اضطراب

اضطراب عبارت است از احساس وحشتی که غیر بیماری زا است. در طول زندگی با شرایط اضطراب انگیزی مواجه شده‌ایم که هیچ‌کدام بیماری محسوب نمی‌شده است.

اضطراب موجب پاسخ های فیزیولوژیک طبیعی در بدن انسان می‌شود؛ مانند تپش قلب ناشی از تحریک سیستم سمپاتیک.

اضطراب مرضی موجب انفعال و اختلال در عملکرد فرد می‌شود. اختلالات اضطرابی موجب کاهش تمرکز، ناتوانی، کاهش اعتماد به نفس، خلوت گزینی و نرسیدن به اهداف تحصیلی و شغلی خواهد شد. همچنین باعث کاهش وزن، رنگ پریدگی، تپش قلب غیر عادی، خستگی، کج خلقی، لرزش پا و دست، گرفتگی عضلانی، بی حسی اعضا، تعریق، درد شکم، سردرد، تهوع، اسهال، تکرر ادرار و… می‌گردد.

در کودکان اختلالات اضطراب به اشکال اضطراب جدائی، ترس از اجتماع، رفتار وسواسی، دلهره، (و نهایتاً آنچه این روزها بعد از زلزله و سیل و… شایع است)>> اختلالات اضطرابی بعد از حادثه (PTSD) مشاهده می‌شود.

اختلال اضطراب در کودکان شایع است و در پنج تا هیجده در صد کودکان دیده می‌شود.

درمان های مختلف شامل روان درمانی و درمان داروئی برای اختلالات اضطرابی وجود دارد.

اضطراب جدائی

یکی از شایع ترین اختلالات اضطرابی کودکان با شیوع ۳/۵ تا ۵/۴ درصد است. شروع اضطراب جدائی از ده ماهگی تا رفع آن در هیجده ماهگی طبیعی است. در سه سالگی کودک باید بتواند جدائی موقت از مادر را تحمل کند.

اضطراب جدائی در کودکان در اوایل سن مدرسه شایع است. در کلاس سوم تا چهارم ابتدایی، بعد از بیماری کودک یا بیماری یا طلاق والدین، بیماری خود را نشان می‌دهد. در دختران بیشتر شایع است.

علائم بیماری در سنین مختلف متفاوت است. ممکن است با مدرسه هراسی یا ترس از آسیب به پدر و مادر خود را نشان دهد. ممکن است علائم بیماری جسمی تظاهر پیدا کند. ممکن است همراه با ” تیک” باشد؛ و یا ممکن است پیش درآمد بیماری هراس باشد.

اغلب در مادران کودکان مبتلا هم علائم اضطراب و افسردگی وجود دارد؛ بنابراین درمان ممکن است از خانواده آغاز گردد.

درمان دارویی به بهبود کمک می‌کند. شناخت و رفتار درمانی مناسب است

اختلال استرس پس از سانحه (PTSD)

سانحه‌ای هولناکی اتفاق افتاد، برای همه تلخ خواهد بود، حتی برای آن‌هایی که ابتدا عکس یادگاری گرفتند…!!

کم کم همه چیز به روال عادی برمی‌گردد، اما… اما ” داغی ” همواره بر روح و روان بعضی ها باقی می‌ماند.

آن کودک کار، آن دست فروش، آن سرایدار، آن کارگر، آن بازاریاب، آن تاجر، آن آتش‌نشان، آن کودک پدر از دست داده، آن خانم همسر از دست داده، آن پدر و مادر آن مرد شجاع و… سال‌ها این ” داغ “خواهد ماند و چه بسا همه زندگی و سلامت فرد را تحت‌الشعاع خود قرار دهد.

افسردگی، اختلالات دیگر روانی شامل اختلالات خواب، اختلالات شخصیت، اضطراب پایدار، اختلالات یادگیری، پسرفت رشد روانی، کابوس شبانه، احساس گناه و شرم و…نتیجه این استرس حاد است.

کابوس

کابوس به صورت دیدن خواب وحشتناک، در کودکان شایع تر است. کودک در حالت خواب ناگهان جیغ می‌کشد و داد و فریاد می‌کند، هراسان و مضطرب است، دست و پایش می‌لرزد و رفتار عجیبی دارد. بعد از دقایقی تدریجاً آرام می‌شود.

کابوس با استرس و تنش و اضطراب روزانه، بیماری ها و تب تشدید می‌شود. ممکن است با تشنج در خواب اشتباه شود.

 افسردگی

افسردگی در کودکان با دورانی حدود دو هفته خلق غمگین و کاهش علاقه و لذت و فعالیت مشخص می‌شود.

کودک افسرده با کاهش اشتها، کاهش یا افزایش خواب، احساس خستگی و کاهش انرژی، کاهش فعالیت، کاهش تمرکز، بی‌قراری روحی روانی، احساس بی‌ارزش بودن و احساس گناه و ناامیدی و به فکر خودکشی بودن، توجه والدین آگاه و پزشک را جلب می‌کند. در هر سنی ممکن است اتفاق بیفتد اما در ایام قبل از بلوغ شایع تر است.

درمان افسردگی

پسیکوتراپی، رفتار درمانی، درمان دارویی

تأثیرات طلاق والدین بر کودکان

پاسخ کودکان بر اساس سن به طلاق والدین متفاوت است:

دو تا پنج سالگی: پسرفت و عقب‌گرد از پایه های تکاملی که کسب کرده است، (مانند یادگیری نحوه دفع ادرار و مدفوع)، تحریک پذیری، اختلالات خواب، دغدغه و ترس از رها شدن، تقدم یکی از والدین بر دیگری

شش تا هشت سالگی: نارضایتی و شکایت آشکار، دغدغه و ترس از طرد شدن، کاهش یادگیری درسی و نقص در آموزش

نه تا دوازده سال: خشم و عصبانیت شدید از یک یا هردو والدین، مقصر دانستن یکی از والدین به‌عنوان عامل طلاق، تخریب عملکرد آموزشی، تخریب روابط همکاری اجتماعی، احساس تنهایی و ناتوانی و گم گشتگی

بعد از دوازده سالگی: افسردگی حاد و افکار خودکشی، رفتارهای خطرناک (مانند مصرف مواد اعتیادآور، خشونت، فعالیت های جنسی خطرناک)، تردید درباره موفقیت خودش در موضوع ازدواج

دکتر سید محمد سعید ناصری

مجله اینترنتی تحلیلک