پنج‌شنبه/ 27 نوامبر / 2025
اعمال ماه صفر

اعمال ماه صفر

صَفَر، صفرالمظفّر یا صفرالخیر دومین ماه قمری است. صفر به معنی تهی و خالی است. دلیل نامگذاری آن است که در این ماه بازارهایى در یمن به پا می‌شد که آنرا صفرى می‌گفتند و از آنجا آذوقه می‌گرفتند و هر که به بازار نمی‌رسید از گرسنگى هلاک می‌شد.

همراهان عزیز مجله اینترنتی تحلیلک؛ میخواهیم در این مطلب با اعمال ماه صفر بیشتر آشنا شویم.

اعمال ماه صفر

راه رفع نحوست ماه صفر

آگاه باش که این ماه معروف به نُحوست و بدیمنی است و برای رفع نحوست ماه صفر و بدیمنی آن چیزی بهتر از صدقه دادن و خواندن ادعیه و دعاهای پناه‌دهنده به خدا نیست و اگر کسی بخواهد از بلاهای نازله این ماه محفوظ بماند، چنان‌که محدّث فیض و غیر او فرموده‌اند؛ هر روز «ده مرتبه» بخواند:

يَا شَدِيدَ الْقُوىٰ وَ يَا شَدِيدَ الْمِحالِ، يَا عَزِيزُ يَا عَزِيزُ يَا عَزِيزُ، ذَلَّتْ بِعَظَمَتِکَ جَمِيعُ خَلْقِکَ فَاکْفِنِى شَرَّ خَلْقِکَ، يَا مُحْسِنُ يَا مُجْمِلُ يَا مُنْعِمُ يَا مُفْضِلُ، يَا لَاإِلٰهَ إِلّا أَنْتَ سُبْحانَکَ إِنِّى کُنْتُ مِنَ الظَّالِمِينَ فَاسْتَجَبْنا لَهُ وَنَجَّيْناهُ مِنَ الْغَمِّ وَکَذٰلِکَ نُنْجِى الْمُؤْمِنِينَ، وَصَلَّى اللّٰهُ عَلىٰ مُحَمَّدٍ وَآلِهِ الطَّيِّبِينَ الطَّاهِرِينَ.

ای سخت نیرو و سخت کیفر، ای عزیز، ای عزیز، ای عزیز، همه آفریدگانت در برابر عظمتت خوار گشته، مرا از شر آفریدگانت کفایت کن، ای نیکوکار، ای زیباکار، ای نعمت‌بخش، ای افزون‌کننده، ای که معبودی جز تو نیست، منزّهی تو، من از ستمکارانم، پس دعایش را مستجاب کردیم و او را [اشاره به رهایی حضرت یونس از دل ماهی] از اندوه نجات دادیم و این‌چنین مؤمنان را نجات می‌دهیم، درود خدا بر محمّد و خاندان پاک و پاکیزه‌اش.

اعمال ماه صفر

دعای رویت ماه صفر هنگام استهلال

سید ابن طاووس برای هلال این ماه دعایی روایت کرده:

الدُّعَاءُ فِي صَفَرٍ تَقُولُ عِنْدَ اسْتِهْلَالِهِ

هنگام استهلال ماه صفر بگو:

اللَّهُمَّ أَنْتَ اللَّهُ الْعَلِيمُ الْخَالِقُ الرَّازِقُ وَ أَنْتَ اللَّهُ الْقَدِيرُ الْمُقْتَدِرُ الْقَادِرُ

خداوندا، تو خداى آگاه، آفريننده و روزى‌رسان هستى و تو خداى توانا مقتدر و توانمندى،

 أَسْأَلُکَ أَنْ تُصَلِّيَ عَلَى مُحَمَّدٍ وَ عَلَى آلِ مُحَمَّدٍ وَ أَنْ تُعَرِّفَنَا بَرَکَةَ هَذَا الشَّهْرِ وَ يُمْنَهُ

از تو درخواست مى‌کنم که بر محمد و آل محمد درود فرستى و ما را با برکت و خجستگى اين ماه آشنا گردانى

وَ تَرْزُقَنَا خَيْرَهُ وَ تَصْرِفَ عَنَّا شَرَّهُ وَ تَجْعَلَنَا فِيهِ مِنَ الْفَائِزِينَ يَا أَرْحَمَ الرَّاحِمِينَ

و خير آن را به ما روزى کنى و از شرّ آن باز دارى و ما را از رستگاران در آن قرار دهى، اى مهربان‌ترين مهربانان.

