیش از هفت دهم و نسبت فشارخون دیاستولیک به قد بیش از پنج دهم باشد، آن کودک یا نوجوان باید مورد بررسی قرار گیرد تا در صورت تایید بالا بودن فشارخون، بررسی های تشخیصی و درمانی برایش انجام شود.

با تشکر از پروفسور رویا کلیشادی

مجله اینترنتی تحلیلک