مزاج شناسی

در مورد تعیین مزاج و مزاج شناسی باید به جای استناد و تاکید صرف بر خصوصیات مورد انتظار مزاج ها، با روش های علمی و مستند، روش های تعیین مزاج را استاندارد سازی نمود.

انواع مزاج های مختلف

مزاج سرد و خشک

اگر در انجام امور حساس، دقیق و کمی با وسواس هستید، خوابتان کم و فکر و خیالتان زیاد است، علاقه مند به تفکر و درون‌گرا، لاغر اندام و دارای موهای ضخیم و پرپشت هستید و احساس سلامت کلی دارید به احتمال زیاد مزاجتان سرد و خشک است.

غلبه سردی و خشکی

اگر دچار افکار تکراری و وسواس گونه، تیرگی پوست، خواب های پریشان هستید و میل به گریه و تنهایی و گرفتگی ساق پا دارید، به احتمال زیاد دچار غلبه خلط سودا و افزایش سردی و خشکی شده اید.

مزاج سرد و تر

اگر در انجام فعالیت ها و حرف زدن کند و همچنین فردی آرام و صبور هستید، بدنتان کمی چاق، پف آلود، سفید و مرطوب است. خواب و آب دهانتان زیاد و هضمتان کند است و احساس سلامت کلی دارید به احتمال زیاد مزاجتان سرد و تر است.

غلبه سردی و تری

اگر دچار خستگی و خواب آلودگی زیاد، بی‌ حالی، ضعف هضم، ریزش آب دهان در خواب، کاهش حافظه و سردی اندام ها شده اید، به احتمال زیاد دچار غلبه خلط بلغم و افزایش سردی و تری شده اید.

انواع مزاج های مختلف

مزاج گرم و خشک

اگر حرکات و رفتارتان سریع است، زود خشمگین و زود آرام می شوید، بدنتان گرم، دهانتان خشک، عرق و ادرارتان پررنگ و تند بو است، کم خواب و لاغر اندام هستید و احساس سلامت کلی دارید، به احتمال زیاد مزاجتان گرم و خشک است.

بیشتر بخوانید: مزاج گرم و خشک و تدابیر مهم برای افراد با مزاج صفراوی

غلبه گرمی و خشکی

اگر دچار سوزن ‌سوزن ‌شدن، تلخی دهان، تشنگی زیاد و بی خوابی، حالت تهوع، دلشوره و بی قراری شده اید هستید، به احتمال زیاد خلط صفرا در بدن تان غالب شده است و مزاجتان به سمت افزایش گرمی و خشکی پیش می‌رود.

انواع مزاج های مختلف

مزاج گرم و تر

اگر زودجوش و اجتماعی و درشت جثه هستید، دهانتان مرطوب، بدنتان گرم، سرخ ‌رنگ و پرخون و خوابتان عمیق است و احساس سلامت کلی دارید به احتمال زیاد مزاجتان گرم و تر است.

بیشتر بخوانید: مزاج گرم و تر و تدابیر مهم برای افراد دارای این مزاج

غلبه گرمی و تری

اگر دچار خواب آلودگی زیاد، خمیازه، التهاب و برافروختگی، جوش های قرمز و ملتهب پوستی و شیرینی دهان شده اید، به احتمال زیاد خلط خون در بدنتان غالب شده و دچار افزایش گرمی و تری شده اید.

چند نکته مهم درباره مزاج شناسی گرم و خشک

اگر چه به اقتضای خشکی، افراد گرم و خشک ممکن است لاغر باشند، ولی همیشه مینیاتوری نیستند.

افراد دارای مزاج گرم و خشک به اقتضای حرارت بیشتر و رطوبت کمتری که دارند، برنامه غذایی خاص خود را دارند، لیکن عصبانی شدن آن ها از تاخیر و دیر شدن غذا همیشگی نیست.

اصولا انتظار ما این است که در افراد گرم مزاج موها دیرتر سفید شوند و سفیدی زودرس مو در مزاج گرم و خشک عمومیت ندارد.

حرارت بالا و رطوبت پایین در مزاج گرم و خشک این افراد را مستعد اضطراب و دلهره می نماید. لیکن برخی جملات که این روزها در توصیف حالات روحی و شرایط روانی این افراد و نیز سایر مزاج ها بیان می شود، مستند مشخصی در منابع طب ایرانی ندارند.