 اللَّهُمَّ صَلِّ عَلَى مُحَمَّدٍ وَ عَلَى آلِ مُحَمَّدٍ وَ اجْعَلْنِي أَکْثَرَ الْعَالَمِينَ قَدْراً وَ أَبْسَطَهُمْ عِلْماً وَ أَعَزَّهُمْ عِنْدَکَ مَقَاماً وَ أَکْرَمَهُمْ لَدَيْکَ جَاهاً

خداوندا، بر محمد و آل محمد درود فرست و مرا در نزد خود بلندمرتبه‌ترين، دانشمندترين، سرفرازترين، آبرومندترين و برترين همه‌ى جهانيان قرار ده،

کَمَا خَلَقْتَ آدَمَ ع مِنْ تُرَابٍ وَ نَفَخْتَ فِيهِ مِنْ رُوحِکَ وَ أَسْجَدْتَ لَهُ مَلَائِکَتَکَ

همان گونه که حضرت آدم-سلام بر او-را از خاک آفريدى و از روح خود در او دميدى و به فرشتگان دستور دادى تا در برابر او سجده کنند

وَ عَلَّمْتَهُ الْأَسْمَاءَ کُلَّهَا وَ جَعَلْتَهُ خَلِيفَةً فِي أَرْضِکَ

و همه‌ى نام‌هايت را به او آموختى و جانشين خود در زمين قرار دادى

وَ سَخَّرْتَ لَهُ مَا فِي السَّمَاوَاتِ وَ مَا فِي الْأَرْضِ جَمِيعاً مِنْکَ وَ کَرَّمْتَ ذُرِّيَّتَهُ وَ فَضَّلْتَهُمْ عَلَى الْعَالَمِينَ

و همه‌ى آنچه را که در آسمان‌ها و زمين است، مسخر و رام او گردانيدى و فرزندان او را گرامى داشته و بر جهانيان برترى دادى.

اللَّهُمَّ لَکَ الْحَمْدُ وَ مِنْکَ النَّعْمَاءُ وَ لَکَ الشُّکْرُ دَائِماً

خدايا، ستايش تو را است و نعمت از تو است و سپاس جاودانه تو را،

يَا لَطِيفاً بِعِبَادِهِ الْمُؤْمِنِينَ يَا سَمِيعَ الدُّعَاءِ ارْحَمْ وَ اسْتَجِبْ

اى کسى که به بندگان مؤمن لطف دارى، اى شنواى دعا، بر من رحم آر و دعايم را مستجاب کن؛

 فَإِنَّکَ تَعْلَمُ وَ لَا أَعْلَمُ وَ تَقْدِرُ وَ لَا أَقْدِرُ وَ أَنْتَ عَلَّامُ الْغُيُوبِ

زيرا تو مى‌دانى و من نمى‌دانم و تو مى‌توانى و من نمى‌توانم و تو از همه‌ى نهانى‌ها آگاهى،

 فَاجْعَلْ قَلْبِي وَ عَزْمِي وَ هِمَّتِي [وَ نِيَّتِي‏] وَفْقَ [وقف‏] مَشِيَّتِکَ وَ أَسِيرَ أَمْرِکَ

پس دل، تصميم و همت [نيّت] مرا موافق [وقف] خواست خود و اسير خويش بگردان.

 اللَّهُمَّ إِنِّي لَا أَقْدِرُ أَنْ أَسْأَلَکَ إِلَّا بِإِذْنِکَ وَ لَا أَقْدِرُ إِلَّا أَسْأَلُکَ بَعْدَ إِذْنِکَ خَوْفاً مِنْ إِعْرَاضِکَ وَ غَضَبِکَ

خدايا، من جز به اذن تو نمى‌توانم چيزى از تو بخواهم و بعد از اذن تو نمى‌توانم از تو نخواهم، زيرا از روى برگرداندن و خشم تو بيم دارم؛

 فَکُنْ حَسْبِي يَا مَنْ هُوَ الْحَسْبُ وَ الْوَکِيلُ وَ النَّصِيرُ

پس خود براى من بس باش، اى کسى که کافى و کارگزار و ياور من هستى.

