شرح دعای روز بیست و ششم ماه رمضان
در شرح دعای روز بیست و ششم ماه رمضان می‌خوانیم: «خدایا در این ماه تلاشم را مورد سپاس و گناهم را آمرزیده و عملم را پذیرفته شده و عیبم را پوشیده قرار ده، ای شنواترین شنوندگان»
شرح دعای روز بیست و ششم ماه رمضان
«اللهُمَّ اجْعَلْ سَعْیی فیهِ مَشْکُوراً، وَذَنْبی فیهِ مَغْفُوراً، وَعَمَلی فیهِ مَقْبُولًا، وَعَیْبی فیهِ مَسْتُوراً، یا اسْمَعَ السَّامِعینَ»
«خدایا در این ماه تلاشم را مورد سپاس و گناهم را آمرزیده و عملم را پذیرفته شده و عیبم را پوشیده قرار ده، ای شنواترین شنوندگان»
شرح دعای روز بیست و ششم ماه رمضان
شرح دعای روز بیست و ششم ماه رمضان از منظر آیت الله مکارم شیرازی:
بی تردید بهترین وسیله‌ای که بندگان با آن به درگاه خدا به ویژه در ایام ماه مبارک رمضان تقرب می‌جویند ایمان به خدا، برپا داشتن نماز، روزه ماه رمضان، صله رحم، انفاق و بخشش در راه خدا در نهان و آشکار، و تمام اعمال نیکی است که انسان را از سقوط و پستی نجات میدهد.
در حدیثی از امام صادق (ع) می‌خوانیم: «… درهای آسمان در ماه رمضان گشوده است، شیاطین در غل و زنجیرند، اعمال مؤمنین مقبول است و چه ماه خوبی است ماه رمضان»
لذا باید با سعی و تلاش در همۀ ایام مخصوصاً در ماه مبارک رمضان، که ماه تقوا و خودسازی است، برات بهشت و بهترین زاد و توشه سفر آخرت را کسب کرد و خود را به تقوای الهی زینت بخشید. از این رو خداوند در مورد عاشقان آخرت می‌گوید: «سعی و تلاش آنها مشکور خواهد بود؛ یعنی مورد تشکر و قدردانی پروردگار: «وَ مَنْ أَرادَ الْآخِرَهَ وَ سَعی لَها سَعْیَها وَ هُوَ مُؤْمِنٌ فَأُولئِکَ کانَ سَعْیُهُمْ مَشْکُورا؛ اما کسی که آخرت را بطلبد و سعی و کوشش خود را در این راه به کار بندد، در حالی که ایمان داشته باشد، این سعی و تلاش او مورد قبول الهی خواهد بود».
شرح دعای روز بیست و ششم ماه رمضان
این‌گونه است که از سوی خدا به بهشتیان گفته می‌شود: «إِنَّ هذا کانَ لَکُمْ جَزاءً وَ کانَ سَعْیُکُمْ مَشْکُوراً؛ این نعمتهای عظیم و مواهب بی‌نظیر پاداش اعمال شما است، سعی و کوشش و تلاش شما در طریق اطاعت فرمان حق مقبول و مشکور است»؛ بدیهی است استفاده از تعبیر(مشکورا) در این فراز قرآنی و یا دعای روز بیست و ششم ماه رمضان، از این که بگوید پاداششان بهشت است بسیار جامع‌تر و والاتر است، چرا که تشکر و قدردانی هر کسی به اندازه شخصیت و سعه وجودی او است، نه به اندازه عملی که انجام گرفته است و روی این حساب تشکر و قدردانی خدا متناسب با ذات بی پایان او است انواع نعمتهای مادی و معنوی و هر آنچه در تصور ما بگنجد و نگنجد در آن جمع است.
گر چه بعضی از مفسران، «مشکور» را به معنی «اجر مضاعف» و یا به معنی «قبولی عمل» گرفته‌اند ولی روشن است که «مشکور» معنی وسیع‌تری از همه این‌ها دارد.
