مجله اینترنتی تحلیلک، در این بخش قصد داریم با معرفی اماکن گردشگری ایران در خدمت شما باشیم. امیدواریم که شما عزیزان بتوانید به این اماکن زیبا سر بزنید و خوشحال می شویم که تجربه های خودتان را با ما به اشتراک بگذارید. این مطلب به معرفی «قره کلیسا» در آذربایجان غربی اختصاص دارد.
قدیمی ترین کلیسای جهان
«قره کلیسا» که به عنوان قدیمی‌ترین کلیسای جهان شناخته می‌شود، در آذربایجان غربی قرار دارد و به دلیل اهمیت و ارزش تاریخی و معنوی، نام این کلیسا در فهرست میراث جهانی یونسکو قرار گرفته است.
«قره کلیسا» ماکو که با نام های کلیسای «تادئوس مقدس» یا کلیسای «طاطاووس» به عنوان اولین کلیسای جهان مسیحیت شناخته می‌شود، از جاذبه‌های مذهبی آذربایجان غربی است.
قره کلیسا به علت دفن شدن یکی از حواریون مسیحی از اهمیت بالایی برخودار است.
این کلیسا در بین ارمنیان به «تاده مقدس» معروف است و مورخان سده هشتم هجری به بعد نیز در آثار خود از آن با نام «قرا کلیسا» نام برده‌اند. هر چند که تصور می‌شود به کار بردن واژه قره برای این کلیسا که در زبان ترکی به معنای سیاه است و به علت استفاده از سنگ سیاه در ساختمان آن به کار برده می شود؛ اما برخی معتقدند که قره، پیشوند اسم مکان و به معنی بزرگ است. در اینصورت قره کلیسا به معنی کلیسای بزرگ است.
بنابر روایتی، تاریخ ساخت قره کلیسا در آذربایجان غربی به اوایل دوره مسیحیت بر می گردد. از سال ۱۲۴۳ نام «کلیسای طاطاووس مقدس» در آثار و کتب مختلف، به ویژه مجامع مذهبی ارمنیان به چشم می‌خورد.
مختصری از تاریخ قره کلیسا در آذربایجان غربی
در طول تاریخ، قره کلیسا بارها مورد هجوم قدرت ها و حکومت ها قرار گرفت. بلایای طبیعی نیز آسیب های زیادی به آن وارد کرد. بر مبنای کتیبه‌ای که در کنار محراب بخش قدیمی کلیسا موجود است، در قرن ۱۴ میلادی (سال ۱۳۹۱ میلادی) زلزله شدیدی بنای این کلیسا را تخریب می‌کند و بنای موجود توسط اسقف زاکاریا و دو تن از برادران او به نام‌های پطروس و سرکیس در دوره زمانی ۱۰ ساله تعمیر و بازسازی شده و در سال ۱۴۰۱ میلادی بار دیگر درهای کلیسا به روی زائران گشوده می‌شود. همچنین کلیسا در سال ۱۶۹۱ میلادی با سنگ‌های سیاه و در سال ۱۸۱۰ میلادی به دستور «سیمون بزنونی»، اسقف ماکو با سنگ‌های سفید بازسازی شد.
این کلیسا از دو بخش قدیمی سیاهرنگ و بخش جدید سفید رنگ نیز تشکیل شده است که هر کدام برای خود تاریخچه ای دارد.
سیمون بزنونی دستور داد تخته سنگ‌هایی از مرمر سفید از منطقه «قرخ بولاغ» و «شاورشان» (ماکو) به محل کلیسا حمل کنند و در ضلع باختری کلیسای کهن به بازسازی کلیسای قدیمی بپردازند. ساختمان جدیدتر کلیسا در دوران قاجار به فرمان عباس میرزای ولیعهد به بخش قدیمی‌تر اضافه می‌شود. کلیسای جدید با سنگ‌های سفید و حجاری‌هایی بی‌نظیر، با الهام از کلیسای جامع «اچمیادزین» ارمنستان تزیین شده است؛ هر چند مراحل ساختن این کلیسا به‌علت مرگ عباس میرزا ناتمام ماند.
معماری قره کلیسا در آذربایجان غربی
قره کلیسا معماری زیبا و ویژگی‌های منحصربه‌فردی دارد و در میان کلیساهای ایران بسیار معروف است. مساحت قره کلیسا ۶,۲۸۵ متر مربع است که با دیوارهای بلند و برج و بارو محصور شده و شباهت بسیاری به کلیسای «اچمیادزین» دارد.
از جمله مهم‌ترین شاخصه‌های قره کلیسا می‌توان به تزیین این اثر باستانی به داستان‌های شاهنامه اشاره کرد که زیبایی خاصی به این اثر بخشیده است.
