همراهان همیشگیمجله اینترنتی تحلیلک، در این بخش قصد داریم با معرفی اماکن گردشگری ایران در خدمت شما باشیم. امیدواریم که شما عزیزان بتوانید به این اماکن زیبا سر بزنید و خوشحال می شویم که تجربه های خودتان را با ما به اشتراک بگذارید. این مطلب به معرفی زیارتگاه چک چک یزد اختصاص دارد.

زیارتگاه چک چک یزد

زیارتگاه چک چک یکی از مهم ترین و مقدس ترین زیارتگاه های دین زرتشت محسوب می شود که نزد پیروان این دین ارزش بسیاری دارد. این زیارتگاه مقدس زرتشتیان در شهر اردکان یزد واقع شده است. اردکان یکی از شهرهای استان کویری یزد است؛ که به سه بخش مجزای مرکزی، عقدا و خرانق تقسیم می شود.

زیارتگاه چَک چَک نام های دیگری نظیر «چکچکو» یا «پیر سبز» هم دارد و در بین زرتشتیان بسیار محبوب است. همه ساله مسافران داخلی و خارجی زیادی از این جاذبه گردشگری دیدن می کنند. رمز و رازهای زیارتگاه چک چک و مشخص نبودن ریشه پیدایش آن یکی از دلایلی است که می تواند شما را راهی این سفر کند.

موقعیت مکانی این زیارتگاه و وجود درختان سرسبز و چشمه آب در میان سرزمینی کویری یکی از معجزه های خلقت را به تصویر می کشد.

زیارتگاه چک چک از یک محوطه، بنای آتشکده و ساختمان تشکیل شده و به شکل پلکانی و به صورت پنج طبقه نامنظم است. بام هر طبقه، حیاط طبقه فوقانی است و این شکل سازه تا بالاترین قسمت زیر کوه ادامه دارد. هنگام ورود به زیارتگاه روی دیوار با نوشته هایی منسوب به اوستا روبرو می شویم که یکی از آنها این چنین است:

در دنیا، راه یکیست و آن راه رستگاری است.

در بالاترین قسمت این مجموعه، ساختمان آتشکده که همان زیارتگاه است، دیده می شود. این ساختمان در دل کوه حفر شده و مانند دهانه غار است. درخت کهنسالی درون این غار قرار دارد که در فهرست آثار ملی با شماره ۲۶۹ به ثبت رسیده است.

آبشار کوچکی نیز بر دیوار سنگی غار جاری است که در مسیرش انجیرکوهی، گیاه سیاوشان و گیاه مورد روییده اند. حوض سنگی در غار واقع شده که آب آبشار درون آن می ریزد و برای رفع تشنگی زائران مورد استفاده قرار می گیرد.

با رسیدن به آتشکده به دری فلزی به رنگ طلایی مواجه می شویم که روی آن نقش سرباز هخامنشی حک شده که نیزه ای در دست دارد. سقف بنای زیارتگاه سنگی است و چلچراغی در وسط آن دیده می شود. شکل ناهموار دیواره‌های بنا اولین چیزی است که در بدو ورود به چشم می آید. این ناهمواری ها به صورت طبیعی شکل گرفته و همچنان دست نخورده باقی مانده‌اند. کف آتشکده نیز از سنگ مرمر است که همیشه نم دارد و مرطوب است.

بر روی طاقچه‌های طبیعی دیوار زیارتگاه نیز تصاویری از بزرگان دین زرتشت قرار دارد. در وسط زیارتگاه نیز آتشدانی قرار گرفته که شعله‌های آن هیچ وقت نباید خاموش باشد. در کنار شعله های مجمر، عود یا چوبی مقدس گذاشته شده و بوی خاصی از آن به مشام می رسد. داخل یکی از اتاق‌های زیارتگاه چک چک چاهی قرار دارد که عمق آن بیش از ۵۰ متر است و زرتشتیان بر این باورند که با بستن نخ به طناب این چاه، حاجت می‌گیرند و به آرزوهایشان می رسند.

به دلیل موقعیت قرارگیری این مجموعه در دل کوه، رسیدن به این زیارتگاه برای افرادی که ناتوانی حرکتی دارند، دشوار است.

روایتی از تاریخ زیارتگاه چک چک یزد

این جاذبه دیدنی و مقدس زرتشتیان در دل کوه های بین اردکان و انجیره جای گرفته است. روایات متعددی در مورد چگونگی ایجاد این مکان مقدس وجود دارد.

مطابق با آنچه در برخی از کتب تاریخی آمده است، به نظر می رسد که در زمان حکومت یزدگرد سوم که آخرین پادشاه ساسانی بوده عرب ها به کاخ مدائن حمله کردند و همین سبب شد تا پادشاه برای حفظ جان و خانواده خودش به فکر راه نجات باشد. وی به همراه همسرش «کتایون»، پسرانش «هرمزان» و «اردشیر» و نیز دخترانش «شهربانو»، «پارس‌بانو»، «مهربانو»، «نازبانو» و «نیک‌بانو» راهی یزد شد تا گزندی به آن‌ها وارد نشود.