از آنجا که اصولا گرمی گوشت های قرمز، گوشت شتر و … در حدی نیست که گرم مزاجان را اذیت کند، بنابراین بهتر است در منع مطلق این افراد از مصرف گوشت قرمز احتیاط نماییم.

نکات طلایی که در تدابیر اصلاح مزاج باید مورد توجه قرار گیرند

قبل از رعایت هرگونه دستور مزاجی، ابتدا باید مزاج خود را تعیین کنیم.

اکثریت افراد جامعه مزاج معتدلی دارند و در آن ها نیازی به رعایت تدابیر خاص یک مزاج مشخص نیست.

برای تعیین مزاج بهتر است از روش های علمی و معتبر کمک‌ بگیریم.

اگر مزاج مان تعیین و با روش های معتبر مشخص گردید که مزاج معتدلی نداریم، تصور اینکه تمام خصوصیات یک مزاج باید برای ما صدق کند، اشتباه است. مثلا ممکن است برخی خصوصیات مزاج گرم و تر در یک فرد با این مزاج دیده نشود.

تدابیر اصلاح مزاج بیش از اینکه دارویی باشد، مربوط به حوزه سبک زندگی یا life style است که در طب ایرانی به عنوان ستّه ضروریه شناخته می شوند.

بیشتر بخوانید: مزاج سرد و خشک و تدابیر مهم برای افراد با این مزاج

رعایت تدابیر غذایی و اصلاح رژیم و برنامه غذایی، ورزش مناسب، تدابیر خواب، رعایت دستورالعمل های مرتبط با اقلیم و شرایط آب و هوایی، بهداشت روان و … رئوس این‌ مباحث است.

با مراجعه به کتبی که در زمینه اصول تغذیه در طب ایرانی نگاشته و چاپ شده است و نیز با مشورت با پزشک طب ایرانی، می توان نتایج بهتری گرفت. برای مثال با افزودن مصلحات به غذاهایی که برای هر مزاج منع مصرف دارند، می توان با خیال آسوده از خوردن آن ها لذت برد.

در افرادی که به کم خونی مبتلا هستند، باید گوشت قرمز بیشتری در رژیم غذایی آن ها گنجانده شود. با توجه به محدودیت مصرف گوشت در مزاج گرم و خشک، در این موارد با افزودن مصلحات به غذاهای حاوی گوشت قرمز، این مشکل مرتفع خواهد شد.

چند نکته مهم درباره مزاج شناسی

در مورد تعیین مزاج باید به جای استناد و تاکید صرف بر خصوصیات مورد انتظار مزاج ها، با روش های علمی و مستند، روش های تعیین مزاج را استاندارد سازی نمود.

در تبیین خصوصیات مزاج ها، باید به مبنای اصلی تعیین مزاج یعنی میزان تری و خشکی و نیز گرمی و سردی توجه نمود و در هر مزاج خصوصیات مورد انتظار را بر اساس کیفیت حاصله از میزان حرارت و رطوبت آن مزاج مورد بررسی قرارداد.

در منابع و متون طب ایرانی برای هر مزاجی به خصوصیات متعدد و گاه متضادی اشاره شده است. رویکرد علمی اقتضاء می کند که اولا بر نقاط و خصوصیات مشترک بین متون تاکید شود و ثانیاً خصوصیاتی اهمیت بیشتری دارند که در هر مزاج بیشتر و فراوان تر دیده می شوند.

در حوزه مزاج و مزاج سنجی همچنان نیازمند تحقیق و پژوهش های علمی هستیم.

بیشتر بخوانید: رابطه مزاج بدن با شغل از نگاه طب سنتی ایرانی

امیدواریم مطلب مزاج شناسی و آشنایی با مزاج های مختلف برای شما مفید بوده باشد و از آن استفاده کرده باشید. توجه داشته باشید که این اطلاعات برای بالا بردن سطح دانش عمومی جامعه است و توصیه ای به افراد نیست.

با تشکر از دکتر علیرضا یارقلی

و دکتر مرتضی مجاهدی

مجله اینترنتی تحلیلک