نقش تغذیه در پوسیدگی دندان و راه های موثر در پیشگیری از آن
شناخت مواد غذایی موثر در پیگشری از پوسیدگی دندان و آشنایی با تغذیه و پوسیدگی دندان، مراقبت از دندان ها را آسان تر می کند و همچنین باعث می شود با رعایت نکاتی ساده از پوسیدگی و آسیب به دندان ها جلوگیری شود.
نقش تغذیه در پوسیدگی دندان
هر ماده غذایی که وارد دهان می شود باعث تغییر اسیدیته محیط دهان و اسیدی شدن آن شده که این شرایط تا یک ساعت بعد از خوردن در دهان باقی می ماند و می تواند باعث آسیب به دندان ها و در نهایت پوسیدگی آن ها شود.
به همین علت افرادی که مرتباً ریزه خواری می کنند و محیط دهانشان برای مدت زمان بیشتری اسیدی است، به شدت در معرض پوسیدگی دندان هستند. نقش تغذیه و پوسیدگی دندان بسیار مهم است.
بیشتر بخوانید: روش های کنترل ریزه خواری
نقش تغذیه در پوسیدگی دندان
به طور کلی غذاها به سه دسته اصلی تقسیم می‌شوند:
غذاهای کاریوژنیک: غذاهایی هستند که باعث پوسیدگی دندان می شوند. این غذاها حاوی کربوهیدرات های تخمیر پذیر هستند که توسط باکتری های موجود در دهان تخمیر می شوند و طی این فرآیند اسید تولید می شود.
اسید باعث کاهش PH محیط دندان می شود؛ در نتیجه مینای دندان آسیب دیده و پوسیدگی ایجاد می شود.
غذاهای کریوستاتیک: این غذاها کربوهیدرات تخمیر پذیر ندارند یا مقدارش خیلی ناچیز است و حاوی ترکیباتی مانند فیبر یا کلسیم هستند که ریسک پوسیدگی دندان را کم می‌کند.
غذاهای آنتی کاریوژنیک: غذاهایی هستند که حاوی ترکیباتی اند که اثر ضد پوسیدگی دارند؛ مثل زایلیتول یا کلسیم.
بیشتر بخوانید: نقش مواد غذایی در پوسیدگی دندان
مواد غذایی ضد پوسیدگی دندان حاوی کربوهیدرات های تخمیر پذیر/ غذاهای کاریوژنیک
در این دسته غذاهای حاوی قندهای ساده شامل انواع شیرینی، دسر، کیک، بیسکویت، قند، شکر، مربا، بستنی، شکلات و نوشابه، چیپس، پفک و … قرار دارند که بیشترین تاثیر را در ایجاد پوسیدگی دارند.
گروه غلات مثل انواع ماکارونی، نان، برنج
میوه ها
لبنیات مثل شیر، ماست و دوغ
این غذاها هرچه شیرین تر باشند، حالت چسبنده تری داشته باشند و مدت زمان بیشتری روی دندان ها بمانند، ریسک پوسیدگی را بیشتر می‌کنند. مثل بیسکویت، کراکر، پفک و شیرینی‌جات یا مثلاً آبنبات که برای مدت طولانی داخل دهان نگه داشته می شود.
نوشابه ها علاوه بر قند ساده حاوی اسید کربنیک و اسید فسفریک (در نوشابه های سیاه) هستند. در نتیجه باعث تخریب مینای دندان شده و بسیار کریوژنیک هستند!!
میوه ها هرچه آبدارتر باشند ریسک پوسیدگی کمتر می شود ولی اگر کم آب و چسبنده باشند ریسک بیشتر می شود؛ مثل موز یا میوه خشک.
شیر و لبنیات چون حاوی کلسیم هستند ریسک پوسیدگی کمی کمتر می شود ولی در شیرخواران اگر شب تا صبح به آن ها شیر داده شود به علت این‌که ترشح بزاق در شب کمتر است، میزان پوسیدگی بیشتر می شود.