یزدگرد سوم به جنگ با اعراب می رود، شکست می خورد و در حین راه برگشت کشته می شود. خانواده وی نیز هر کدامشان به منطقه ای از ایران رهسپار می شوند.

نیک بانو یکی از دختران یزدگرد سوم به همراه ندیمه شان به اردکان می روند. نیک بانو و مروارید (خدمه یزدگرد سوم و خانواده اش) در بیابان از هم جدا می شوند و هر یک به سوی مقصدی تازه به راه می افتند. مروارید در کوهی در ۱۷ کیلومتری اردکان ناپدید می شود که امروزه به نام کوه هریشت شناخته می شود و نزد زرتشتیان از قداست خاصی برخوردار است.

نیک بانو به سمت کوهی در ۳۷ کیلومتری شرق اردکان در حرکت بوده است که در راه سیاهی دشمن را مشاهده می کند و با ترس و گریه از کوه بلند و خشکی بالا می رود. دشمن به او می رسد و به قصد گرفتن او جلو می رود. در این لحظه این بانوی پاکدامن آهی از دل می کشد و نگاهی به کوه می اندازد و می گوید:

«مرا چون مادری مهربان در آغوش خود بگیر و از دست دشمنانم برهان.»

با گفتن این جملات، شکافی در کوه پدید می آید و نیک بانو را به درون می کشد. دشمن پس از دیدن این اتفاق، از آن محل دور می شود.

روایت است که چوپانی در همان نزدیکی، گله خود را گم می کند و در پی آن می گردد. پس از جستجوی زیاد خسته می شود و تشنه و گرسنه به آن کوه می رسد و از قطرات آبی که از دیواره سنگی آن بر زمین می چکیده، سیراب می شود و از خستگی به خواب می رود. در خواب بانویی فرهمند را می بیند که گله اش را در پناه خود گرفته است و از آن محافظت می کند. بانو به او می گوید:

«در این محل اتاقی بنام من بساز و شمع و چراغ بیفروز و به دیگران نیز خبر بده که چنان کنند.»

وی از خواب برمی خیزد و گله اش را می بیند که سالم است. از شادی بسیار به سراغ بزرگان زرتشتی می رود و به کمک آنها زیارتگاه چک چک را بنا می کند. برخی روایات نیز گم شدن گله را انکار می کنند و معتقدند نیک بانو به خواب یک چوپان آمده و از او خواسته تا زیارتگاه پیر سبز را بسازد.

این کوه امروزه کوه چک چک نام دارد و محل غیب شدن نیک بانو، به عنوان مقدس ترین آتشکده و زیارتگاه زرتشتیان شناخته می شود.

گفته می‌شود که در گذشته، لباسی در شکاف قرار داشت که آن را جدا کرده و به عنوان تبرک از آن نگهداری می‌شود.

البته تمامی گفته ها بر اساس روایات تاریخی است و سند قطعی بر درست بودن روایات وجود ندارد.

مراسم زیارتگاه چک چک یزد

زیارتگاه چک چک یزد یکی از مهمترین و مقدس ترین مکان های زیارتی برای زرتشتیان به شمار می رود و هر ساله در تاریخ ۲۴ تا ۲۸ خرداد ماه در این مکان مراسم مذهبی زرتشتیان برگزار می گردد.

علاوه بر انجام مراسم، پیروان این دین در کنار یکدیگر از حال هم نیز خبردار می شوند. آنها در این روزها سرودهای شاد می خوانند و به نیایش و دعا می پردازند.

مراسم گوناگون زرتشتیان مانند نیایش همگانی، گهنبار خوانی، سدره پوشی، نذورات، نامزدی و … نیز در همین زیارتگاه برگزار می شود. در کنار نیایش، آنها از فضای زیبا و تماشایی این مکان نیز لذت می برند و پس از چند روز با دلی سبک و شاد زیارتگاه را ترک می کنند. شکوه این مراسم به حدی است که برخی به آن لقب حج زرتشتیان را داده اند.

در مهر ماه هر سال نیز مراسم باشکوه دیگری برگزار می شود و به مناسبت فرا رسیدن جشن مهرگان صدای شادی در این مکان مقدس می پیچد.

برای ورود به زیارتگاه باید کفش ها را در بیاورید و در برخی اوقات ممکن است از شما بخواهند که کلاه نیز بر سر بگذارید یا عرق پیشانی خود را خشک کنید.

برای شرکت در مراسم زرتشتیان در ماه خرداد باید حتما کارت دعوت داشته باشید و در روز ۱۳بدر نیز ورود غیر زرتشتیان به چک چک ممنوع است.

بهترین زمان سفر

با توجه به موقعیت کویری این مکان بهتر است در فصل های بهار و پاییز که در دمای هوا معتدل است به این زیارتگاه مقدس بروید.

دسترسی

آدرس: استان یزد، ۴۳ کیلومتری شرق اردکان، در میان کوه های انجیر «مشاهده روی نقشه»

امیدواریم از مطالعه معرفی زیارتگاه چک چک یزد لذت برده باشید.

مجله اینترنتی تحلیلک