شرح دعای روز بیست و ششم ماه رمضان
بیان این مطلب خود لذت و لطف خاصی دارد که خداوند بزرگ، یا فرشتگان او، ابرار و نیکان را مخاطب ساخته و به عنوان قدردانی و تشکر از آنها می‌گوید: این‌ها همه پاداش اعمال شما است و سعی شما مشکور است، بلکه به گفته بعضی از مفسران این نعمتی است ما فوق همه نعمت‌ها و موهبتی است بالاتر از همه مواهب که خدا از انسان تشکر کند.
لذا مبادا کسی تصور کند که این مواهب و پاداش‌های عظیم را بی‌حساب می‌دهند، تعابیری هم چون آیات و روایات متعدد به ویژه فراز نخست دعای روز بیست و ششم ماه رمضان، نشان میدهد این‌ها همه جزای سعی و عمل است و پاداش مجاهدت‌ها و خودسازی‌ها و چشم‌پوشی از گناه به ویژه در ماه مبارک رمضان است.
شرح دعای روز بیست و ششم ماه رمضان؛ رمضان؛ هنگامه آمرزش گناهان و مغفرت الهی
در حدیث معروف نبوی (خطبه شعبانیه درباره اهمیّت ماه مبارک رمضان) می‌خوانیم: «أیّها النّاس إنّ أنفسکم مرهونه بأعمالکم ففکّوها باستغفارکم؛ ای مردم‌جان شما در گرو اعمال شماست آن را به وسیله استغفار آزاد سازید» همچنین آن حضرت در خطبه معروف شعبانیّه، ماه مبارک رمضان را ماه مغفرت بر شمرده است.
در تبیین این فراز نورانی باید گفت برنامه تربیتی روزه به گونه‌ای است که جسم و جان آدمی را از آلودگی گناه شستشو میدهد؛ لذا روزه ماه رمضان سپری است در برابر گناه و کیفرهای الهی.
شرح دعای روز بیست و ششم ماه رمضان
در این زمینه امام باقر (ع) به جابر می‌فرمایند: «ای جابر کسی که ماه رمضان را درک کند و روزهایش را روزه بگیرد و شب‌هایش را در حالی که مشغول ذکر است بگذراند از گناهانش خارج می‌شود مانند روزی که مادرش او را به دنیا آورده» همچنین در باب آثار و برکات روزه در آمرزش گناهان به ویژه روزه گرفتن در تابستان روایات فراوانی از ائمه (ع) وارد شده است، به عنوان نمونه امام صادق (ع) فرموده است: «کسی که برای خداوند یک روز گرم روزه بگیرد و تشنه شود خداوند هزار فرشته را بر او می‌گمارد تا اینکه صورت او را مسح کنند و او را مژده بدهند تا اینکه افطار بکند و خداوند می‌فرماید: چقدر پاکیزه است بوی تو و روح تو و به ملائکه می‌فرماید: شاهد باشید که من او را آمرزیده‌ام».
البته باید دانست روح روزه، تقواست اگر بعد از ماه رمضان تقوا و خداترسی فرد روزه دار بیشتر شد این روزه مورد قبول واقع شده و الا فقط تکلیف از گردنش ساقط شد و یا از رسول گرامی اسلام (ص) نقل شده است که هر کسی در ماه رمضان، مؤمن روزه‌داری را افطار دهد، پاداش آزاد کردن بنده مؤمنی را دارد و سبب آمرزش گناهان او می‌شود.
آری رمضان ماه مغفرت و آمرزش است؛ چراکه دریای لطف و بخشش پروردگار در این ماه موّاج است، درهای بهشت برین باز و درهای دوزخ بسته و شیاطین در غل و زنجیرند، در هر شب از شب‌های این ماه طبق روایتی، هفتادهزار نفر بخشوده می‌شوند و در شب قدر به تعداد همه کسانی که در این ماه مورد بخشش قرار گرفته‌اند بخشوده خواهند شد؛ مگر کسانی که میان آنان و برادر دینی‌شان کینه و عداوتی باشد که تا صلح نکنند مورد عفو الهی واقع نمی‌شوند.!
