آوردن الفاظی که حروف آنها مقلوب هم‌ دیگر باشد را جناس قلب می‌گوییم و بر دو بخش است: قلب بعض، قلب کامل یا مستوی

جناس زاید به این معنی است که یکی از کلمات نسبت به دیگری یک هجا بیشتر داشته باشد. جناس زاید سه بخش دارد: مزید / وسط / مذیّل

وقتی دو کلمه همسان در مصوت بلند با هم اختلاف داشته باشند به آن جناس اشتقاق یا اقتضاب می‌گوییم.

جناس ناقص یا محرف به این معنی است که دو کلمه همسان در مصوت کوتاه با هم اختلاف داشته باشند.

جناس خط یا تصحیف وقتی شکل می‌گیرد که دو کلمه در نقطه‌ گذاری با هم اختلاف داشته باشند.

جناس لاحق وقتی شکل می‌گیرد که دو کلمه یکسان در یک حرف بعیدالمخرج با هم اختلاف داشته باشند.

جناس مضارع وقتی شکل می‌گیرد که دو کلمه همسان در یک حرف با هم اختلاف داشته باشند و این حروف قریب المخرج باشند.

هر گاه دو کلمه هم هجا باشند ولی اختلاف در تکیه داشته باشند، جناس مرکب را شکل می‌دهند.

جناس لفظ وقتی شکل می‌گیرد که تلفظ دو کلمه یکسان باشد و املای متفاوت داشته باشند.

جناس تام وقتی شکل می‌گیرد که دو کلمه از لحاظ تلفظ یکسان باشند و معانی مختلفی داشته باشند.