 اللَّهُمَّ صَلِّ عَلَى مُحَمَّدٍ وَ عَلَى آلِ مُحَمَّدٍ وَ عَلَى جَمِيعِ مَلَائِکَتِکَ الْمُقَرَّبِينَ وَ أَنْبِيَائِکَ [وَ] الْمُرْسَلِينَ وَ عِبَادِکَ الصَّالِحِينَ يَا أَرْحَمَ الرَّاحِمِينَ

خداوندا، بر محمد و آل محمد و بر همه‌ى فرشتگان مقرب و پيامبران مرسل و بندگان شايسته‌ات درود فرست اى مهربان‌ترين مهربانان،

يَا جَالِيَ الْأَحْزَانِ يَا مُوَسِّعَ الضِّيقِ يَا مَنْ هُوَ أَوْلَى بِخَلْقِهِ مِنْ أَنْفُسِهِمْ

اى برطرف‌کننده‌ى اندوه‌ها، اى گسترنده‌ى تنگناها، اى کسى که از خود آفريده‌ها به آن‌ها سزاوارتر هستى،

وَ يَا فَاطِرَ تِلْکَ الْأَنْفُسِ أَنْفُساً وَ مُلْهِمَهَا فُجُورَهَا وَ التَّقْوَى نَزَلَ بِي يَا فَارِجَ الْهَمِّ هَمٌّ ضِقْتُ بِهِ ذَرْعاً

اى آفريننده‌ى جان‌ها به صورت جان و الهام‌کننده‌ى بدى و تقوا به آن، اى گشاينده‌ى اندوه، اندوهى بر من فرود آمده است که نمى‌توانم در برابر آن ايستادگى کنم

وَ صَدْراً حَتَّى خَشِيتُ أَنْ يَکُونَ عَرَضَتْ فِتْنَةٌ

و سينه‌ام در اثر آن به تنگ آمده است، به حدى که مى‌ترسم فتنه‌اى بر من عارض شده باشد.

 يَا اللَّهُ فَبِذِکْرِکَ‏ (تَطْمَئِنُّ الْقُلُوبُ‏) صَلِّ عَلَى مُحَمَّدٍ وَ عَلَى آلِ مُحَمَّدٍ وَ قَلِّبْ قَلْبِي مِنَ الْهُمُومِ إِلَى الرَّوْحِ وَ الدَّعَةِ

اى خدايى که دل‌ها با ياد تو آرام مى‌گيرد، بر محمد و آل محمد درود فرست و دل مرا از اندوه‌ها نجات ده و به سوى آسايش و آسودگى انتقال ده

 وَ لَا تَشْغَلْنِي عَنْ ذِکْرِکَ بِتَرْکِکَ مَا بِي مِنَ الْهُمُومِ إِنِّي إِلَيْکَ مُتَضَرِّعٌ

و مرا با غم‌هايم تنها مگذار تا مبادا از يادت بازمانم، من به درگاه تو تضرع مى‌کنم.

 أَسْأَلُکَ بِاسْمِکَ الَّذِي لَا يُوصَفُ إِلَّا بِالْمَعْنَى بِکِتْمَانِکَ عن [فِي‏] غُيُوبِکَ ذِي النُّورِ

به آن اسم تو که با معنا توصيف مى‌شود و آن را در غيب پوشيده‌اى و داراى نور است،

 وَ أَنْ تُجْلِيَ بِحَقِّهِ أَحْزَانِي وَ تَشْرَحَ بِهِ صَدْرِي بِکُشُوطِ الْهَمِّ يَا کَرِيم

از تو خواستارم به حق آن اندوه‌هاى مرا بزدايى و با کنار زدن دلتنگى دلم را بگشايى، اى کريم.

اعمال ماه صفر

روز اول ماه صفر

در سال سی‌ و هفتم [در این روز] جنگ صفین درگرفت و در این روز در سال شصت‌ و یکم به قولی سر مبارک حضرت سیدالشهدا علیه السلام را وارد دمشق کردند و بنی‌امیه آن روز را عید قرار دادند و آن روزی است که در آن غصّه‌ها تازه می‌شود.