این کلیسای جامع شامل مجموعه ای از فضاهای جانبی، دو حیاط شرقی و غربی و همچنین ۴۷ اتاق است. هر کدام از این اتاق ها مربوط به راهبان، طلبه ها، محققان و نویسندگان آن زمان بوده است. همچنین اتاق هایی هم به نگهبانان و کتابخانه کلیسا تعلق داشته است. علاوه بر آن، زیرزمین کوچکی نیز در زیر اتاق‌ها قرار دارد و فضاهای کوچکی نظیر ناهارخوری، آشپزخانه، آسیاب، عصار خانه، دخمه‌ای برای نگهداری غذا و فضاهای دیگری در حیات جانبی غربی است.
این کلیسا دو بخش دارد که بخش قدیمی با سنگ‌های تراشیده و سیاه و بخش جدید نیز با سنگ‌های سفید ساخته و با دو گنبد زیبا در اندازه‌های ۲۴ و ۱۸ متر مزین شده است. در اطراف این مکان نیز ۴۴ باب دیر وجود دارد.
قسمت شرقی آن که با سنگ سیاه ساخته شده است، تنها قسمتی است که از زلزله ۱۳۱۹ میلادی محفوظ مانده و شامل محراب، اتاق‌های جانبی، محوطه جلو محراب و گنبدی کوچک است.
در محوطه داخلی کلیسا چندین سنگ قبر و نیز یک حوض سنگی وجود دارد و نقش برجسته های فراوانی بر روی دیوارهای بیرونی کلیسا نقش بسته اند. سقف محراب کلیسا نیز با سنگ‌های مرمر سیاه و سفید به شکل زیبا تزیین شده است. در محوطه داخلی کلیسا در روی دیوار محلی برای روشن کردن شمع وجود دارد.
یکی از دیدنی‌های نزدیک قره کلیسا مقبره ساندوخت بوده که روی بلندترین نقطه ارتفاعات شمالی قره کلیسا واقع شده و مربوط به سال ۱۸۱۳ میلادی است.
بخش های مختلف کلیسا شامل کلیسای اصلی، برج ناقوس، ورودی، برج، حیاط شرقی، حیاط غربی و انبار است.
ثبت ملی و جهانی «قره کلیسا»
به دلیل ویژگی های منحصر به فرد «قره کلیسا» در آذربایجان غربی، در سال ۱۳۳۴ در فهرست آثار ملی ایران به ثبت رسید. این کلیسا به دلیل حفظ کردن قدیمی ترین و برجسته ترین نمادهای معماری جهان در سال ۲۰۰۸ میلادی به ثبت جهانی نیز رسید.
مجموعه قره کلیسا، شامل ۳ کلیسای اصلی با نام‌های «قره کلیسا» یا «سنت تادئوس»، «سنت استپانوس» و «دزور دزور» به عنوان نهمین اثر تاریخی ایران در سی و دومین کمیته میراث جهانی یونسکو در کبک کانادا ثبت جهانی شد.
تقدس «قره کلیسا»
«قره کلیسا» میان ارمنی‌ها از تقدس بالایی برخوردار است. بسیاری از آن‌ها فرزندان خود را برای غسل تعمید به این کلیسا می‌برند، در آن جا جشن می‌گیرند، گوسفند قربانی می‌کنند و از خدا و حضرت مسیح (ع) خواسته‌های خود را طلب می‌کنند.
در این کلیسا هر سال از اواخر تیرماه تا اوایل مردادماه که مصادف با شهادت طاطائوس مقدس یکی از حواریون حضرت عیسی مسیح (ع) است؛ آیین مذهبی با نام عنوان «باداراک» یا عشای ربانی برگزار می‌شود و مسیحیان ضمن زیارت مقبره تاتائوس نیایش و قربانی به‌جای می‌آورند.
حضور در این مراسم برای مسیحیان آزاد است و اغلب ارامنه از نقاط دور و نزدیک ایران از جمله شهرهای ارومیه، تبریز، تهران، اصفهان و از دیگر کشورهای جهان مانند ارمنستان، سوریه، لبنان، هلند، فرانسه، اتریش، آلمان و کانادا در این مراسم شرکت می‌کنند.
کلیسای چالدران
«قره کلیسا» یکی از جاهای دیدنی ماکو است که در نزدیکی روستای «قره کلیسا» و در هفت کیلومتری جاده چالدران به قره ضیاالدین و همچنین جنوب شهر ماکو قرار دارد. قره کلیسا در ۲۰ کیلومتری چالدران واقع است که در جهت شمال شرق چالدران و در منطقه «سیه چشمه» واقع است و به همراه دو کلیسای «زور زور» و «سن استپانوس»، جزو میراث جهانی ایران محسوب می‌شوند.
آدرس: استان آذربایجان غربی، ۲۰ کیلومتری شمال شرقی چالدران، روستای قره کلیسا
امیدواریم از مطالعه معرفی قره کلیسا آذربایجان غربی لذت برده باشید و با سفر به این مکان زیبا خاطرات شیرینی را برای خود رقم بزنید.
مجله اینترنتی تحلیلک