شرح دعای روز بیست و ششم ماه رمضان
بسیاری از بزرگان در کتب فقهی این مطلب را یادآور شده‌اند که شرایط صحت عمل با شرایط قبول متفاوت است. عمل صحیح عملی است که جامع تمام شرایط و اجزا و خالی از موانع باشد؛ ولی گاه این عمل، با اعمال دیگری پیش و پس از آن یا صفات ناشایسته‌ای همراه می‌گردد که مانع قبولی آن در درگاه خداوند می‌شود (قبولی به معنای پاداش عظیم و تحقق اهداف و فلسفه‌های عمل)؛ مثلًا در روایات آمده است که کسی که شرب خمر کند اعمال او تا چهل روزپذیرفته نمی‌شود یا در حدیث دیگری می‌خوانیم: کسی که به پدر و مادرش نگاه غضب‌آلود کند خدا نماز او را قبول نمی‌کند همچنین در مورد خوردن غذای حرام یا شبهه‌ناک.
بنابراین اعمالی مقبول درگاه خداوند واقع می‌شود که توأم با تقوا باشد و بی‌تقوایان ممکن است عمل صحیحی انجام دهند و اسقاط تکلیفی شود؛ اما عمل آنها بی‌ارزش و فاقد پاداش عظیم و فلسفه و روح عمل باشد.
به عنوان نمونه در اعمال عبادی و احکام تعبّدی قصد قربت شرط قبولی و صحّت عمل است و دست یابی به فلسفه‌های اخلاقی، اجتماعی، بهداشتی و امثال آن نمی‌تواند انگیزه اصلی عمل باشد، مثلًا در حدیث «صوموا تصحّوا؛ روزه بگیرید تا تندرست باشید» اثر بهداشتی روزه را نمی‌توان انگیزه اصلی روزه گرفتن قرار داد بلکه در چنین مواردی صرفاً امتثال امر و فرمان خدا و به اصطلاح «قربهً الی اللَّه» باید انگیزه باشد هر چند آگاهی بر فلسفه‌های عمل تأکید بیشتری بر آن می‌کند.
شرح دعای روز بیست و ششم ماه رمضان
آری فرق است بین قبولی و صحت عمل، چه بسا عملی صحیح باشد اما مورد قبول درگاه خداوند قرار نگیرد؛ زیرا صحیح بودن عمل یعنی انجام تمام اجزا و شرایط آن عمل، اما قبول بودن عمل یعنی این عبادت دارای روح است و روح عبادت حضور قلب است که نهی از فحشا و منکر می‌کند اگر بعد از عبادت، گناه انجام دهد معلوم می‌شود عبادتش مقبول واقع نشده است و یا کسانی هستند روزه می‌گیرند؛ اما انواع گناهان را در حال روزه انجام می‌دهند؛ ظلم می‌کنند، مال مردم می‌خورند، آبروی مسلمانان را می‌ریزند و با غیبت و تهمت افراد بی‌گناه را آزار می‌دهند به یقین این‌گونه اشخاص از روزه خود جز گرسنگی و تشنگی بهره‌ای نمی‌برند.
شرح دعای روز بیست و ششم ماه رمضان؛ پذیرش ولایت، شرط قبولی اعمال
اکمال نعمت و اتمام دین، در سایه ولایت تحقّق یافت؛ امروز هم اتمام نعمت، چه نعمتهای مادّی و چه نعمتهای معنوی، اکمال دین، در تمام ابعاد و شاخه‌هایش، در سایه ولایت است. بدون ولایت، هر چند به ظاهر دین عمل شود و پوسته اعمال و عبادات انجام شود، ولی بی‌شک به مرحله قبول و پذیرش درگاه الهی نمی‌رسد.