کانَتْ مآتِمُ بِالْعِراقِ تَعُدُّها
أمَوِيَّةٌ بِالشَّامِ مِنْ أَعْيادِها

در عراق ماتم‌هایی بود که آن را به حساب آوردند
بنی‌امیه در شام از عیدهای خود

و در این روز و به قولى در روز سوم، در سال صد و بیست‌ و یک زیدبن‌على شهید شد.

اعمال ماه صفر

اعمال روز سوم ماه صفر

سید ابن طاووس از کتاب‌های اصحاب ما امامیه نقل کرده است: که در این روز خواندن دو رکعت نماز مستحب است که در رکعت اول سوره‌های «حَمد» و «اِنّا فَتَحنا» و در رکعت دوم سوره‌های «حَمد» و «توحید» خوانده و پس از سلام «صد مرتبه» صلوات و «صد مرتبه»«اللّٰهُمَّ الْعَنْ آلَ أَبِی سُفْیانَ»و «صد مرتبه» استغفار بگوید، آنگاه حاجت خود را بخواهد.

اعمال ماه صفر

اعمال روز هفتم ماه صفر

به قول شهید و کفعمی و دیگران و از طرفی به قول شیخ کلینی و شیخ طوسی در روز بیست‌وهشتم در سال پنجاهم شهادت حضرت مجتبی علیه‌السلام واقع شد. [و در این روز در سال 128 ولادت حضرت موسی‌بن‌جعفر علیه‌السلام در «ابوا» (منزلی بین مکه و مدینه) اتفاق افتاد.

اعمال ماه صفر

اعمال روز اربعین

روز بیستم که روز اربعین و به قول شیخ مفید و شیخ طوسی، روز بازگشت خانواده حضرت حسین علیه‌السلام از شام به مدینه و روز ورود جابر بن عبدالله انصاری به کربلا برای زیارت امام حسین علیه‌السلام است و جابر نخستین زائر آن حضرت پس از شهادت ایشان است و زیارت حضرت سید الشهدا در این روز مستحب است.

از امام حسن عسکری علیه‌السلام روایت شده است که فرمودند:
نشانه‌های مؤمن پنج چیز است: خواندن پنجاه‌ویک رکعت نمازهای واجب و نافله در شب‌وروز، زیارت اربعین، انگشتر به دست راست کردن و در سجده پیشانی را بر خاک گذاشتن و بلند گفتن«بِسْمِ اللّٰهِ الرَّحْمٰنِ الرَّحِیمِ»؛ شیخ در کتاب «تهذیب» و «مصباح» «زیارت ویژه این روز» را از امام صادق علیه‌السلام نقل کرده که ما ان‌شاء‌الله در باب زیارات خواهیم آورد.

اعمال ماه صفر

روز بیست و هشتم ماه صفر

در چهل‌سالگی مبعوث به رسالت شد، سیزده سال در شهر مکه مردم را به خداپرستی خواند، در سنّ پنجاه‌وسه سالگی به مدینه هجرت کرد و در سال دهم هجری از دنیا رفت؛ غسل و حنوطش را امیرالمؤمنین علیه السلام عهده‌دار بود و پس از غسل و کفن بر بدن مطهّرش نماز خواند، سپس اصحاب دسته‌دسته آمدند و بدون امام بر آن حضرت نماز خواندند، آنگاه امیرمؤمنان آن حضرت را در حجره طاهره، در همان نقطه‌ای که از دنیا رفته بود دفن کرد.
از اَنَس بن مالک روایت شده است: زمانی که از دفن پیامبر فارغ شدیم، حضرت فاطمه به‌سوی من آمد و گفت: چگونه جان‌ و روان شما همراهی کرد بر چهره پیامبر خدا خاک فرو ریزید، سپس گریست و فرمود:

يا أَبَتاهُ أَجابَ رَبّاً دَعاهُ‌
يا أَبَتاهُ مِنْ رَبِّهِ ما أَدْناهُ

پدرم، پروردگارت را که تو را فرا خواند پاسخ دادی
پدرم، چقدر به پروردگارت نزدیکی

چه زیبا سروده شده:
ای‌ دو جهان‌ زیرزمین‌ ازچه‌ای
خاک‌ نه ای‌ خاک‌نشین‌ ازچه‌ای
به روایت معتبر، آن بانوی بانوان، مُشتی از خاک پاک آن مرقد مطهّر را برگرفت و بَر دیدگان نهاد و فرمود:

 

مَاذا عَلَى الْمُشْتَمِّ تُرْبَةَ أَحْمَدٍ
أَنْ لَايَشَمَّ مَدَى الزَّمانِ غَوالِيا

 

بر بوینده خاک احمد چیست؟
اینکه تا پایان زمان عطرها را نبوید

 

صُبَّتْ عَلَيَّ مَصائِبٌ لَوْ أَنَّها
صُبَّتْ عَلَى الْأَيّامِ صِرْنَ لَيالِيا

 

بر من مصائبی فرود آمد که اگر آن‌ها
بر روزها آمده بود شب می‌شدند

 

شیخ یوسف شامی در کتاب «دُرُّ النظیم» نقل کرده است: که فاطمه زهرا این اشعار را در مرثیه پدر فرمود:

 

قُلْ لِلْمُغَيِّبِ تَحْتَ أَثوابِ الثَّرىٰ‌
إِنْ کُنْتَ تَسْمَعُ صَرْخَتِي وَنِدائِيا

به آن‌که در زیر توده‌های خاک پنهان شده بگو
اگر فریاد و صدای مرا می‌شنیدی

صُبَّتْ عَلَيَّ مَصائِبٌ لَوْ أَنَّها
صُبَّتْ عَلَى الْأَيَّامِ صِرْنَ لَيالِيا

بر من مصائبی فرو ریخت که اگر آن‌ها
بر روزها فرو ریخته بود شب می‌شدند

قَدْ کُنْتُ ذاتَ حِمىً بِظِلِّ مُحَمَّدٍ
لَا أَخْشَىٰ مِنْ ضَيْمٍ وَکانَ حِمىً‌لِيا

همانا من در سایه محمّد حمایتی داشتم
که از ستم نمی‌ترسیدم و او جورکش من بود

فَالْيَوْمَ أَخْضَعُ لِلذَّلِيلِ وَأَتَّقِي‌
ضَيْمِي وَأَدْفَعُ ظالِمِي بِرِدائِيا

اما امروز برای شخص پست تواضع کنم و از ستم
بر خود می‌پرهیزم و ستمگرم را با جامه‌ام دفع می‌کنم

فَإِذا بَکَتْ قُمْرِيَّةٌ فِي لَيْلِها
شَجَناً عَلىٰ غُصْنٍ بَکَيْتُ صَباحِيا

اگر قُمری به شبانگاهش گریه کند
من در روز از غصّه بر شاخساری بگریم

فَلَأَجْعَلَنَّ الْحُزْنَ بَعْدَکَ مُؤ نِسِي‌
وَلَأَجْعَلَنَّ الدَّمْعَ فِيکَ وِشاحِيا

اندوه را پس از تو مونسم قرار می‌دهم
و دانه‌های اشک را در هجر تو، گردنبند می‌کنم

اعمال ماه صفر

روز آخر ماه صفر

سال دویست‌ و سه و به قول شیخ طبرسی و ابن اثیر، شهادت حضرت رضا علیه‌السلام به سبب انگور زهرآلود واقع شد. در آن وقت سن مبارکش پنجاه و پنج سال بود و قبر شریفش در خانه حمید بن قحطبه در قریه سناباد در سرزمین طوس قرار گرفت که قبر هارون‌الرشید هم در آن خانه است.

 

بیشتر بخوانید:

 

مجله اینترنتی تحلیلک
0 0 رای ها
امتیازدهی به مقاله
اشتراک در
اطلاع از
0 نظرات
قدیمی‌ترین
تازه‌ترین بیشترین رأی
بازخورد (Feedback) های اینلاین
مشاهده همه دیدگاه ها
پیمایش به بالا
0
افکار شما را دوست داریم، لطفا نظر دهید.x