بیشتر بخوانید: پوسیدگی دندان و بررسی علت و روش های جلوگیری از پیشرفت آن
مواد غذایی ضد پوسیدگی دندان فاقد کربوهیدرات تخمیر پذیر یا حاوی مقدار ناچیز/ غذاهای کریوستاتیک
محصولات پروتئین حیوانی مثل انواع گوشت (گوشت قرمز، مرغ، ماهی و میگو) و تخم مرغ
انواع چربی ها مثل کره، خامه، روغن های گیاهی و حیوانی و زیتون
سبزیجات (حاوی کربوهیدرات ناچیز و فیبر بالا)
مغزی جات (حاوی کربوهیدرات ناچیز و فیبر بالا) و حبوبات
مواد غذایی ضد پوسیدگی دندان فاقد کربوهیدرات‌های تخمیر پذیر و حاوی ترکیبات ضد پوسیدگی دندان/غذاهای آنتی کاریوژنیک
پنیر و کشک (حاوی پروتئین و کلسیم بالا)
آدامس های بدون قند حاوی زایلیتول
زایلیتول یک قند الکلی پنج کربن هست که توسط باکتری های موجود در دهان تخمیر نمی شود و همچنین می تواند از طریق افزایش سطح بزاق اثر ضد پوسیدگی داشته باشد.
بیشتر بخوانید: بیماری های شایع دهان و دندان / آسیب شناسی دهان و فک و صورت
چند توصیه درباره نقش تغذیه در پوسیدگی دندان
آب فراوان بنوشید. آب باعث افزایش ترشح بزاق می شود. بزاق نقش تنظیم کننده اسیدیته محیط دهان و آنتی باکتریال دارد.
مواد غذایی حاوی کلسیم فراوان و کربوهیدرات پایین مثل کشک و پنیر باعث تقویت مینای دندان و پیشگیری از پوسیدگی دندان می شود.
از ریزه‌خواری پرهیز کنید، چون هر زمان که چیزی می خورید PH دهان به مدت ۳۰-۱۵ دقیقه پایین می‌آید و دندان ها در معرض پوسیدگی قرار می‌گیرند.
دفعات مصرف غذاهای کریوژنیک را کاهش دهید.
غذاهای کریوژنیک را همراه با مواد غذایی کریوستاتیک یا آنتی کریوژنیک مصرف کنید تا از میزان کریوژنیکی کاسته شود.
بعد از مصرف غذاهای کریوژنیک مسواک بزنید یا دهان خود را با آب شستشو دهید اگر دسترسی مسواک ندارید می توانید بعد از غذا آدامس زایلیتول بجوید.
زایلیتول یک قند الکلی است که باعث تحریک ترشح بزاق می شود و اثر آنتی باکتریال دارد و در محافظت از دندان ها موثر است. در صورتی که بعد از صرف غذا امکان مسواک زدن ندارید، حتما آدامس بدون قند حاوی زایلیتول بجوید.
همچنین جویدن آدامس بدون قند (حاوی زایلیتول) باعث کاهش اشتها، کاهش تمایل به ریزه خواری و کمک به کاهش وزن، افزایش تمرکز، احساس آرامش و تقویت می شود.
مصرف غذاهای اسیدی مثل نوشابه، آبلیمو، سرکه و مرکبات ترش را کاهش دهید.
غذاهای خیلی داغ یا خیلی سرد مصرف نکنید.
از جویدن غذاهای خیلی سفت مثل ته‌دیگ یا شکستن پوسته‌ی مغزی جات با دندان خودداری کنید.
حتماً روزانه حداقل دو مرتبه مسواک بزنید و یک مرتبه نخ دندان بکشید.
امیدواریم از مطلب نقش تغذیه در پوسیدگی دندان استفاده کرده باشید و برای شما مفید بوده باشد. مراقب دندان های خود باشید.
با تشکر از دکتر سارا صافی
مجله اینترنتی تحلیلک