لذا یکی از مهم‌ترین شرایط قبولی عبادات، پذیرش ولایت اهل‌بیت است که اگر نباشد عبادات به کلی بی‌روح و خالی از محتوا می‌شود.
در این زمینه امام باقر(ع) چنین فرمودند: «وَ لَمْ یَعْرِفْ وِلایَهَ وَلِیِّ اللَّهِ فَیُوالیهِ وَ یَکُونَ جَمیعُ اعْمالِهِ بِدِلالَتِهِ الَیْهِ ما کان له علی الله حق فی ثوابه و لا کان من أهل الإیمان؛ اگر کسی ولایت ولی خدا را نشناسد، تا از وی تبعیت کند و جمیع اعمالش را به ولایت وهدایت وی متمرکز سازد، از انجام این اعمال، پاداشی از جانب حق تعالی نصیبش نخواهد شد و از زمره اهل ایمان شمرده نمی شود.»
شرح دعای روز بیست و ششم ماه رمضان
بر اساس این روایت، راز و رمز اشتراط ایمان و ولایت این است که انسان کارها و اعمال شایسته را به راهنمایی و هدایت بزرگان دین انجام دهد و از مسیر خاصّی که آنها بیان می‌کنند حرکت کند.
البته باید دانست قبولی اعمال همان مرتبه عالی عمل است واگر خدمات انسانی و مردمی با ایمان همراه باشد، عالی‌ترین محتوا را خواهد داشت، در غیر این صورت به کلی بی‌محتوا و بی‌پاداش نخواهد بود.
شرح دعای روز بیست و ششم ماه رمضان؛ عیب‌های دیگران را بپوشانیم
یکی از صفات پروردگار، ستار العیوب بودن است لذا با رحمت واسعه‌اش گناهان پنهانی بندگان را افشا نمی‌کند تا آبروی آنها در نزد دوست و دشمن ریخته نشود شاید بیدار شوند به سوی خدا باز گردند و از گناهان خویش توبه کنند و دست بردارند.
این دعا درسی برای بندگان دارد که آنها هم ستار العیوب باشند و به محض اطلاع از گناهان پنهانی کسی، به افشاگری برنخیزند و آبرویش را نریزند و به او مجال اصلاح خویشتن و توبه دهند.
اضافه بر این کمتر کسی است که عیب و خطایی در پنهان نداشته باشد اگر باب افشاگری گشوده شود، همگان نسبت به یکدیگر بی‌اعتماد می‌شوند و سرمایه اصلی جامعه که اعتماد است از دست می‌رود.
شرح دعای روز بیست و ششم ماه رمضان؛ منظور از «سمیع» بودن پروردگار چیست؟
محققان بر این عقیده‌اند که سمیع بودن خداوند، چیزی جز علم و آگاهی او نسبت به اصوات نیست؛ البتّه این واژه از آنجا که در آغاز برای قوه شنوائی ما وضع شده، همیشه تداعی گوش را با خود دارد؛ ولی واضح است این لفظ هنگامی که در مورد خداوند به کار می‌روند، از مفاهیم جسمانی و آلات و ادوات، مجرّد و برهنه می‌شوند؛ چرا که ذات پاک او مافوق جسم و جسمانیّات است.
البتّه این یک معنای مجازی نیست، و اگر هم آن را مجاز بنامیم مجاز مافوق الحقیقه (بالاتر از معنای حقیقی) است؛ زیرا او چنان احاطه و آگاهی به اصوات دارد و چنان همه این امور نزد او حاضراند که از هرگونه شنوایی برتر و بالاتر است و لذا خداوند در دعاها به عنوان «اسْمَعُ السّامِعینَ» (از همه شنوندگان شنونده‌تر) توصیف شده است.
بیشتر بخوانید:
امیدواریم مطلب شرح دعای روز بیست و ششم ماه رمضان برای شما مفید بوده باشد.
مجله اینترنتی تحلیلک
