حسینیه اعظم زنجان
مسجد حسینیه اعظم زنجان پایتخت شور و شعور حسینی شهرت جهانی دارد. این حسینیه شهرت خود را مدیون مراسم و دسته‌های عزاداریست که در روز هشتم ماه محرم برای حضرت سیدالشهدا (ع)، حضرت ابوالفضل (ع) و یارانشان برگزار می شود. حسینیه اعظم، یکی از بزرگ‌ترین مراکز بزرگ شیعیان جهان به شمار می‌آید.
عاشقان اباعبدالله علیه السلام در زنجان طبق یک سنت دیرینه، همه ساله در روز هشتم ماه محرم، مقارن با شب تاسوعای حسینی، خیل عاشقان حضرت اباعبدالله الحسین علیه‌السلام و قمر منیر بنی‌هاشم حضرت ابوالفضل العباس علیه‌السلام در قالب دسته عظیم عزاداری از حسینیه اعظم زنجان به طرف امامزاده حضرت سید ابراهیم علیه‌السلام حرکت می‌کنند.
این روز در زنجان به یوم العباس مشهور است. در مسیر این دسته هزاران رأس قربانی اعم از شتر، گاو و گوسفند ذبح می‌شود. همچنین در طول مسیر حرکت، مردم زنجان و دیگر میهمانانی که از راه‌های دور و نزدیک به زنجان آمده‌اند، نذورات نقدی خود را به اکیپ‌های ثابت و سیار جمع‌آوری نذورات تقدیم می‌کنند.
عظمت و شکوه این برنامه و حضور صدها هزار نفری مردم به قدری است که نظیر آن در هیچ کجای ایران دیده نشده است.
منطقه زنجان
آیین‌های عزاداری ماه محرم همه ساله در سراسر ایران با شور و عشق خاص مردم به اباعبدالله الحسین علیه‌السلام برگزار می‌شود. این دسته‌ها از دیرباز همواره در قالب هیئت‌های مذهبی و راه‌اندازی دسته‌ها و تکایا برگزار شده است. در همین راستا “مراسم عزاداری حسینیه اعظم زنجان” که در هشتمین روز ماه محرم در زنجان برگزار می‌شود، و به‌عنوان دهمین مورد از میراث معنوی کشور و نخستین گونه از جنبه منحصر به فرد آیین‌های عزاداری در فهرست میراث معنوی کشور ایران به ثبت رسید.
ویژگی های مراسم حسینیه اعظم زنجان
هر ساله از شب اول تا سیزدهم محرم، مراسم عزاداری در حسینیه زنجان برگزار می شود و مهم ترین و با عظمت ترین روز برگزاری آن، هشتم محرم (شب تاسوعا) است. این مراسم سال هاست شکوه و عظمت خاص خود را دارد و با افزایش خیل عظیم عزاداران شرکت کننده، به عنوان بزرگ ترین مجمع عاشقان امام حسین علیه السلام در جهان شناخته می شود.
با اینکه زنجان از نظر وسعت شهر کوچکی است، اما سالهاست که در این دسته عزاداری صدها هزار نفر از شهروندان و گردشگران مذهبی شرکت می کنند. در این روز مردم از اقصی نقاط کشور و حتی بسیاری از کشورهای خارجی برای شرکت در این حرکت عظیم، به شهر زنجان می آیند تا به دریای خروشان عزاداران ابا عبدالله الحسین علیه السلام بپیوندند.
در طی این چند روز، مردم به سبب اعتقادات و باورهای قلبی خود قربانی و نذوراتی را به این حسینیه اهدا می کنند. از دیگر جنبه های حائز اهمیت این مراسم، تعداد قربانی ذبح شده است که حسینیه اعظم زنجان را به عنوان دومین قربانگاه جهان اسلام بعد از منا در مکه و نخستین قربانگاه در جهان تشیع مبدل ساخته است.
تاریخی بودن مراسم حسینیه بر اساس تحقیقات به عمل آمده، ثابت شده است. سادگی و بی پیرایگی انجام مراسم، باعث شده که این رونق، هر سال نسبت به سال قبل بیشتر شود.
این مراسم شکوهمند هر ساله از طریق رسانه های ملی، شبکه های برون مرزی، شبکه وب (اینترنت) به صورت مستقیم پخش شده و خیل عظیمی از مردم جهان نیز بدین گونه نظاره گر این مراسم شکوهمند هستند.
بهره برداری از نذورات این مراسم در امور خیریه و عام المنفعه نیز در نوع خود بی نظیر است؛ به طوری که در آیین سوگواری هشتم ماه محرم سال های گذشته، رکورد ۱۲ هزار رأس دام نذری توسط عاشقان سالار شهیدان، حضرت امام حسین علیه السلام به دسته حسینیه اعظم زنجان ثبت شد.
قدمت مسجد حسینیه اعظم زنجان
تا کنون ۷ سند مکتوب که قدمتی بیش از یکصد سال دارند در زمینه حسینیه اعظم شناسایی و معرفی شده اند. بر اساس این اسناد مکتوب وجود حسینیه در دوره افشاریه قطعی و به احتمال قریب به یقین ساخت آن به دوره صفویه برمی گردد.
با ظهور سلسله صفویه در سال ۹۰۷ هجری قمری، مذهب رسمی ایران تشیّع اثنی عشری اعلام شد. یکی از دستاوردهای مهم این سلسله تداوم و گسترش عزاداری و تعزیه خوانی بود. همچنین به دلیل اینکه زیارت عتبات عالیات به خصوص کربلا و نجف مورد توجه حاکمان صفوی و شیعیان ایران بود، در مسیر راه های مختلف شهری و روستایی اماکنی برای عزاداران زوار احداث کردند که حسینیه نامیده شد و کتاب عالم آرای عباسی در دوره صفویه قدیمی ترین سند مکتوبی است که لفظ حسینیه در آن آمده است.
بنابراین بر اساس سند اول، حسینیه اعظم زنجان در دوره نادرشاه افشار وجود داشته و بروز اتفاقات و حوادثی در این دوره در محله حسینیه به ثبت رسیده است. نکته قابل توجه این سند این است که حسینیه در آن زمان هم نام محله و هم نام تکیه بوده و از نظر جغرافیایی نیز با حسینیه اعظم امروزی منطبق است.
از دیگر اسناد مکتوب حسینیه که در حال حاضر در راهرو مسجد به دیوار نصب شده، سنگ نوشته ای است که تاریخ ۱۲۶۱ هجری قمری در ذیل اشعار آن مکتوب گردیده است. این تاریخ نشان می دهد اهالی محل این مسجد را در سال ۱۲۶۱ هجری قمری تعمیر کرده اند و ساخت آن به زمان های پیشتر بر می گردد.
علاوه بر این اسناد مکتوب، گفته های شفاهی مُعمّرین، ریش سفیدان و هیات امنای مسجد وجود وسایل و ابزار آلات متعدد قدیمی و مرتبط با تعزیه مثل طبل، شیپور و چند قطعه شمشیر در کنار علم اصلی حسینیه که تاریخ ۱۲۲۱ هجری قمری بر روی آن درج شده را تایید می کند که متاسفانه در دوره رضاخان به علت تعطیلی مساجد، بسیاری از این اشیاء مفقود گردیده یا به سرقت رفته است.
بیشتر بخوانید:
- آیین عزاداری امام حسین علیه السلام در تبریز و شهرهای آذربایجان شرقی
- اردبیل و آیین برگزاری مراسم عزاداری امام حسین علیه السلام
- یزد و آیین برگزاری مراسم عزاداری امام حسین علیه السلام
مجله اینترنتی تحلیلک
